❌Profilaktyka próchnicy Flashcards
1
Q
Jakie zasadnicze czynniki wpływają na rozwój zmiany próchnicowej?
A
- dieta próchnicotwórcza, która dostarcza bakteriom substratu (węglowodanów) do przemian enzymatycznych (SUBSTRAT)
- obecność drobnoustrojów, które przetwarzają (metabolizują) w płytce nazębnej węglowodany na kwasy (BAKTERIE)
- wrażliwość powierzchni szkliwa na odwapnienie (demineralizację), wynikającą ze składu chemicznego tej powierzchni (ZĄB)
- czasem i częstotliwością działania czynników 1 i 2 (CZAS)
2
Q
Jakie elementy budowy zęba są szczególnie narażone na działanie drobnoustrojów i kwasów?
A
bruzdy, powierzchnie styczne i okolice przydziąsłowe
3
Q
Jak dzielimy sposoby realizacji zapobiegania próchnicy?
A
- zbiorowe (masowe)
- grupowe
- indywidualne (osobnicze)
4
Q
Jak dzielimy indywidualne sposoby zapobiegania próchnicy?
A
domowe lub profesjonalne
5
Q
Na czym polega zbiorowe zapobieganie próchnicy?
A
na stosowaniu związków fluoru (fluorek sodu lub fluorokrzemian sodu) w wodzie do picia lub produktach masowego użytku (soli kuchennej lub mleku)
po uzyskaniu zgody
6
Q
Na czym polega grupowe zapobieganie próchnicy?
A
- codzienne nadzorowane szczotkowanie zębów przez dzieci w przedszkolu (przy użyciu pasty fluorkowej)
- kilku- lub kilkunastokrotne szczotkowanie zębów w roku przez dzieci szkolne z użyciem stężonych preparatów fluoru lub płukanie roztworem fluoru
7
Q
Na czym polega osobnicze zapobieganie próchnicy?
A
- dbanie o higienę uzębienia i jamy ustnej
- stosowanie odpowiedniej diety
- stosowanie preparatów fluorkowych
- stosowanie laków szczelinowych
8
Q
Jak brzmi łacińska nazwa nabytej błonki nazębnej/ślinowej?
A
acquired pellicle
9
Q
Jak brzmi łacińska nazwa kamienia nazębnego?
A
calculus dentalis
10
Q
W jaki sposób jama ustna zabezpiecza się przed powstawaniem próchnicy?
A
- obecność stale wilgotnej, gładkiej błony śluzowej
- błona śluzowa pokryta warstwą śluzu (nie sprzyja zatrzymywaniu resztek pokarmowych)
- częste ruchy połykania (oczyszczanie jamy ustnej)
11
Q
Jakie stany patologiczne utrudniają utrzymanie higieny jamy ustnej?
A
- ubytki próchnicowe
- nieprawidłowe wypełnienia, korony i mosty
- zniszczenie lub przerost brodawek dziąsłowych lub przyzębnych
- obecność kieszonek patologicznych
- nieprawidłowo ustawione zęby w łuku zębowym
- w pewnym stopni ruchome protezy, szyny i szynoprotezy oraz aparaty ortodontyczne i ortopedyczne
12
Q
Czym jest błonka ślinowa?
A
biofilm pochodzenia ślinowego, który tworzy się w ciągu kilku minut na powierzchni zębów bez udziału bakterii
13
Q
Jaki kolor ma błonka ślinowa?
A
brunatny, szary lub przezroczysty
14
Q
Z czego składa się błonka ślinowa?
A
początkowo z glikoprotein śliny, a potem z białek, mukopolisacharydów i lipidów śliny
15
Q
Jakie działanie ma błonka ślinowa: ochronne czy szkodliwe i dlaczego?
A
zarówno ochronne (przed erozją zęba), jak i szkodliwe (może stanowić punkt wyjścia dla płytki nazębnej)
16
Q
Czy błonka ślinowa może wnikać do szkliwa?
A
tak, na głębokość kilku mikronów
17
Q
Czym jest biały nalot nazębny?
A
miękka, biała mieszanina białek śliny, bakterii, złuszczonych komórek nabłonka i rozpadłych leukocytów luźno przylegająca luźno do powierzchni zęba, płytki nazębnej i dziąsła
18
Q
Czy błonka ślinowa może tworzyć się na sztucznych zębach?
A
tak
19
Q
Czym różni się biały nalot nazębny od płytki nazębnej?
A
w przeciwieństwie do płytki nazębnej, biały nalot nazębny można całkowicie usunąć sprayem wodnym
20
Q
Czym jest kamień nazębny?
A
zmienieralizowana płytka nazębna
21
Q
Jak przebiega mineralizacja płytki nazębnej?
A
wewnątrz i na zewnątrz komórek bakteryjnych płytki
22
Q
Kiedy w płytce nazębnej pojawiają się pierwsze ogniska mineralizacji?
A
już po 6 godzinach
23
Q
Kiedy można obserwować wyraźne wapnienie płytki nazębnej?
A
po 3 dniach
24
Q
Kamień nad- czy poddziąsłowy jest mocniej przymocowany po powierzchni zęba i dlaczego?
A
poddziąsłowy jest zazębiony w mikroskopijnych przestrzeniach powierzchni cementu (czyli mocniej), a naddziąsłowy na gładkich powierzchniach koron zębów
25
Jakie wyróżniamy sposoby oczyszczania uzębienia?
- płukanie jamy ustnej
- spożywanie pokarmów oczyszczających, stymulujących wydzielanie śliny
- szczotkowanie zębów
- stosowanie dodatkowych przyborów higienicznych
26
Jaki efekt daje płukanie jamy ustnej?
płukanie wodą usuwa blisko połowę resztek pokarmowych, a dłuższe płukanie (ok. 15 min) może spowodować rozpuszczenie i całkowite usunięcie cukru z jamy ustnej
27
Kiedy płukanie może być zalecane jako wyłączna metoda utrzymania higieny jamy ustnej?
tylko wtedy, gdy niemożliwe jest szczotkowanie zębów, np. w przypadku ostrego zapalenia dziąseł
28
O czym należy pamiętać stosując płukanki z chlorheksydyną?
płukanki z chlorheksydyną nie powinny być stosowane dłużej niż 2-3 tygodnie, ponieważ mogą spowodować przebarwienie zębów i wypełnień
29
Jaki efekt daje szczotkowanie?
pozwala usunąć większość płytki nazębnej, resztki pokarmu oraz miękkie naloty
najskuteczniejsza metoda utrzymania higieny jamy ustnej
30
Od czego zależy skuteczność szczotkowania?
- stan i jakość szczoteczki
- częstość i sposób szczotkowania
- środki dodatkowe (pasty)
31
Czym powinny cechować się szczoteczki do zębów?
- odpowiednia długość pęczków i przestrzeni między nimi (pozwalając na swobodny przepływ wody, co zapewnia czystość szczoteczki)
- wystarczająco długa część pracująca (obejmująca trzy przyległe do siebie zęby)
- wystarczająco długa rękojeść (pozwalająca utrzymać szczoteczkę i jednocześnie zapewnić możliwość jej obracania)
- zaokrąglone i polerowane zakończenia z włókna sztucznego (nylonowe lepsze niż z włosia naturalnego)
32
Jakie wyróżniamy typy szczoteczek w zależność od budowy części pracującej?
- pęczkowe (2-3 rzędy x 5-8 rzędów)
| - wielopęczkowe (4 rzędy x 10-12 rzędów)
33
Jakie ryzyko wiąże się ze stosowaniem twardych szczoteczek?
mogą sprzyjać recesji dziąseł (szczególnie przy stosowaniu metody Bassa)
34
Kiedy mogą być stosowane opakowania (futerały, torebki, itp.) na szczoteczkę?
wyłącznie w podróży
35
Jakie wyróżniamy metody szczotkowania zębów?
- pozioma
- pionowa
- wymiatająca (roll) = obrotowa
- wibracyjne: Chartersa, Stillmanna, Bassa i zmodyfikowana Bassa
- okrężna Fonesa
- fizjologiczna Smitha
- szorowania
36
Na czym polega profilaktyka próchnicy określana jako "zapobieganie małymi krokami"?
na równoczesnym stosowaniu wszystkich dostępnych sposobów zapobiegania próchnicy, które jednak wyłącznie osłabiają atak próchnicy i podwyższają bierną odporność tkanek zęba
37
Jakim rodzajem profilaktyki jest profilaktyka zbiorowa: bierna czy czynna?
profilaktyka bierna (nie wymaga aktywnego udziału mieszkańców)
38
Jakim rodzajem profilaktyki jest profilaktyka grupowa: bierna czy czynna?
profilaktyka czynna (wymaga profesjonalnego nadzoru i czynnego udziału dzieci lub młodzieży)
39
Jakim rodzajem profilaktyki jest profilaktyka indywidualna: bierna czy czynna?
profilaktyka czynna (wymaga czynnego współdziałania zainteresowanej osoby)
40
Jakie sytuacje w leczeniu stomatologicznym mogą utrudniać utrzymanie higieny jamy ustnej?
- ruchome protezy zębowe
- szyny i szynoprotezy
- aparaty ortodontyczne i ortopedyczne
41
W jakim czasie może powstać płytka nazębna?
w czasie krótszym niż 24 godziny
42
Czy płytkę nazębną można usunąć przez płukanie jamy ustnej?
nie
43
W jaki sposób można ujawnić obecność płytki nazębnej?
- płukanie jamy ustnej roztworem barwnika, często erytrozyny
- ssanie tabletki
- aplikując barwnik na powierzchnię zębów z zastosowaniem różnych preparatów wybarwiających
44
Jakie działanie ma płytka nazębna: ochronne czy szkodliwe i dlaczego?
szkodliwe: jest miejscem wyjścia próchnicy i chorób przyzębia
45
Czy biały nalot nazębny można usunąć przez płukanie jamy ustnej?
można usunąć całkowicie używając spray wodny
46
Z czego składa się kamień nazębny?
- 70-90% sole mineralne (głównie apatyty, których odsetek wzrasta wraz ze starzeniem się kamienia)
- 10-30% składniki organiczne: 36-40% białka, 12-20% węglany organiczne, lipidy
47
Gdzie zatrzymują się resztki pokarmowe w jamie ustnej?
między zębami
48
W jaki sposób resztki pokarmowe są usuwane z jamy ustnej?
- płukanie jamy ustnej
- przepływ śliny
- ruch policzków, warg i języka
49
Jakie stężenie roztworu chlorheksydyny stosujemy w stomatologii do płukania jamy ustnej?
0,1% lub 0,2%
50
Dlaczego należy zalecić pacjentowi przepłukanie ust przed każdym badaniem i zabiegiem?
zmniejsza to znacznie szkodliwy dla pracującego zespołu rozsiew bakterii w gabinecie (płukanie usuwa znaczną część bakterii z jamy ustnej)
51
Jakie zabiegi w gabinecie stomatologicznym szczególnie zwiększają rozsiew bakterii?
zabiegi z użyciem turbiny szybkoobrotowej, ultradźwięków i piaskarki (przy których dochodzi do intensywnego rozpryskiwania się sprayu w gabinecie)
52
Jakie produkty żywnościowe usuwają miękkie naloty z zębów?
- jabłka
- marchew
- rzodkiewki
- seler
- orzechy
- chleb razowy
- guma do żucia
53
Dlaczego nie należy przeceniać roli pokarmów oczyszczających w higienie jamy ustnej?
- usuwają przeważnie tylko miękkie naloty
- często same zawierają cukry
- niektóre powodują obniżenie pH środowiska
54
Co rozróżnia szczoteczki miękkie, średnie i twarde?
średnica włosia:
- bardzo miękkie 0,12 mm
- miękkie 0,15-0,18 mm
- średnie 0,20-0,25 mm
- twarde 0,30 mm
55
Jakie są zalety szczoteczek elektrycznych nad manualnymi pod kątem higieny jamy ustnej?
- lepiej usuwają płytkę nazębną z przestrzeni międzyzębowych
- skuteczniej usuwają osady
- usuwają przebarwienia szkliwa związane z paleniem tytoniu, piciem kawy i herbaty
- bezpieczniejsze dla szkliwa zębów (ścieralność jest 5 razy mniejsza)
56
Dla jakich osób szczególnie zalecana jest szczoteczka elektryczna?
dla osób leniwych, niepełnosprawnych i dzieci
57
Co stanowi sygnał świadczący o konieczności wymiany szczoteczki?
rozchodzenie się włosia na boki, a w przypadku niektórych również zmiana barwy
58
Jak często należy wymieniać szczoteczkę?
w zależności od zużycia, ale nie rzadziej niż co 3 miesiące
59
W jaki sposób należy czyścić powierzchnie zgryzowych wszystkich zębów?
w każdej metodzie jednakowo = szorowanie tej powierzchni włosiem szczoteczki położonym prostopadle do powierzchni zgryzowych
60
Od jakiego miejsca większość pacjentów powinna rozpocząć szczotkowanie zębów i dlaczego?
od obszaru, w którym szczotkowanie jest dla nich najłatwiejsze, wtedy nabiera odpowiedniego rytmu i rozluźnia mięśnie
61
Od jakiego miejsca pacjenci z nasiloną próchnicą powinni rozpocząć szczotkowanie zębów i dlaczego?
od miejsc szczególnie zaatakowanych przez próchnicę i pokrytych w największym stopniu płytką nazębną, ponieważ na po początku szczotkowania włosie szczoteczki jest twardsze i bardziej sprężyste (najbardziej efektywne), a w miarę szczotkowania mięknie
62
Od jakiego miejsca pacjenci ze stanem zapalnym dziąseł powinni rozpocząć szczotkowanie zębów i dlaczego?
od powierzchni zgryzowych, ponieważ na po początku szczotkowania włosie szczoteczki jest twardsze i bardziej sprężyste i w momencie czyszczenia okolic przydziąsłowych jest już bardziej miękkie
63
Którzy pacjenci powinni rozpoczynać szczotkowanie od powierzchni przydziąsłowej?
pacjenci, u których płytka nazębna gromadzi się najintensywniej przydziąsłowo lub jeśli istnieją wskazania do szczotkowania z jednoczesnym masażem dziąseł
64
Do czego prowadzi niewłaściwe szczotkowanie zębów?
- pozostawienie płytki nazębnej i resztek pokarmowych
- uszkodzenie tkanek miękkich, zwłaszcza dziąseł (gingivitis traumatica)
- obnażenie korzeni zębów na skutek recesji dziąsła
- patologiczne starcie szkliwa i zębiny
65
Dlaczego szczoteczka z włosiem syntetycznym jest lepsza od włosia naturalnego?
jest trwalsza i nie chłonie wody
66
Do czego służą miękkie gumki zastępujące część włosia szczoteczki?
do polerowania zębów i masażu dziąseł
67
Od czego należy uzależnić dobór metody szczotkowania zębów?
od stanu zębów i przyzębia, podatności na próchnicę oraz zręczności, motywacji, dokładności i stanu intelektualnego pacjenta
68
Jakie wyróżniamy rodzaje szczoteczek o specjalnym zastosowaniu?
- do czyszczenia protez ruchomych (krótka gruba rączka, włosie z obu stron)
- do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych i przęseł mostów
- jednopęczkowe do czyszczenia powierzchni zgryzowej trzonowców (szczególnie ósmych)
- z indykatorem (włosie zabarwione na niebiesko blednie w miarę zużycia szczoteczki)
- z dwoma rodzajami włosia: zewnętrzne miękkie masujące dziąsło, wewnętrzne twarde do oczyszczania zębów
- z amortyzacją poszczególnych pęczków (każdy pęczek osadzony jest na maleńkiej sprężyce), zalecana dla osób które używają zbyt dużej siły podczas czyszczenia zębów
69
Jaka metoda szczotkowania zalecana jest dla dzieci?
metoda Fonesa = ruchów okrężnych
70
Na czym polega metoda Fonesa?
- szczoteczka pod kątem 90° do powierzchni zębów
- drobne ruchy okrężne
zalecane 5 ruchów w każdej grupie zębów
71
Na co trzeba zwracać uwagę przy szorowaniu zębów u dzieci od 6. roku życia?
na oczyszczanie powierzchni żujących wyrzynających się zębów trzonowych (zapobieganie próchnicy bruzd tych zębów)
72
Na czym polega metoda roll?
- szczoteczka pod kątem 45° na granicy zębów i dziąsła skierowana dodziąsłowo
- ruch wymiatający (4-6 powtórzeń w każdej grupie zębów)
73
Jaki efekt daje umieszczenie szczoteczki głębiej na dziąśle w metodzie roll?
może masować dziąsło (szczególnie efektywnie gdy w fazie masażu stosuje się zmienny nacisk → zwiększa ukrwienie dziąsła)
74
Jaki efekt daje zwiększenie nacisku na szczoteczkę w fazie oczyszczania w metodzie roll?
ułatwia wnikanie włosia w przestrzenie międzyzębowe (zwiększa efektywność szczotkowania)
75
W jakich przypadkach metoda roll nie jest wskazana?
w przypadku chorób przyzębia
76
Na czym polega metoda Stillmana?
- szczoteczka pod kątem 45° na granicy zębów i dziąsła skierowana dodziąsłowo
- ruch wymiatający + wibracje (10 powtórzeń w każdej grupie zębów)
77
Czy metoda Stillmana wiąże się z masażem dziąseł?
tak (stosuje się takie same ruchy wibracyjne)
78
W jakich przypadkach zalecana jest metoda Stillmana?
łagodne stany zanikowe dziąseł i brodawek międzyzębowch
79
Na czym polega metoda Chartersa?
- szczoteczka pod kątem 45° na granicy zębów i dziąsła skierowana do powierzchni zgryzowej
- ruch drgająco-okrężny (10 powtórzeń w każdej grupie zębów)
80
Jakie są przeciwwskazania do stosowania metody Chartersa i dlaczego?
w przypadkach znacznych, pojedynczych obnażeń szyjki zęba, ponieważ jest trudna do wykonania (szczególnie na powierzchniach językowych), a nieprawidłowo wykonana może wywierać szkodliwy wpływ na dziąsła
81
Czy metoda Chartersa wiąże się z masażem dziąseł?
tak (poprzez zmianę nacisku szczotki na dziąsło)
82
Na czym polega metoda Bassa?
- szczoteczka pod kątem 45° na granicy zębów i dziąsła skierowana dodziąsłowo (przyciśnięta tak aby włosie wnikało w kieszonkę dziąsłową)
- ruch wibrujący bez odrywania szczoteczki i usuwania włosia z kieszonki (10 powtórzeń w każdej grupie zębów)
83
Na czym polega zmodyfikowana metoda Bassa?
szczoteczka dodatkowo obejmuje część powierzchni zgryzowej
84
Na co należy zwrócić uwagę zalecając zmodyfikowaną metodę Basa?
- metoda ta niedostatecznie oczyszcza powierzchnie styczne, konieczne jest stosowanie nici dentystycznych
- jest trudna do wykonania (niezmodyfikowany Bass też)
85
W jakich przypadkach zalecana jest metoda Bassa?
- u pacjentów z chorobami przyzębia, zwłaszcza w przypadku zapaleniach dziąsła lub łagodnych stanów zanikowych
- u pacjentów po zabiegach chirurgicznych na przyzębiu
- u pacjentów z dużą skłonnością odkładania płytki nazębnej w okolicy przydziąsłowej
86
Na czym polega metoda okrężno-szorująca?
- szczoteczka pod kątem 90° do powierzchni zębów w okolicy przydziąsłowej
- ruch okrężny i przesuwający na kolejne partie zębów (5 powtórzeń w każdej grupie zębów)
87
Jak długo należałoby szczotkować zęby bez użycia pasty?
6-8 minut
88
Ile co najmniej musi mieć płytka nazębna, aby atak kwasów z zawartych w niej węglowodanów spowodował spadek pH?
co najmniej 2 dni
89
Jakie znaczenie dla higieny jamy ustnej ma pienienie się pasty do zębów?
może pomagać dodatkowo w oczyszczaniu trudno dostępnych przestrzeni międzyzębowych
90
Jakie wymogi powinny spełniać pasty do zębów?
- właściwości oczyszczające powierzchnię zębów z osadów i złogów
- korzystny wpływ na dziąsła
- hamować aktywność bakterii rozkładających węglowodany
- usuwać produkty metabolizmu węglowodanów
- ochraniać powierzchnię szkliwa przed działaniem kwasów
- wzmacniać powierzchnię szkliwa
- znosić nadwrażliwość zębiny
- brak szkodliwego działania na szkliwo i błonę śluzową
- działać przeciwzapalnie
- zapobiegać odkładaniu się miękkich i twardych złogów nazębnych
- działać wybielająco
- odpowiedni smak i zapach
91
Jakie składniki past mają działanie znoszące nadwrażliwość zębów?
- fluorki
- hydroksyapatyty
- chlorek strontu
92
Jak dzielimy pasty do zębów ze względu na zawartość fluoru?
- dla małych dzieci o niskim stężeniu F- (0,05%)
- dla młodzieży i osób dorosłych o zawartości F- od 0,1 do 0,15%
- pasty lecznicze o wysokim stężeniu F- (ponad 0,15%)
93
Jakie grupy substancji mogą być używane do produkcji past do zębów?
- środki ścierne i polerujące
- środki powierzchniowo czynne (pieniące)
- zagęstniki (substancje żelujące)
- środki smakowo-zapachowe
- substancje biologicznie czynne
- środki wybielające
- fluor
- inne środki
94
Czym możemy się posłużyć w celu oczyszczenia grzbietowej powierzchni języka?
specjale skrobaczki lub specjalna powierzchnia na szczoteczce do zębów
95
Jak po łacinie nazywamy przykry zapach z ust?
halithosis
96
Co jest przyczyną przykrego zapachu z ust?
lotne związki siarki, których źródłem jest nalot na grzbiecie języka
97
Ile bakterii może się przyczepić do pojedynczej komórki nabłonkowej na grzbiecie języka?
ok. 100 (w innych rejonach jamy ustnej ok. 25)
98
Co jest bardziej skuteczne w usuwaniu płytki bakteryjnej z językowej strony przestrzeni międzyzębowych: nitki czy wykałaczki?
nitki
99
W jakim stanie brodawek międzyzębowych wskazane jest używanie nitki dentystycznej?
nitka dentystyczna może być stosowana niezależnie od stanu brodawek międzyzębowych
100
W jakim kierunku należy przesuwać nitkę w przestrzeniach międzyzębowych i dlaczego?
w kierunku pionowym (a nie poziomym), żeby nie uszkodzić przyczepu nabłonkowego, a nawet łącznotkankowego
101
W jakim przypadku Super Floss ma szczególne zastosowanie?
do oczyszczania dodziąsłowej powierzchni przęseł mostu
102
Z jakiego drewna powinny być wykonane wykałaczki?
z miękkiego drewna (najlepiej z brzozy)
103
Co jest przeciwwskazaniem do stosowania wykałaczek?
miejsca, w których brodawki dziąsłowe wypełniają przestrzenie międzyzębowe
104
Jakie wyróżniamy rodzaje szczoteczek międzyzębowych?
"buteleczkowe" i jednopęczkowe
105
Kiedy należy polecić pacjentowi stosowanie buteleczkowych szczoteczek międzyzębowych?
w przypadku szerokich przestrzeni międzyzębowych
106
Kiedy należy polecić pacjentowi stosowanie jednopęczkowych szczoteczek międzyzębowych?
do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych o szczególnie trudnym dostępie oraz niedostępnych miejsc pod przęsłami mostów i w okolicy nieprawidłowo ustawionych zębów
107
Jaką skuteczność ma stosowanie dodatkowych przyborów higienicznych w oczyszczaniu przestrzeni międzyzębowych?
może zredukować płytkę bakteryjną o ok. 50%
108
Kiedy zaleca się stosowanie wykałaczek?
tylko u dorosłych, w przypadku powiększonych przestrzeni międzyzębowych lub w przypadku zaniku brodawek dziąsłowych
109
Co może służyć kontroli skuteczności zabiegów higienicznych?
- wskaźniki higieny jamy ustnej
- roztwory wybarwiające
- niektóre aparaty pomocnicze
110
Jakie zadanie pełnią irygatory?
oczyszczają przestrzenie międzyzębowe, powierzchnie zębów i masują dziąsła
111
Jakie środki antyseptyczne należą do najczęściej stosowanych w płukankach do jamy ustnej?
- chlorheksydyna
- triklosan
- sangwinaryna
- sole metali
- cetylopirydyna
- heksetydyna
- enzymy
112
Jakie płukanki można wykorzystywać w leczeniu przewlekłych chorób przyzębia?
solanki lub borowiny
113
Kiedy można zalecić pacjentowi stosowanie gumy do żucia?
- gumę do żucia z ksylitolem lub sorbitolem można zalecać pacjentom do stosowania po posiłkach, gdy nie ma możliwości szczotkowania zębów
- gumy do żucia bez cukru powinny być zalecane pacjentom z zaburzeniami wydzielania śliny (na skutek chorób ślinianek i po radioterapii)
114
Ile powinno trwać higieniczne żucie gumy i dlczego?
nie dłużej niż 5-10 minut, by nie powodować wytworzenia nawyku, który może okazać się niekorzystny dla funkcjonowania układu stomatognatycznego (uszkodzenie ssż, przerost mięśni żwaczowych)
115
Jakim skrótem oznaczamy wskaźnik higieny jamy ustnej?
OHI
116
Jakie są kryteria oceny OHI?
OHI = DI (wskaźnik osadu) + CI (wskaźnik kamienia)
0 - brak osadu lub kamienia
1 - osad lub kamień naddziąsłowy pokrywający do 1/3 powierzchni zęba
2 - osad lub kamień naddziąsłowy pokrywający więcej niż 1/3 ale mniej niż 2/3 powierzchni zęba lub pojedyncze pasma kamienia poddziąsłowego
3 - osad lub kamień naddziąsłowy pokrywający więcej niż 2/3 powierzchni zęba lub grube pasmo kamienia poddziąsłowego dookoła szyjki zęba
sumuje się wartości uzyskane dla każdego z zębów i dzieli przez liczbę badanych zębów
wartości liczbowe DI lub CI wahają się od 0 do 3
łączna wartość OHI waha się od 0 do 6
117
W jakich zębach i na jakich powierzchniach ocenia się obecność kamienia i osadu w OHI-S (uproszczony OHI)?
16, 11, 26
46, 31, 36
- w górnych trzonowcach powierzchnie policzkowe
- w dolnych trzonowcach powierzchnie językowe
- w siekaczach powierzchnie wargowe
118
Jakie są kryteria oceny wskaźnika płytki bakteryjnej (PI)?
0 - brak płytki
1 - cienka warstwa płytki bakteryjnej przylegająca do brzegu dziąsłowego i szyjki zęba stwierdzona zgłębnikiem, ale niewidoczna gołym okiem
2- umiarkowane nagromadzenie płytki na brzegu dziąsła i/lub na powierzchni zęba oraz w kieszonce dziąsłowej widoczne już gołym okiem
3 - obfite nagromadzenie złogów w kieszonce i/lub na brzegu dziąsła i powierzchni zęba
wartości uzyskane ze wszystkich powierzchni zęba sumuje się i dzieli przez 4 (dla jednego zęba, wybranej grupy lub całego uzębienia)
119
Jakie są kryteria oceny API?
API = suma przestrzeni międzyzębowych z płytką / suma wszystkich ocenianych przestrzeni międzyzębowych
100-70% niewłaściwa higiena
40-70% przeciętna higiena
25-39% higiena w miarę dobra
<25% higiena optymalna
120
Jaką wartość API możemy uznać za skuteczną higienę jamy ustnej?
osiągnięcie API < 35%
121
Jakie są kryteria oceny wskaźnika higieny jamy ustnej?
0 - brak nalotu
1 - cienki nalot
2 - gruby nalot
obecność nalotu ocenia się na 6 polach powierzchni grzbietowej języka i oblicza się średnią wartość nalotu
122
Jakim skrótem oznaczamy wskaźnik higieny języka?
TCA
123
Kiedy dieta wysokocukrowa jest mniej szkodliwa dla zębów?
w warunkach codziennej dostawy fluorków w pastach do zębów i właściwej kontroli płytki
124
Dla jakiego uzębienia dieta wysokocukrowa jest bardziej szkodliwa: mlecznego czy stałego?
mlecznego
125
Jakie składniki pokarmu mają wpływ na prawidłowe kształtowanie zawiązków zębów?
białka, aminokwasy, fosfor, wapń i witaminy A, E i D
126
Który cukier należy do najbardziej próchnicotwórczych?
dwucukier - sacharoza (w jamie ustnej ulega rozkładowi do fruktozy i glukozy)
127
W jaki sposób fluor zapobiega powstawaniu próchnicy?
- tworzenie fluoroapatytu
- remineralizacja szkliwa
- działanie na drodze enzymatycznej
- utrudnianie transportu glukozy przez błonę komórkową bakterii kwasotwórczych oraz hamowanie zdolności syntezy wielocukrów przez paciorkowce kwasotwórcze
128
Jak przebiega reakcja powstawania fluoroapatytów?
Ca10(PO4)6(OH)2 + 2F- → Ca10(PO4)6F2 + 2OH-
129
Jakie znaczenie ma powstawanie fluoroapatytów?
fluoroapatyty mają lepsze właściwości krystaliczne niż hydroksypatyty i są słabiej rozpuszczalne w kwasach, przy czym nie zmieniają morfologii ani twardości szkliwa
130
Ile wynosi krytyczne pH dla fluoroapatytu?
4,5
131
Ile wynosi krytyczne pH dla hydroksyapatytu?
5,5
132
Dlaczego ilość powstającego fluorku wapnia zwiększa się przy niskim pH?
wzrasta wtedy rozpuszczalność szkliwa i liczba jonów wapnia, z których powstaje
133
W jakiej formie i gdzie powstaje fluorek wapnia?
w formie granulek tworzy się na powierzchni zęba, w zmianach próchnicowych i płytce nazębnej
134
Jakie znaczenie ma fluorek wapnia?
- długotrwałe źródło fluoru
- uwalnia jony fluorkowe po ataku kwasów
- promuje powstawanie fluoroapatytów
135
Na jaki enzym fluor działa hamująco?
na enolazę biorącą udział w przemianie węglowodanów
136
Przy jakim stężeniu fluoru w szkliwie powstają fluoroapatyty?
< 100 ppm
137
Przy jakim stężeniu fluoru w szkliwie powstają fluorki wapnia?
> 100 ppm
138
Od czego zależy czy powstanie fluoroapatyty czy fluorek wapnia?
od pH i stężenia jonów fluorkowych
139
W jakich okresach fluor może wpływać na szkliwo?
1) przed wyrznięciem, w okresie formowania szkliwa
2) po wyrznięciu, w okresie dojrzewania szkliwa
3) w trakcie procesu próchnicowego
140
Jakimi drogami fluor może docierać do szkliwa?
egzo- lub endogenną
141
Ile wynosi optymalna dzienna dawka fluoru?
1,5-2,0 mg
142
Ile fluoru dziennie dostarcza pożywienie?
0,2-0,5 mg
143
Ile wynosi optymalna dawka fluoru w wodzie, który ma działanie profilaktyczne przy ograniczonym do minimum ryzyku toksyczności?
0,5-1,0 mg/l
144
Gdzie gromadzi się nadmiar fluoru w organizmie?
w tkankach uwapnionych (zęby i kości)
145
Do czego może prowadzić stężenie fluoru wyższe niż 2 mg/l?
może powstać szkliwo plamkowate (łagodna lub umiarkowana fluoroza)
146
Kiedy dopuszcza się fluorkowanie soli kuchennej lub mleka?
gdy niemożliwe jest fluorkowanie wody
147
Kiedy nie wolno stosować tabletek fluorkowych?
kiedy stężenie fluoru w wodzie jest wyższe niż 0,7 mg
148
Z czym nie należy łączyć podawania tabletek fluorkowych?
z mlekiem (bo powstaje CaF2)
149
Co jest głównym wskazaniem do stosowania tabletek fluorkowych?
duża frekwencja i intensywność próchnicy w zębach mlecznych i stałych przy jednoczesnym braku lub stężeniu <0,3 ppm fluoru w wodzie
150
Jaka powinna być ilość pasty przeznaczonej do jednorazowego użycia przez dzieci?
nie większa niż ziarno zielonego groszku
151
Jaka jest zalecana dzienna dawka fluoru w tabletkach fluorkowych dla dzieci?
tylko gdy w wodzie F- < 0,3 mg/l
3-6 lat 0,25 mg
7-16 lat 0,50 mg
152
Jak inaczej nazywamy profilaktykę fluorkową egzogenną?
kontaktowa lub miejscowa
153
Czym jest pędzlowanie i kto je może przeprowadzać?
wcieranie w zęby roztwory, żele i lakiery fluorkowe może przeprowadzać lekarz stomatolog lub higienistka
154
Jakie są metody kontaktowej profilaktyki fluorkowej?
pędzlowanie, okłady, szczotkowanie, płukanie i inne
155
Jakiego przygotowania zęba wymaga się do pędzlowania?
mechaniczne oczyszczenie pumeksem lub odpowiednią pastą za pomocą obrotowej szczoteczki maszynowej i osuszenia, a preparaty organiczne nie wymagają uprzeniego oczyszczenia
156
Czym są okłady fluorkowe?
okłady z żeli lub pianek na specjalnych łyżkach (indywidualnych lub sterylizowanych)
157
Kto może wykonywać szczotkowanie zębów roztworami lub żelami fluorowymi?
dzieci od 6. roku życia pod nadzorem lekarza, higienistki lub wyszkolonej asystentki
158
Jakie są zalecenia dla dzieci, które szczotkują lub płuczą jamę ustną preparatami fluoru?
nie wolno połykać preparatu oraz nic nie jeść i nie pić przez pół godziny
159
Jakie są codzienne metody dostarczania fluoru egzogennie?
- szczotkowanie zębów pastą z fluorem
- stosowanie fluorkowanej nici dentystycznej
- gumy do żucia z fluorem
- płukania niskoprocentowymi roztworami fluoru (,05%)
160
Ile wynosi maksymalna zawartość fluoru w pastach sprzedawanych bez recepty?
0,15% = 1500 ppm
161
Jakie związki fluoru dodaje się do past do zębów?
fluorek sodu, monofluorofosforan dou, aminofluorki i fluorek cyny (II)
162
Jaką zawartość fluoru mają pasty zalecane dla osób znajdujących się w wysokiej grupie ryzyka próchnicy?
do 1,1% = 5000 ppm
163
Jakim pacjentom należy zlecić stosowanie past z wysoką zawartością fluoru?
- w starszym wieku z odsłoniętą zębiną
- powyżej 16. roku życia z wysokim ryzykiem próchnicy w korownie
- ze zbyt małym wydzielaniem śliny
- z obniżoną koordynacją motoryczną (niepełnosprawni)
- ze stałymi aparatami ortodontycznymi
164
Do czego może prowadzić połykanie pasty fluorkowej przez dzieci?
do fluorozy (dlatego do 6. roku życia konieczny nadzór rodziców)
165
Ile metod fluorkowania endogennego na danym terenie można stosować w jednym czasie?
nie należy stosować więcej niż jednej metody
166
U jakich pacjentów płukanki fluorkowe są szczególnie zalecane?
- noszących aparaty ortodontyczne
- w przypadkach odsłoniętych i nadwrażliwych szyjek zębów
- po radioterapii
- cierpiących na suchość jamy ustnej
167
Co jest zaletą stosowania żeli fluorkowych?
długo utrzymują się na zębach i długotrwale uwalniają fluor bezpośrednio do szkliwa
168
W jaki sposób żele fluorkowe są aplikowane pacjentowi>
za pomocą aplikatorów na całe uzębienie (żel w ilości nie większej niż 2 ml), w czasie zabiegu musi być pochylony, a ślina odsysana ślinociągiem
169
Na czym polega toksyczne działanie fluoru przyswojonego w nadmiarze?
hamuje aktywność wielu układu enzymatycznych (wskutek łączenia się z Ca, Mg, Fe, Zn i Cu) oraz hamuje przemianę węglowodanów w cyklu Krebsa, hamuje pobieranie jodu i syntezę tyroksyny
170
Co jest pierwszą oznaką nadmiernej dawki fluoru w czasie formowanie się zębów?
wyrznięcie zębów ze szkliwem plamkowanym
171
Jak wygląda łagodna fluoroza?
utrata połysku szkliwa oraz nieprzejrzyste białe plamki
172
Jak objawia się ostra fluoroza?
hipoplazja szkliwa, które w drastycznych przypadkach może ulegać odkruszeniu
173
Kiedy przednie zęby stałe najbardziej narażone są na rozwój fluorozy?
w ciągu pierwszych dwóch lat życia
174
Ile wynosi toksyczna dawka dla fluoru?
5 mg / kg masy ciała
| ale już 1 mg/ kg masy ciała u dzieci może powodować efekty toksyczne
175
Ile wynosi dawka śmiertelna dla fluoru?
15 mg / kg masy ciała
176
Jak objawia się ostre zatrucie fluorem?
- nudności
- bóle brzucha
- wymioty
- wzmożone ślinienie, łzawienie, pocenie
- ból głowy
- biegunka
- osłabienie
177
Na czym polega pierwsza pomoc w zatruciu fluorem?
podanie dużej ilości mleka i wywołanie wymiotów,jak najszybciej do szpitala (płukanie żołądka)
w razie opóźnienia podać dożylnie glukonian wapnia i środek wymiotny
trzeba szybko działać bo fluor szybko się absorbuje
178
Czym jest lakowanie zębów?
profilaktyczne wypełnianie bruzd i zagłębień na powierzchniach żujących zębów trzonowych i przedtrzonowych
179
Lakowanie których zębów przeprowadza się najczęściej?
pierwszych zębów trzonowych stałych (możliwie bezpośrednio po ich wyrznięciu, ze względu na bardzo częste ich zapadanie na próchnicę)
powinno się lakować drugie stałe trzonowce w wieku 11-13 lat
180
Ile wynosi okres wyrzynania dla trzonowców?
1-1,5 roku
181
Ile wynosi okres wyrzynania dla przedtrzonowców?
1-2 miesięcy
182
W jaki sposób wykonuje się lakowanie bruzd?
1) oczyszczenie pumeksem z wodą i szczoteczk
2) oczyszczenie saą szczoteczką i wodą (usunięcie resztek pumeksu)
3) izolacja zęba od śliny (najlepiej za pomocą koferdamu)
4) wytrawienie powierzchni żującej 37% kwasem fosforowym przez 30 s
5) dokładne wypłukanie i osuszenie
6) lak do wnętrza bruzdy wprowadza się powoli i dokładnie, używając aplikatora w formie strzykawki lub pędzelka (dobrze jest dodatkowo przesunąć w bruździe kilka razy czubek zgłębnika w celu usunięcia pęcherzyków powietrza i umożliwienia zapłynięcia laku w głąb bruzdy)
7) polimeryzacja (ok. 40 s)
8) usunięcie nadmiaru i dostosowanie do zwarcia
183
Co należy uwzględnić we wskazaniach do lakowania?
- morfologia bruzd
- skuteczność usuwania płytki bakteryjnej (ze szczególnym uwzględnieniem osób niepełnosprawnych)
- częstość spożywania i ilość spożywanych słodyczy
- intensywność próchnicy uzębienia mlecznego
184
Kiedy konieczne jest poszerzone lakowanie?
w przypadku bruzd o wąskim wejściu i bulwowatym rozszerzeniu dna (10% bruzd)
185
Czy poszerzone lakowanie jest zabiegiem inwazyjnym?
tak
186
Jakim wiertłem należy wykonywać poszerzone lakowanie?
małym, diamentowym płomykiem lub kulką
187
Kiedy stosujemy wypełnienie zapobiegawcze (PRR)?
gdy w pewnym miejscu bruzdy występuje mały ubytek próchnicowy
188
Na czym polega wypełnienie zapobiegawcze?
preparacja ubytku małym wiertłem różyczkowym, wypełnienie kompozytem i lakowanie pozostałej części bruzdy
189
Gdzei rozpoczyna się próchnica w bruzdach?
- w szerokich bruzdach - na dnie
| - w wąskich bruzdach - na bokach (szczególnie w okolicach przewężeń)
190
Czy ognisko próchnicowe w bruździe może ulec remineralizacji?
nie
191
Jakich materiałów używamy do uszczelniania bruzd?
- cyjanoakrylaty (ale w lakowaniu niestosowane)
- poliuretany (z fluorem stanowią lakier stosowany do pokrywania powierzchni gładkich)
- żywice BIS-GMA (właściwe uszczelniacze)
- cementy szkło-jonomerowe
192
Z czym wiąże się użycie żywicy bez wypełniacza do lakowania bruzd?
- mniej odporne na działanie sił żucia
- łatwo ulegają odkształceniom
- większy skurcz polimeryzacyjny
- wyższa absorpcja wody
193
Jak możemy podzielić żywice typu BIS-GMA?
światłoutwardzalne i chemoutwardzalne lub przezroczyste i barwione (białe, żółte, pomarańczowe)
194
Jakie są zalety stosowania laków przezroczystych?
pozwalają zauważyć ewentualny proces próchnicowy toczący się pod nimi
195
Jakie są zalety stosowania laków zabarwionych?
ułatwiają obserwację szczelności laku
196
Jakie zalety ma stosowanie glass-jonomerów jako laków?
- nie wymagają trawienia kwasem
- zdolność tworzenia silnych wiązań ze szkliwem
- uwalniają fluor
197
Jakie szczególne właściwości mają materiały GC Fuji VII i gdzie to wykorzystujemy?
mają półpłynną konsystencję i wiążą w wilgotnym środowisku oraz uwalniają fluor, co ma znaczenie w lakowaniu zębów niecałkowicie wyrzniętych (korzystne w przypadku wysokiego ryzyka próchnicy)
198
Od czego zależy skuteczność lakowania?
- technika wykonania zabiegu
- przygotowanie i odpowiedzialność osoby wykonującej zabieg
- warunki anatomiczne
- stopień wyrżnięcia zęba
- rodzaj zgryzu
- wilgotność w polu zabiegu
- rodzaj zastosowanego uszczelniacza
199
Jakie zalety ma poszerzone lakowanie?
lepsza retencja laku, a nawet zmniejszenie mikroprzecieku
200
Jakie czynniki warunkują wysokie ryzyko próchnicy?
- niska świadomość społeczna i zdrowotna (nieregularność wizyt w gabinecie stomatologicznym)
- ogólny średni lub zły stan zdrowia, niepełnosprawność fizyczna lub/i psychiczna
- złe nawyki żywieniowe
- niedobór fluorków
- niedostateczna higiena jamy ustnej
- zmniejszone wydzielanie śliny, niska pojemność buforowa śliny, wysokie miano bakterii
- zły stan uzębienia (nowe ogniska próchnicy, szczególne w zębach przednich, dużo wypełnień i próchnicy wtórnej, usunięte zęby, nielakowane bruzdy)
201
Jak oznaczamy stopnie ryzyka próchnicy?
C0 - brak
C1 - niewielkie
C2 - średnie
C3 - wysokie
202
Jakie wartości wydzielania śliny świadczą o kserostomii prawdziwej?
< 0,1 ml/min
| a < 0,2-0,5 ml/min po stymulacji
203
Jaką celowość ma profesjonalne oczyszczanie zębów?
- podstawowa metoda profesjonalnej profilaktyki (próchnicy i chorób przyzębia)
- ocena uzębienia i istniejących wypełnień
- właściwy dobór kolory nowych wypełnień
- ocena celowości wybielania zębów
- uzyskanie dokładnego wycisku
- zmotywowanie pacjenta do zaniechania niekorzystnych nawyków i zmotywowanie do systematycznego i dokładnego oczyszczania zębów
204
W jakim czasie może powstać płytka naębna?
w czasie krótszym niż 24 godziny
205
Jakimi preparatami można wybarwić płytkę nazębną?
Zawierające erytrozynę:
- roztwory barwnikowe do płukania jamy ustnej (np. Curasept Plaque Search)
- tabletki do ssania (np. Butler Red Coat 800)
- barwnik do zaaplikowania na powierzchnię zębów (np. płyn Mira-2-Ton)
Zawierające fluoresceinę:
- Plaque Test
206
Na jaki kolor fluoresceina wybarwia płytkę nazębną?
na żółtozielony kolor w niebieskim świetle lampy
