❌Profilaktyka próchnicy Flashcards
Jakie zasadnicze czynniki wpływają na rozwój zmiany próchnicowej?
- dieta próchnicotwórcza, która dostarcza bakteriom substratu (węglowodanów) do przemian enzymatycznych (SUBSTRAT)
- obecność drobnoustrojów, które przetwarzają (metabolizują) w płytce nazębnej węglowodany na kwasy (BAKTERIE)
- wrażliwość powierzchni szkliwa na odwapnienie (demineralizację), wynikającą ze składu chemicznego tej powierzchni (ZĄB)
- czasem i częstotliwością działania czynników 1 i 2 (CZAS)
Jakie elementy budowy zęba są szczególnie narażone na działanie drobnoustrojów i kwasów?
bruzdy, powierzchnie styczne i okolice przydziąsłowe
Jak dzielimy sposoby realizacji zapobiegania próchnicy?
- zbiorowe (masowe)
- grupowe
- indywidualne (osobnicze)
Jak dzielimy indywidualne sposoby zapobiegania próchnicy?
domowe lub profesjonalne
Na czym polega zbiorowe zapobieganie próchnicy?
na stosowaniu związków fluoru (fluorek sodu lub fluorokrzemian sodu) w wodzie do picia lub produktach masowego użytku (soli kuchennej lub mleku)
po uzyskaniu zgody
Na czym polega grupowe zapobieganie próchnicy?
- codzienne nadzorowane szczotkowanie zębów przez dzieci w przedszkolu (przy użyciu pasty fluorkowej)
- kilku- lub kilkunastokrotne szczotkowanie zębów w roku przez dzieci szkolne z użyciem stężonych preparatów fluoru lub płukanie roztworem fluoru
Na czym polega osobnicze zapobieganie próchnicy?
- dbanie o higienę uzębienia i jamy ustnej
- stosowanie odpowiedniej diety
- stosowanie preparatów fluorkowych
- stosowanie laków szczelinowych
Jak brzmi łacińska nazwa nabytej błonki nazębnej/ślinowej?
acquired pellicle
Jak brzmi łacińska nazwa kamienia nazębnego?
calculus dentalis
W jaki sposób jama ustna zabezpiecza się przed powstawaniem próchnicy?
- obecność stale wilgotnej, gładkiej błony śluzowej
- błona śluzowa pokryta warstwą śluzu (nie sprzyja zatrzymywaniu resztek pokarmowych)
- częste ruchy połykania (oczyszczanie jamy ustnej)
Jakie stany patologiczne utrudniają utrzymanie higieny jamy ustnej?
- ubytki próchnicowe
- nieprawidłowe wypełnienia, korony i mosty
- zniszczenie lub przerost brodawek dziąsłowych lub przyzębnych
- obecność kieszonek patologicznych
- nieprawidłowo ustawione zęby w łuku zębowym
- w pewnym stopni ruchome protezy, szyny i szynoprotezy oraz aparaty ortodontyczne i ortopedyczne
Czym jest błonka ślinowa?
biofilm pochodzenia ślinowego, który tworzy się w ciągu kilku minut na powierzchni zębów bez udziału bakterii
Jaki kolor ma błonka ślinowa?
brunatny, szary lub przezroczysty
Z czego składa się błonka ślinowa?
początkowo z glikoprotein śliny, a potem z białek, mukopolisacharydów i lipidów śliny
Jakie działanie ma błonka ślinowa: ochronne czy szkodliwe i dlaczego?
zarówno ochronne (przed erozją zęba), jak i szkodliwe (może stanowić punkt wyjścia dla płytki nazębnej)
Czy błonka ślinowa może wnikać do szkliwa?
tak, na głębokość kilku mikronów
Czym jest biały nalot nazębny?
miękka, biała mieszanina białek śliny, bakterii, złuszczonych komórek nabłonka i rozpadłych leukocytów luźno przylegająca luźno do powierzchni zęba, płytki nazębnej i dziąsła
Czy błonka ślinowa może tworzyć się na sztucznych zębach?
tak
Czym różni się biały nalot nazębny od płytki nazębnej?
w przeciwieństwie do płytki nazębnej, biały nalot nazębny można całkowicie usunąć sprayem wodnym
Czym jest kamień nazębny?
zmienieralizowana płytka nazębna
Jak przebiega mineralizacja płytki nazębnej?
wewnątrz i na zewnątrz komórek bakteryjnych płytki
Kiedy w płytce nazębnej pojawiają się pierwsze ogniska mineralizacji?
już po 6 godzinach
Kiedy można obserwować wyraźne wapnienie płytki nazębnej?
po 3 dniach
Kamień nad- czy poddziąsłowy jest mocniej przymocowany po powierzchni zęba i dlaczego?
poddziąsłowy jest zazębiony w mikroskopijnych przestrzeniach powierzchni cementu (czyli mocniej), a naddziąsłowy na gładkich powierzchniach koron zębów
Jakie wyróżniamy sposoby oczyszczania uzębienia?
- płukanie jamy ustnej
- spożywanie pokarmów oczyszczających, stymulujących wydzielanie śliny
- szczotkowanie zębów
- stosowanie dodatkowych przyborów higienicznych
Jaki efekt daje płukanie jamy ustnej?
płukanie wodą usuwa blisko połowę resztek pokarmowych, a dłuższe płukanie (ok. 15 min) może spowodować rozpuszczenie i całkowite usunięcie cukru z jamy ustnej
Kiedy płukanie może być zalecane jako wyłączna metoda utrzymania higieny jamy ustnej?
tylko wtedy, gdy niemożliwe jest szczotkowanie zębów, np. w przypadku ostrego zapalenia dziąseł
O czym należy pamiętać stosując płukanki z chlorheksydyną?
płukanki z chlorheksydyną nie powinny być stosowane dłużej niż 2-3 tygodnie, ponieważ mogą spowodować przebarwienie zębów i wypełnień
Jaki efekt daje szczotkowanie?
pozwala usunąć większość płytki nazębnej, resztki pokarmu oraz miękkie naloty
najskuteczniejsza metoda utrzymania higieny jamy ustnej
Od czego zależy skuteczność szczotkowania?
- stan i jakość szczoteczki
- częstość i sposób szczotkowania
- środki dodatkowe (pasty)
Czym powinny cechować się szczoteczki do zębów?
- odpowiednia długość pęczków i przestrzeni między nimi (pozwalając na swobodny przepływ wody, co zapewnia czystość szczoteczki)
- wystarczająco długa część pracująca (obejmująca trzy przyległe do siebie zęby)
- wystarczająco długa rękojeść (pozwalająca utrzymać szczoteczkę i jednocześnie zapewnić możliwość jej obracania)
- zaokrąglone i polerowane zakończenia z włókna sztucznego (nylonowe lepsze niż z włosia naturalnego)
Jakie wyróżniamy typy szczoteczek w zależność od budowy części pracującej?
- pęczkowe (2-3 rzędy x 5-8 rzędów)
- wielopęczkowe (4 rzędy x 10-12 rzędów)
Jakie ryzyko wiąże się ze stosowaniem twardych szczoteczek?
mogą sprzyjać recesji dziąseł (szczególnie przy stosowaniu metody Bassa)
Kiedy mogą być stosowane opakowania (futerały, torebki, itp.) na szczoteczkę?
wyłącznie w podróży
Jakie wyróżniamy metody szczotkowania zębów?
- pozioma
- pionowa
- wymiatająca (roll) = obrotowa
- wibracyjne: Chartersa, Stillmanna, Bassa i zmodyfikowana Bassa
- okrężna Fonesa
- fizjologiczna Smitha
- szorowania
Na czym polega profilaktyka próchnicy określana jako “zapobieganie małymi krokami”?
na równoczesnym stosowaniu wszystkich dostępnych sposobów zapobiegania próchnicy, które jednak wyłącznie osłabiają atak próchnicy i podwyższają bierną odporność tkanek zęba
Jakim rodzajem profilaktyki jest profilaktyka zbiorowa: bierna czy czynna?
profilaktyka bierna (nie wymaga aktywnego udziału mieszkańców)
Jakim rodzajem profilaktyki jest profilaktyka grupowa: bierna czy czynna?
profilaktyka czynna (wymaga profesjonalnego nadzoru i czynnego udziału dzieci lub młodzieży)
Jakim rodzajem profilaktyki jest profilaktyka indywidualna: bierna czy czynna?
profilaktyka czynna (wymaga czynnego współdziałania zainteresowanej osoby)
Jakie sytuacje w leczeniu stomatologicznym mogą utrudniać utrzymanie higieny jamy ustnej?
- ruchome protezy zębowe
- szyny i szynoprotezy
- aparaty ortodontyczne i ortopedyczne
W jakim czasie może powstać płytka nazębna?
w czasie krótszym niż 24 godziny
Czy płytkę nazębną można usunąć przez płukanie jamy ustnej?
nie
W jaki sposób można ujawnić obecność płytki nazębnej?
- płukanie jamy ustnej roztworem barwnika, często erytrozyny
- ssanie tabletki
- aplikując barwnik na powierzchnię zębów z zastosowaniem różnych preparatów wybarwiających
Jakie działanie ma płytka nazębna: ochronne czy szkodliwe i dlaczego?
szkodliwe: jest miejscem wyjścia próchnicy i chorób przyzębia
Czy biały nalot nazębny można usunąć przez płukanie jamy ustnej?
można usunąć całkowicie używając spray wodny
Z czego składa się kamień nazębny?
- 70-90% sole mineralne (głównie apatyty, których odsetek wzrasta wraz ze starzeniem się kamienia)
- 10-30% składniki organiczne: 36-40% białka, 12-20% węglany organiczne, lipidy
Gdzie zatrzymują się resztki pokarmowe w jamie ustnej?
między zębami
W jaki sposób resztki pokarmowe są usuwane z jamy ustnej?
- płukanie jamy ustnej
- przepływ śliny
- ruch policzków, warg i języka
Jakie stężenie roztworu chlorheksydyny stosujemy w stomatologii do płukania jamy ustnej?
0,1% lub 0,2%
Dlaczego należy zalecić pacjentowi przepłukanie ust przed każdym badaniem i zabiegiem?
zmniejsza to znacznie szkodliwy dla pracującego zespołu rozsiew bakterii w gabinecie (płukanie usuwa znaczną część bakterii z jamy ustnej)
Jakie zabiegi w gabinecie stomatologicznym szczególnie zwiększają rozsiew bakterii?
zabiegi z użyciem turbiny szybkoobrotowej, ultradźwięków i piaskarki (przy których dochodzi do intensywnego rozpryskiwania się sprayu w gabinecie)
Jakie produkty żywnościowe usuwają miękkie naloty z zębów?
- jabłka
- marchew
- rzodkiewki
- seler
- orzechy
- chleb razowy
- guma do żucia
Dlaczego nie należy przeceniać roli pokarmów oczyszczających w higienie jamy ustnej?
- usuwają przeważnie tylko miękkie naloty
- często same zawierają cukry
- niektóre powodują obniżenie pH środowiska
Co rozróżnia szczoteczki miękkie, średnie i twarde?
średnica włosia:
- bardzo miękkie 0,12 mm
- miękkie 0,15-0,18 mm
- średnie 0,20-0,25 mm
- twarde 0,30 mm
Jakie są zalety szczoteczek elektrycznych nad manualnymi pod kątem higieny jamy ustnej?
- lepiej usuwają płytkę nazębną z przestrzeni międzyzębowych
- skuteczniej usuwają osady
- usuwają przebarwienia szkliwa związane z paleniem tytoniu, piciem kawy i herbaty
- bezpieczniejsze dla szkliwa zębów (ścieralność jest 5 razy mniejsza)
Dla jakich osób szczególnie zalecana jest szczoteczka elektryczna?
dla osób leniwych, niepełnosprawnych i dzieci
Co stanowi sygnał świadczący o konieczności wymiany szczoteczki?
rozchodzenie się włosia na boki, a w przypadku niektórych również zmiana barwy
Jak często należy wymieniać szczoteczkę?
w zależności od zużycia, ale nie rzadziej niż co 3 miesiące
W jaki sposób należy czyścić powierzchnie zgryzowych wszystkich zębów?
w każdej metodzie jednakowo = szorowanie tej powierzchni włosiem szczoteczki położonym prostopadle do powierzchni zgryzowych
Od jakiego miejsca większość pacjentów powinna rozpocząć szczotkowanie zębów i dlaczego?
od obszaru, w którym szczotkowanie jest dla nich najłatwiejsze, wtedy nabiera odpowiedniego rytmu i rozluźnia mięśnie
Od jakiego miejsca pacjenci z nasiloną próchnicą powinni rozpocząć szczotkowanie zębów i dlaczego?
od miejsc szczególnie zaatakowanych przez próchnicę i pokrytych w największym stopniu płytką nazębną, ponieważ na po początku szczotkowania włosie szczoteczki jest twardsze i bardziej sprężyste (najbardziej efektywne), a w miarę szczotkowania mięknie
Od jakiego miejsca pacjenci ze stanem zapalnym dziąseł powinni rozpocząć szczotkowanie zębów i dlaczego?
od powierzchni zgryzowych, ponieważ na po początku szczotkowania włosie szczoteczki jest twardsze i bardziej sprężyste i w momencie czyszczenia okolic przydziąsłowych jest już bardziej miękkie
Którzy pacjenci powinni rozpoczynać szczotkowanie od powierzchni przydziąsłowej?
pacjenci, u których płytka nazębna gromadzi się najintensywniej przydziąsłowo lub jeśli istnieją wskazania do szczotkowania z jednoczesnym masażem dziąseł
Do czego prowadzi niewłaściwe szczotkowanie zębów?
- pozostawienie płytki nazębnej i resztek pokarmowych
- uszkodzenie tkanek miękkich, zwłaszcza dziąseł (gingivitis traumatica)
- obnażenie korzeni zębów na skutek recesji dziąsła
- patologiczne starcie szkliwa i zębiny
Dlaczego szczoteczka z włosiem syntetycznym jest lepsza od włosia naturalnego?
jest trwalsza i nie chłonie wody
Do czego służą miękkie gumki zastępujące część włosia szczoteczki?
do polerowania zębów i masażu dziąseł
Od czego należy uzależnić dobór metody szczotkowania zębów?
od stanu zębów i przyzębia, podatności na próchnicę oraz zręczności, motywacji, dokładności i stanu intelektualnego pacjenta
Jakie wyróżniamy rodzaje szczoteczek o specjalnym zastosowaniu?
- do czyszczenia protez ruchomych (krótka gruba rączka, włosie z obu stron)
- do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych i przęseł mostów
- jednopęczkowe do czyszczenia powierzchni zgryzowej trzonowców (szczególnie ósmych)
- z indykatorem (włosie zabarwione na niebiesko blednie w miarę zużycia szczoteczki)
- z dwoma rodzajami włosia: zewnętrzne miękkie masujące dziąsło, wewnętrzne twarde do oczyszczania zębów
- z amortyzacją poszczególnych pęczków (każdy pęczek osadzony jest na maleńkiej sprężyce), zalecana dla osób które używają zbyt dużej siły podczas czyszczenia zębów
Jaka metoda szczotkowania zalecana jest dla dzieci?
metoda Fonesa = ruchów okrężnych
Na czym polega metoda Fonesa?
- szczoteczka pod kątem 90° do powierzchni zębów
- drobne ruchy okrężne
zalecane 5 ruchów w każdej grupie zębów
Na co trzeba zwracać uwagę przy szorowaniu zębów u dzieci od 6. roku życia?
na oczyszczanie powierzchni żujących wyrzynających się zębów trzonowych (zapobieganie próchnicy bruzd tych zębów)
Na czym polega metoda roll?
- szczoteczka pod kątem 45° na granicy zębów i dziąsła skierowana dodziąsłowo
- ruch wymiatający (4-6 powtórzeń w każdej grupie zębów)
Jaki efekt daje umieszczenie szczoteczki głębiej na dziąśle w metodzie roll?
może masować dziąsło (szczególnie efektywnie gdy w fazie masażu stosuje się zmienny nacisk → zwiększa ukrwienie dziąsła)
Jaki efekt daje zwiększenie nacisku na szczoteczkę w fazie oczyszczania w metodzie roll?
ułatwia wnikanie włosia w przestrzenie międzyzębowe (zwiększa efektywność szczotkowania)
W jakich przypadkach metoda roll nie jest wskazana?
w przypadku chorób przyzębia
Na czym polega metoda Stillmana?
- szczoteczka pod kątem 45° na granicy zębów i dziąsła skierowana dodziąsłowo
- ruch wymiatający + wibracje (10 powtórzeń w każdej grupie zębów)
Czy metoda Stillmana wiąże się z masażem dziąseł?
tak (stosuje się takie same ruchy wibracyjne)
W jakich przypadkach zalecana jest metoda Stillmana?
łagodne stany zanikowe dziąseł i brodawek międzyzębowch
Na czym polega metoda Chartersa?
- szczoteczka pod kątem 45° na granicy zębów i dziąsła skierowana do powierzchni zgryzowej
- ruch drgająco-okrężny (10 powtórzeń w każdej grupie zębów)
Jakie są przeciwwskazania do stosowania metody Chartersa i dlaczego?
w przypadkach znacznych, pojedynczych obnażeń szyjki zęba, ponieważ jest trudna do wykonania (szczególnie na powierzchniach językowych), a nieprawidłowo wykonana może wywierać szkodliwy wpływ na dziąsła
Czy metoda Chartersa wiąże się z masażem dziąseł?
tak (poprzez zmianę nacisku szczotki na dziąsło)
Na czym polega metoda Bassa?
- szczoteczka pod kątem 45° na granicy zębów i dziąsła skierowana dodziąsłowo (przyciśnięta tak aby włosie wnikało w kieszonkę dziąsłową)
- ruch wibrujący bez odrywania szczoteczki i usuwania włosia z kieszonki (10 powtórzeń w każdej grupie zębów)