❌Nieprawidłowości rozwojowe zębów Flashcards
Jakie czynniki mogą powodować powstanie zaburzeń rozwojowych zębów?
genetyczne, środowiskowe i idiopatyczne
Czego mogą dotyczyć nieprawidłowości rozwojowe zębów?
- liczby zębów
- budowy anatomicznej (wielkości i kształtu)
- położenia
- struktury tkanek
- barwy zębów
Nieprawidłowości dotyczące liczby zębów - czego są wynikiem?
genetycznie uwarunkowanych lub miejscowych zaburzeń związanych z indukcją i proliferacją listewki zębowej
Hiperdoncja:
zwiększona liczba zębów >32 lub gdy w danej grupie zębów występuje więcej niż powinno
Jakie wyróżniamy rodzaje hiperdoncji?
- prawdziwa
* rzekoma / pozorna (przetrwanie zęba mlecznego)
Trzecie ząbkowanie:
- niezwykle rzadkie
- wyrzynanie się zębów po usunięciu zębów stałych
- nie jest to wyrzynanie zębów zatrzymanych po usunięciu zębów utrudniających ich wyrzynanie
Zęby nadliczbowe:
dentes supernumerarii
- zęby o nieprawidłowej budowie
- wiele z nich nie wyrzyna się i utrudnia wyrzynanie zębów sąsiednich
- najczęściej dotyczy trzonowców
- na ogół zęby nadliczbowe (w liczbie kilku) występują symetrycznie
Zęby dodatkowe:
dentes supplementari
- zęby o prawidłowej budowie
- najczęściej dotyczy siekaczy i przedtrzonowców
Skąd mogą pochodzić zęby nadliczbowe?
- z dodatkowego zawiązka rozwijającego się wokół zawiązka prawidłowego
- w wyniku rozszczepienia prawidłowego zawiązka
- jako objaw obecności oddzielnego uzębienia występującego między uzębieniem mlecznym a stałym
Ząb pośrodkowy:
mesiodens
- ząb nadliczbowy położony w pobliżu linii pośrodkowej pomiędzy siekaczami szczęki lub żuchwy
- często ma kształt stożkowy
- wyrzyna się podniebiennie
- jego obecność może powodować opóźnione wyrzynanie stałych zębów siecznych, ich przemieszczanie, diastemę lub stłoczenie
- dziedziczony autosomalnie dominująco
- w 20% przypadków stwierdza się dwa lub trzy zęby pośrodkowe
Jakie wyróżniamy rodzaje zębów nadliczbowych w okolicy trzonowców?
zatrzonowe i przytrzonowe
Gdzie lokalizują się najczęściej zęby dodatkowe w okolicy przedtrzonowców?
pomiędzy przedtrzonowcamilub między drugim PT a pierwszym T
Zęby zatrzonowe:
- występują za trzecim trzonowcem lub po jego stroniejęzykowej
- pozostałość filogenetyczna po czwartym trzonowcu
- częściej w szczęce
- na ogół w formie szczątkowej
Zęby przytrzonowe:
- po stronie policzkowej lub językowej między 1. a 2. lub między 2. a 3. trzonowcem
- najczęściej kształt stożkowy, rzadziej korona z dwoma lub więcej guzkami
W jakich zespołach może wystepować hiperdoncja?
- dysplazja obojczykowo-czaszkowa (liczne zz nadliczbowe, przetrwałe zz mleczne, zatrzymane zz stałe)
- zespół Aperta
- zespół Crouzona (wadliwe kostnienie czaszkowo-twarzowe)
- zespół Curtiusa
- zespół Downa
- zespół Ehlersa-Danlosa
- zespół Gardnera
- zespół Leoparda
- rozszczep wargi, wyrostka i podniebienia
- zespół włosowo-nosowo-paliczkowy
Hiperdoncja - leczenie:
- uzębienie mleczne → nie stwarza problemów ze względu na fizjologiczne występowanie trem
- uzębienie stałe →ekstrakcja (ze względu na zmiany esteryczne, funkcjonalne i predyspozycję do zapaleń przyzębia)
Jakie zmiany mogą powodować zmniejszenie liczby zębów?
- defekty genetyczne
- ektodermalne zaburzenia rozwojowe
- miejscowe czynniki uszkadzające (zapalenie kości, guzy i napromienianie)
Anodoncja:
- całkowity brak zębów
- bardzo rzadko
- spowodowane uogólnionymi zmianami w tk pochodzenia ektodermalnego
Jakie wyróżniamy rodzaje anodoncji?
- prawdziwa - brak zawiązków wszystkich zębów
* pozorna - całkowicie zatrzymane wszystkie zęby
Co pozwala odróżnić anodoncję prawdziwą od pozronej?
zdjęcie RTG
Hipodoncja:
- brak jednego lub kilku zębów
- może występować symetrycznie lub asymetrycznie
- rodzinny brak zębów siecznych bocznych szczęki jest dziedziczony autosomalnie dominująco
Oligodoncja:
brak >6 zębów
Hipodoncja - który ząb najczęściej?
- trzeci trzonowiec
- drugi przedtrzonowiec (0,8-6,4%) / siekacz boczny (szczęki) (2%)
- kieł (0,15%)
Jakie czynniki powodują wzrost ryzyka hipodoncji?
- dzieci z ciąż mnogich
- dzieci z niską masą urodzeniową
- dzieci starszych matek
W jakich zespołach może występować hipodoncja?
- niepotliwa dysplazja ektodermalna
- dysplazja uszno-zębowa
- zespół Ellisa-van Crevelda
- zespół Halleramma-Streiffa
- zespół Riegera
- zespół Turnera
- zespół ustno-twarzowo-palcowy
- zespół czaszkowo-oczno-zębowy
- niewydolność barwnikowa
- często towarzyszy rozszczepowi wargi, wysrostka i podniebienia
W jakich schorzeniach ogólnym może pojawić się brak zęba siecznego bocznego szczęki?
endokrynopatie i zespół Downa
Hipodoncja - leczenie:
- zęby mleczne - brak pojedynczego nie wymaga leczenia / brak kilku → leczenie protetyczne i orto
- zęby stałe → rozpatrywane indywidualnie, najczęściej orto i/lub prot, w tym leczenie oparte na implantach
Nieprawidłowości dotyczące budowy anatomicznej zębów - gdzie się lokalizują i ile zębów obejmują?
- częściej w szczęce
* częściej ograniczone do jednego lub kilku zębów
Przyczyna nieprawidłowości dotyczących wielkości zębów:
zaburzenia rozwojowe w stadium morfologicznego różnicowania tk zęba
Makrodoncja:
- zmniejszenie rozmiarów zęba o niezmienionym kształcie w porównaniu z prawidłowym
- zwykle siekacz przyśrodkowy szczęki, rzadziej drugi PT dolny
- może być symetryczna
- może dotyczyć tylko zwiększenia szerokości korony (szersza niż dłuższa) + wydłużenia korzeni
Makrodoncja uogólniona:
- rzadko
* może być objawem gigantyzmu
Ząb olbrzymi:
- ma jedną komorę i jeden kanał
* ze względu na wielkość może być przyczyną stłoczeń i zaburzeń zgryzowych oraz niekorzystnego wyglądu
Makrodoncja - leczenie:
- stripping
- nadbudowa zęba homologicznego
- ekstrakcja i leczenie protetyczne (implant, most)
Mikrodoncja:
- zmniejszenie wymiarów zębów, często związane ze zmianą kształtu
- najczęściej dotyczy siekaczy bocznych szczęki - kształt stożkowy (co jest uważane za formę przejściową hipodoncji)
Uogólniona mikrodoncja:
- rzadko
* może być objawem dysplazji ektodermalnej, zespołu Downa lub niewydolności przysadki mózgowej
Rhizomegalia:
- wydłużenie długości korzeni
* najczęściej siekacze przyśrodkowe i kły, także PT i T w szczęce
Rhizomicria:
- skrócenie długości korzeni = długość korzenia równa lub mniejsza długości korony
- może występować dziedzicznie lub w następstwie osteoporozy lub dysplazji zębiny typu 1
Zmiany wielkości korzeni - przyczyny:
zmiany dotyczące jednego lub kilku zębów → czynnik miejscowy działający w okresie rozwoju korzenia (uraz mechaniczny, napromieniowanie)
Jakie wyróżniamy nieprawidłowości dotyczące kształtu korony zębów?
- zęby podwójne
- dodatkowe guzki
- ząb wynicowany / ząb guzkowy
- perły szkliwne / krople szkliwne
- zęby łopatkowe
- zęby stożkowe
- ząb wgłobiony
Zęby podwójne - przyczyna:
zaburzenia w stadium proliferacji spowodowane zmianami genetycznymi, chorobami zakaźnymi, awitaminozą i urazami mechanicznymi
Jakie wyróżniamy rodzaje zębów podwójnych?
- zęby bliźniacze (dentes geminati)
- zęby zlane (dentes confusi)
- zęby zrośnięte (dentes concreti)
Zęby bliźniacze:
- wynik częściowego podziału zawiązka w stadium proliferacji
- ząb o szerokiej koronie podzielonej bruzdą na powierzchni wargowej lub z nacięciem brzegu siecznego
- RTG: wspólna komora i jeden kanał
- częściej w zębach mlecznych
- głównie zęby sieczne i kły
Zęby zlane:
- wynik połączenia dwóch (lub więcej) zawiązków zębów w obrębie szkliwa i zębiny
- bruzda na koronie przebiegająca wzdłuż osi długiej
- jeśli zlaniu ulegają zawiązki zębów prawidłowych → brak jednego zęba; gdy zlaniu ulega ząb prawidłowy i dodatkowy → liczba zębów nie zmienia się
Zęby zlane - podział:
- całkowicie - wspólna komora
* częściowo - oddzielne komory
Globodoncja - co to?
zlanie zębów PT i T w zespole uszno-twarzowym
Zęby zlane - leczenie:
- zęby mleczne → nie wymaga leczenia; mogą wymagać ekstrakcji jeśli opóźniają fizjo resorpcję korzeni
- zęby stałe z oddzielną komorą → rozdzielenie korony wiertłem lub dyskiem diamentowym, a następnie zmodyfikowanie kształtu korony materiałem złożonym
- zęby stałe ze wspólną komorą → zaakcentowanie pionowej bruzdy, co naśladuje dwa oddzielne zęby
Zęby zrośnięte:
- wynik braku przegrody kostnej oddzielającej dwa zawiązki → przemieszczenie i stłoczenie sąsiadujących ze sobą zawiązków i połączenie ich powstającym cementem
- zęby połączone korzeniami na różnie dużej powierzchni, niekiedy tylko w obrębie wierzchołków
- najczęściej w obrębie trzonowców, rzadziej PT
- sprawia trudność podczas ekstrakcji
Jakie nieprawidłowości dotyczące kształtu zębów są najczęstsze?
nadmiernie rozwinięte lub dodatkowe guzki
Guzek szponowaty:
- silnie rozwinięty guzek podniebienny na zębach siecznych
- w jego wnętrzu często znajduje się miazga
- czasem przybiera formę wałka szkliwnego, nadając zębowi siecznemu kształt litery T
Nadmiernie rozwinięty guzek podniebienny kła upodabnia go do:
przedtrzonowca
Obecność dodatkowego guzka na zębie przedtrzonowym upodabnia go do:
zęba trzonowego (występuje najczęściej na drugim PT)
Guzek Carabellego:
- dodatkowy guzek na szóstce górnej na podniebiennej pow guzka podniebiennego bliższego, oddzielony od niego bruzdą w kształcie łuku (pozostałość filogenetyczna po piątym guzku)
- bardziej prawidłowe określenie: cecha Carabellego (bo nie zawsze występuje faktyczny guzek)
- duża różnorodność morfologiczna
- najczęściej obustronnie
- może występować na 2 trzonowcach mlecznych, bardzo rzadko na siódemkach i ósemkach stałych
Guzek Bolka:
dodatkowy guzek paramolarny na policzkowej powierzchni guzka policzkowego mezjalnego zębów trzonowych mlecznych i stałych
Guzek Carabellego - leczenie:
- jeśli bruzda jest płytka - nie wymaga leczenia
* głęboka bruzda - lakowanie w celu zapobiegania próchnicy
Guzek szponowaty - leczenie:
wymaga interwencji jeśli zaburza płaszczyznę zgryzową:
• rozłożone w czasie selektywne zeszlifowanie → pozwala na odłożenie trzeciorzędowej zębiny reakcyjnej
• aseptyczne wycięcie guzka połączone niekiedy z częściową pulpotomią i przywrócenie prawidłowego kształtu zęba
Ząb wynicowany (dens evaginatus):
- dodatkowy stożkowy guzek w bruździe centralnej lub na językowej krawędzi policzkowego guzka
- najczęściej PT dolne i trzonowce stałe
- guzek zbudowany jest z zębiny, szkliwa i miazgi
Ząb wynicowany - przyczyna:
zagięcie nabł wewnętrznego narządu szkliwnego lub miejscwa hiperplazja brodawki zębowej → wzrost guzka w miejscu wynicowania
Ząb wynicowany - leczenie:
wymaga interwencji jeśli zaburza płaszczyznę zgryzową:
• rozłożone w czasie selektywne zeszlifowanie → pozwala na odłożenie trzeciorzędowej zębiny reakcyjnej
• aseptyczne wycięcie guzka połączone niekiedy z częściową pulpotomią i przywrócenie prawidłowego kształtu zęba
Perły szkliwne (enameloma):
- najczęściej w zębach wielokorzeniowych w postaci guzków lub kropli w okolicy szyjki lub przy furkacji
- zbudowane tylko ze szkliwa (perły szkliwne właściwe) lub ze szkliwa, zębiny i miazgi
- nie mają większego znaczenia klinicznego
- utrudniają tworzenie przyczepu łącznotkankowego po zabiegach perio
Perły szkliwne - przyczyna:
zlokalizowana aktywność pozostałości komórek pochewki nabłonkowej Hertwiga
Zęby łopatkowe:
- zęby sieczne z wydatnymi bocznymi brzegami tworzącymi wklęsłą powierzchnię podniebienną
- najczęściej siekacze szczęki, rzadziej siekacze żuchwy czy kły
Zęby stożkowe - które zęby najczęściej?
najczęściej siekacze boczne i zęby nadliczbowe (mesiodens)
Uzębienie krokodylowe:
uogólnione zęby stożkowe (wszystkie zęby)
Zęby stożkowe - leczenie:
w przypadku siekaczy bocznych przy braku wad zgryzu → korekta kształtu za pomocą materiałów złożonych, licówek lub koron protetycznych
Ząb wgłobiony (dens ivaginatus):
= ząb w zębie (dens in dente)
• wgłobienie tk do korony (częściej) lub korzenia
• częściej w stałych
• zwykle zęby przednie, zwłaszcza siekacze boczne szczęki
• korona zęba ma często kształt stożkowy
Wgłobienie koronowe:
- częściej w otworze ślepym niż w okolicy szyjki
- klinicznie podejrzewa się ząb wgłobiony gdy występuje rozwinięty guzek podniebienny
- duże różnice w zaawansowaniu: od niewielkiego zagłębienia w miejscu otworu ślepego do znacznego wgłobienia tk do komory zęba
- w bardzo zaawansowanych zmianach w RTG widoczny w powiększonej komorze mniejszy, wewnętrzny ząb z odwrotnie ułożonymi tkankami (szkliwo pokryte przez zębinę), a wokół wierzchołka rozrzedzenie struktury kostnej
- wejście do wgłobienia jest bardzo wąskie, na jego dnie widoczne defekty tk, a nawet kanalik łączący z miazgą → ryzyko rozwoju chorób miazgi i powikłań w postaci zapalenia tk okw
Wgłobienie korzeniowe:
- bardzo rzadko
* wynik proliferacji pochewki Hertwiga z tworzeniem pasma szkliwa przebiegającego wzdłuż powierzchni korzenia
Ząb wgłobiony - leczenie:
- małe wgłobienia → wypełnienie kompozytem
- głębokie wgłobienia (jak próchnica głęboka) → po oczyszczeniu, zastosowanie WW przed wypełnieniem ostatecznym
- w przypadku powikłań miazgowych → endo
