❌Mechaniczne opracowanie kanałów Flashcards
1
Q
Co w 1967 przedstawił Schilder?
A
zasady postępowania opracowania jamy zęba, które obejmowały oczyszczenie kanału i nadanie kształtu stożka
2
Q
Jakie cele opracowania kanałów korzeniowych przedstawił Raport Europejskiego stowarzyszenia Endodontycznego z 2006 (uaktualnienie wcześniejszego raportu z 1994)?
A
- usunięcie zawartości z jamy zęba, wyeliminowanie mikroorganizmów
- nadanie kształtu kanału/ów
3
Q
Jakich wymagań dotyczących opracowania systemu kanałowego należy przestrzegać?
A
- zachowanie oryginalnego przebiegu kanału (przez równomierne poszerzanie ścian)
- zachowanie pierwotnego położenia i wielkości otworu fizjologicznego
- kanał powinien zwężać się w kierunku wierzchołka
- zachowanie pierwotnej długości kanału (kanał powinien się kończyć w miejscu przewężenia)
- długość na jaką został opracowany powinna zgadzać się z wcześniej ustaloną długością roboczą
4
Q
Jakie czynności stosujemy by zrealizować założenia opracowania jamy zęba?
A
- opracowanie mechaniczne systemu kanałowego
- płukanie jamy zęba
- odkażanie
- postępowanie z warstwą mazistą
5
Q
Z jakich części składa się opracowywanie kanału?
A
oczyszczenie kanału (clearing) i ukształtowanie (shaping)
6
Q
Co jest celem oczyszczenia kanału?
A
usunięcie zawartości kanału:
• żywej lub celowo zdewitalizowanej miazgi
• zainfekowanych mas zgorzelinowych
• przeszkód znajdujących się w kanale (zwapnień, nieszczelnego wypełnienia, złamanych narzędzi)
7
Q
Co jest celem ukształtowania (i poszerzenia) kanału?
A
nadanie mu kształtu pozwalającego na skuteczne jego wypłukanie, a następnie szczelne wypełnienie
w przypadku kanałów zainfekowanych preparacja ścian kanału zapewnia jednocześnie usunięcie zainfekowanej zębiny
8
Q
Dlaczego nie stosujemy wyłącznie mechanicznego opracowywania kanałów?
A
- część jego powierzchni nie zostaje w ogólne opracowana (30-40% powierzchni kanału)
- nie jest możliwe opracowanie kanałów bocznych, anastomoz ani wąskich zachyłków kanału
→ mechaniczne opracowanie zawsze należy wspomóc płukaniem (chemicznym opracowaniem kanału)
9
Q
Od czego zależy wybrana technika opracowania kanałów korzeniowych?
A
- od anatomii jam zębowych
- od planowanego sposobu ich wypełnienia
- w mniejszym stopniu od stanu miazgi przed podjęciem leczenia
10
Q
Jak daleko należy opracować kanał korzeniowy?
A
do otworu fizjologicznego (0,5-0,7 mm przed otworem anatomicznym)
11
Q
Czy leczenie endo możemy przeprowadzić bez koferdamu?
A
nie, leczenie zawsze przeprowadzamy w warunkach pełnej izolacji pola przed dostępem śliny
12
Q
Które rozmiary wg ISO narzędzi powinny być jednorazowe?
A
06 - 15 (szybko ulegają zużyciu)
13
Q
W jaki sposób “przechowujemy” narzędzia w trakcie leczenia endo?
A
w (jeżyku) naczyniu z płynem odkażającym, którym może być: • 2% chlorheksydyna • woda utleniona • 70% alkohol izopropylowy • 1-2% roztwór podchlorynu sodu
→ przesuwając narzędzie przez napiętą w naczyniu gąbkę przytrzymaną pierścieniem zaciskowym, oczyszczamy je mechanicznie z zanieczyszczeń pozostających na nim po wyjęciu z jamy zęba
14
Q
Dlaczego należy ustalić długość roboczą przed przystąpieniem do ostatecznego opracowania kanału?
A
- uniknięcie uszkodzenia tkanek okw
- uniknięcie przepchnięcia mas zgorzelinowych poza otwór anatomiczny
- zmniejszenie prawdopodobieństwa pozostawienia resztek miazgi wewnątrz kanału
- zapewnia prawidłowe i szczelne wypełnienie
15
Q
Czym jest IAF?
A
initial apical file = początkowy pilnik roboczy (PPR)
rozmiar pierwszego narzędzia, które wprowadzone do kanału korzeniowego na długość roboczą ulega delikatnemu zakleszczeniu → jest w pewnym przybliżeniu zgodny ze średnicą kanału w okolicy otworu wierzchołkowego
16
Q
Czym jest MAF?
A
master apical file = główny pilnik roboczy (GPR)
rozmiar ostatniego narzędzia wprowadzonego podczas opracowywania na pełną długość roboczą → odpowiada maksymalnej średnicy poszerzenia kanału w okolicy otworu fizjologicznego
17
Q
Czym jest FF?
A
final file - największy instrument wprowadzony do kanału, niesięgający pełnej długości roboczej, zazwyczaj o 2-4 rozmiary większy od MAF
18
Q
W jaki sposób należy zdjąć sklepienie komory?
A
tępo zakończonym wiertłem w kształcie walca, umocowanym na końcówce wolnoobrotowej, prowadząc je po obrzeżach komory
→ jest to szczególnie trudne w zębach wielokanałowych ze zobliterowaną jamą zęba, kiedy środkowa część sklepienia łączy się z dnem komory → w takich przypadkach wiertło należy zawsze kierować najpierw w stronę największego kanału
19
Q
W jaki sposób usuwamy miazgę komorową?
A
używając wydrążacz lub maszynowo różyczką, w rozmiarze dobranym do wielkości komory zęba, tym samym wiertłem należy opracować ściany boczne (od strony dna komory w kierunku sklepienia) → należy dokładnie usunąć resztki miazgi z zachyłków komory (szczególnie u ludzi młodych) → pozostawienie martwej tkanki powoduje trwałe przebarwienie korony zęba
20
Q
Czym może skutkować pozostawienie martwej miazgi w jamie zęba?
A
powoduje trwałe przebarwienie korony zęba
21
Q
Jakie znaki świadczą o prawidłowym opracowaniu dna komory?
A
ciemnoszary kolor dna, które stanowi figurę geometryczną, o wierzchołkach wyznaczonych przez ujścia kanałów
→ warunkiem sukcesu w leczeniu endo jest odnalezienie wszystkich jść kanałowych
22
Q
Jakie czynności mają umożliwić odnalezienie wszystkich ujść kanałowych?
A
- dokładna analiza zdjęcia RTG
- znajomość anatomii systemu kanałowego
- dobre oświetlenie dna komory
- praca z wykorzystaniem lusterka przedniopowierzchniowego, zgłębnika endo, urządzeń powiększających
23
Q
Jak można sobie pomóc w trudnych sytuacjach (np. zobliterowana jama zęba) by znaleźć wszystkie ujścia kanałowe?
A
można podjąć próbę wybarwienia ujść kanałowych za pomocą 1-2% błękitu metylenowego lub innego gotowego barwnika → barwnik należy pozostawić w komorze na około 5 minut, następnie dokładnie go wypłukać i osuszyć komorę → miejsca ujść kanałów powinny zostać intensywniej wybarwione
24
Q
W jaki sposób sposób należy opracować ujścia kanałowe?
A
za pomocą małej różyczki o długości 25 mm lub specjalnymi poszerzaczami ujść kanałowych (gates)
25
W jaki sposób należy usunąć miazgę z kanału?
• miazgociągiem → narzędzie wprowadza się w ciągłym kontakcie ze ścianą kanału do 2/3 długości kanału (pamiętając aby grubość narzędzia była dostosowana do średnicy kanału - można w tym celu posłużyć się zdjęciem RTG, a ostatecznej oceny dokonać podczas próby wprowadzenia narzędzia do jamy zęba), następnie obracając miazgociąg, nawija się miazgę i jednym ruchem wyciąga narzędzie z kanału
→ w kanale o dużej średnicy w celu prawidłowego usunięcia miazgi bezpieczniej jest użyć dwa cienkie miazgociągi (zamiast jednego grubego), wprowadzając je wzdłuż przeciwległych ścian kanału, wykonać lekki ruch skręcenia i wyciągnąć je wraz z miazgą
• poszerzaczem Kerra - przed przystąpieniem do usunięcia miazgi poszerzaczem Kerra konieczna jest dokładna znajomość długości zęba, narzędzie wprowadza się w kontakcie ze ścianą kanału do otworu fizjologicznego, następnie wykonuje się obrót w celu nawinięcia miazgi, a wierzchołek narzędzia podczas tego ruchu powoduje odcięcie tkanki w otworze fizjologicznym → rana cięta powstała w ten sposób, odpowiednio zabezpieczona, szybciej ulegnie wygojeniu
26
Do czego może dojść przy użyciu zbyt cienkiego miazgociągu?
można je łatwo przepchnąć poza wierzchołek
27
Do czego może dojść przy użyciu zbyt grubego miazgociągu?
wprowadzone na niewielką głębokość spowoduje poszarpanie miazgi zamiast jej usunięcia w całości
28
W którym miejscu miazga ulega oderwaniu przy prawidłowym jej usunięciu przy użyciu miazgociągu?
przy prawidłowo wykonanym zabiegu miazga zostanie usunięta w całości, a jej oderwanie nastąpi w miejscu przewężenia = w otworze fizjologicznym
29
Co należy zrobić jeżeli zabieg usunięcia miazgi w całości nie powiedzie się?
w zasadzie to nic, będzie ona usuwana w częściach podczas echaniczno-chemicznego opracowania kanału
→ w przypadku miazgi w stanie martwicy i w kanałach wąskich często pomija się zabieg ekstyrpacji miazgi, a jej usunięcie odbywa się równocześnie z kształtowaniem jamy zęba
30
Kiedy można pominąć zabieg ekstyrpacji miazgi przed przystąpieniem do chemo-mechanicznego opracowania kanału?
* w bardzo wąskich kanałach
| * w przypadku miazgi w stanie martwicy
31
Jakim rodzajem narzędzi (ze względu na "napęd") możemy opracować mechanicznie kanał?
* narzędziami ręcznymi
| * narzędziami maszynowymi → przed użyciem narzędzi maszynowych konieczne jest ręczne opracowanie kanału do 10-15 wg ISO
32
Czy można rozpocząć mechaniczne opracowywanie kanału narzędziami maszynowymi bezpośrednio po usunięciu miazgi?
nie, konieczne jest ręczne opracowanie kanału do 10-15 wg ISO
33
Ogólne zasady przy opracowywaniu kanałów korzeniowych:
1. stosuje się kolejne rozmiary narzędzi (od IAF o 5 do FF)
2. żadnego narzędzia nie należy stosować nadmierną liczbę razy
3. należy tak kształtować kanał, aby zachować jego naturalny przebieg i położenie otworu fizjologicznego
4. narzędziami pracuje się wewnątrz jamy zęba (nie należy przechodzić poza otwór wierzchołkowy) = ustalenie długości roboczej
5. kanały opracowuje się w środowisku wilgotnym, często i obficie płucząc jamę zęba
6. opracowanie kanału powinno kończyć się na granicy cementowo-zębinowej = w okolicy otworu fizjologicznego → zasada nieposzerzania okolicy otworu fizjologicznego ma ogromne znaczenie na przebieg leczenia endo i jego wyniki
7. poszerzenie kanału powinno być indywidualne dla każdego zęba → kanały zakażone opracowuje się zawsze szerzej, co wynika z konieczności mechanicznego usunięcia zakażonej tkanki
8. przed użyciem narzędzi maszynowych należy opracować kanał narzędziami ręcznymi przynajmniej do 10-15 wg ISO
34
Co warunkuje użycie narzędzia jako FF?
* prawidłowe, według oceny lekarza, opracowanie kanału
| * minimum 30-35
35
Kiedy można przejść do większego rozmiaru narzędzia podczas opracowywania kanału?
gdy poprzednie narzędzie swobodnie porusza się w kanale
36
Co powoduje tępienie narzędzi kanałowych?
opracowywanie kanału (a nie proces sterylizacji) - szczególnie dotyczy to narzędzi o niskiej numeracji, które są znacznie cieńsze i przez to bardziej narażone na stępienie i złamanie
37
Czy proces sterylizacji prowadzi do stępienia narzędzi kanałowych?
nie
38
Które narzędzia kanałowe są najbardziej narażone na stępienie i dlaczego?
instrumenty o niskiej numeracji → są znacznie cieńsze i przez to bardziej narażone na stępienie i złamanie, ponadto są stosowane w najtrudniejszych do opracowania wąskich lub zobliterowanych kanałach, co powoduje nadmierne ich zużycie
39
Ile razy można używać narzędzi kanałowych o poszczególnych rozmiarach?
* 08-10 wyłącznie jednorazowo (według str 215 jednorazowe są narzędzia 06-15)
* 15-25 - dwukrotnie
* >30 jeżeli nie są uszkodzone, mogą być używane kilkakrotnie
40
W jaki sposób pracujemy narzędziami podczas kształtowania kanału, by zachować jego naturalny przebieg i położenie otworu fizjologicznego?
* kanał opracowuje się jak najmniej w okolicy otworu fizjologicznego, a jak najwięcej przy ujściu
* każde narzędzie należy wsuwać do okolicy otworu fizjologicznego bez nadmiernego użycia siły (jeżeli tak nie jest, należy użyć narzędzia o mniejszym rozmiarze)
41
Czym jest perforacja wierzchołka?
przejście narzędziami poza otwór anatomiczny
→ jest najczęstszą przyczyną powikłań bólowych ze strony tkanek okw
42
Dlaczego kanały korzeniowe opracowuje się w wilgotnym środowisku?
* by nie doszło do zablokowania resztek miazgi i zębiny, które mogłyby przeszkadzać we właściwym opracowaniu i wypełnieniu kanału
* zmniejsza ryzyko zaklinowania lub złamania narzędzia
43
Jaka jest ogólna zasada zmiany rozmiarów narzędzi w kanale?
1. IAF
2. IAF +5
3. IAF + 10
4. IAF + 15 = MAF
5. MAF + 5
6. MAF + 10
7. MAF + 15 = FF
44
Jakie wyróżniamy podejścia do mechanicznego opracowania kanału?
* od korony do wierzchołka (koronowo-wierzchołkowa): step down, crown down pressurless, double flare
* od wierzchołka do korony (wierzchołkowo-koronowa): metoda tradycyjna, step back, balanced force
45
Jaki kształt ma optymalnie ukształtowany kanał?
kształt stożka, którego podstawa skierowana jest dokoronowo, a wierzchołek znajduje się w okolicy otworu fizjologicznego → ostateczny kształt kanału powinien stanowić jego dokładną replikę o zwiększonych wymiarach
46
Na czym polega metoda tradycyjna opracowania kanałów korzeniowych?
wszystkie narzędzia wprowadzamy na pełną długość roboczą
47
Po ilu narzędziach można zakończyć opracowywanie kanału niezakażonego?
* po ustaleniu pierwszego narzędzia, wystarczy zastosować trzy kolejne narzędzia (cztery narzędzia w sumie) / według Jańczuka zawsze przynajmniej sześć narzędzi
* w kanałach bardzo wąskich, zawsze dążymy do optymalnej szerokości = przynajmniej 25-30 wg ISO
48
Kiedy można zakończyć opracowywanie kanałów zakażonych?
gdy ostatnie użyte narzędzie z trudem osiąga okolicę otworu fizjologicznego, a wiórki zębiny są już czyste i ściana kanału jest gładka → wraca się wówczas do numeru poprzedniego i kończy mechaniczne opracowanie kanału
49
Jakie wady ma opracowywanie kanału metodą tradycyjną?
* może dochodzić do zniekształceń pierwotnego przebiegu kanału (stosując coraz większe, a tym samym coraz sztywniejsze narzędzia, prostuje się oryginalną krzywiznę i powoduje przemieszczenie światła kanału i perforację wierzchołka) → metoda ta może być prawidłowo przeprowadzona tylko w kanałach prostych, okrągłych i o małej średnicy
* nadmierne opracowanie części wierzchołkowej kanału → nie można wykorzystać tej metody w zębach o wąskim wierzchołku korzenia
* niewielkie usunięcie zębiny w części koronowej
50
W jakich kanałach można prawidłowo przeprowadzić opracowanie metodą tradycyjną?
w kanałach prostych, okrągłych o małej średnicy → w kanałach szerokich poleca się okrężne poszerzanie kanału
51
W jaki sposób należy pracować w szerokich kanałach o owalnym przekroju aby uzyskać kształt stożka metodą tradycyjną?
poleca się okrężne poszerzanie kanału → polega na wprowadzeniu narzędzia na długość roboczą i wykonywaniu ruchów posuwisto-zwrotnych z jednoczesnym naciskiem na wszystkie ściany
52
Dlaczego nie należy opracowywać zębów z wąskim wierzchołkiem korzenia metodą tradycyjną?
wskutek nadmiernego poszerzenia części przywierzchołkowej może dojść do perforacji korzenia lub nawet złamania wierzchołka
53
Jaki kształt uzyskuje kanał w wyniku opracowania metodą tradycyjną?
bardziej cylindryczny niż stożkowaty
54
Jaki wpływ na wypełnianie kanału ma uzyskanie jego cylindrycznego kształtu?
może z powodzeniem być wypełniony pojedynczym ćwiekiem gutaperkowym o stożkowatości 0,02
55
Czy współcześnie można stosować metodę tradycyjną opracowania kanału?
można, ale nie zaleca się, ponieważ mamy lepsze metody
56
Jakie ryzyko zdaniem Buchmana eliminują metody step-back, crown-down i hybrydowa?
eliminują powstawanie przywierzchołkowych stopni, transportacji, ząbkowania (zipp) i perforacji
57
Na czym polega metoda step-back?
opracowywanie rozpoczynamy cienkimi narzędziami od otworu fizjologicznego i używając stopniowo coraz grubszych narzędzi, wycofujemy się w część dokoronową kanału
58
Na czym polega metoda crown-down (step-down)?
opracowywanie rozpoczynamy większymi narzędziami od jego dokoronowej części i przesuwając się stopniowo w kierunku wierzchołka używamy coraz mniejszych narzędzi
59
Na czym polega metoda hybrydowa opracowania kanału?
najpierw w prostej części koronowej stosuje się technikę crown-down, następnie przystępuje się do opracowania kanału od strony otworu fizjologicznego techniką step-back
60
Jak inaczej nazywana jest technika hybrydowa opracowania kanału?
technika podwójnego opracowania (double-flared) lub step-down-step-back
61
W jaki sposób przeprowadza się opracowanie kanału techniką step-back?
* po ustaleniu IAF, należy poszerzyć część wierzchołkową trzema kolejnymi pilnikami (przynajmniej do ISO 30), każde następne narzędzie wprowadza się do kanału o 0,5 mm (kanał prosty) lub 1 mm (kanał zakrzywiony) płycej, aż zostanie poszerzona 1/3 wierzchołkowa część kanału lub odcinek zakrzywienia
* pozostałą część kanału (prosta część) opracowuje się narzędziem bardziej aktywnym, np. za pomocą Gates-Glidden (rozpoczynając od wiertła nr 2, a kończąc na wiertle nr 3 lub 4) lub pilnikiem H
* podczas opracowania kanału należy dokonywać rekapitulacji
* opracowywanie kończy się pilnikiem MAF wykonując ruchy góra-dół w celu wygładzenia wszystkich ścian
62
Kiedy MAF może mieć rozmiar 25 wg ISO?
tylko pod warunkiem uzyskania znacznej stożkowatości kanału
63
Kiedy MAF może mieć rozmiar 25 wg ISO?
tylko pod warunkiem uzyskania znacznej stożkowatości kanału
64
Dlaczego rekapitulacja jest ważna?
zapobiega utracie drożności kanału i zapewnia wygładzenie ścian (eliminuje ewentualne stopnie w obrębie kanału spowodowane coraz płytszym wprowadzaniem narzędzi do jego światła)
65
Do techniki step-back używamy narzędzi ręcznych czy maszynowych?
możemy używać jednych i drugich
66
Co należy zrobić z narzędziami ze stali przed ich wprowadzeniem do jamy zęba?
* dogiąć do krzywizny kanału
| * ważne jest również stosowanie środków naoliwiających (lubrykantów)
67
Co należy zrobić każdorazowo po usunięciu narzędzia z kanału?
* należy je oczyścić z zanieczyszczeń znajdujących się na powierzchni, ponownie zakrzywić, naoliwić i wprowadzić do kanału (czynność te powtarza się do momentu, gdy narzędzie tego samego rozmiaru porusza się swobodnie w kanale)
* należy sprawdzić czy nie zostało uszkodzone i czy skręt na jego przebiegu jest regularny
68
Kiedy dochodzi do tworzenia tzw. zippów?
narzędzia większych rozmiarów mają większą sztywność i naprężenie → wyprostowując się w kanale, tworzą nacięcia na jego zewnętrznej ścianie → opracowywanie okolicy wierzchołkowej grubymi narzędziami jest niebezpieczne
69
Jak wygląda ruch nakręcania zegarka?
półobrót zgodny z ruchem wskazówek zegara i ruch odwrotny
70
Zalety techniki step-back:
* zabezpieczenie tkanek okw przed podrażnieniem narzędziami, środkami płuczącymi, lekami i materiałami wypełniającymi kanał (niewielkie poszerzenie w okolicy wierzchołka)
* zmniejszenie utraty zębiny w okolicy przywierzchołkowej i uniknięcie tym samym osłabienia wąskich wierzchołków korzeni zębów
* zapobieganie perforacji przywierzchołkowej
* lepszy efekt czyszczący w okolicy przywierzchołkowej w porównaniu z metodą klasycznego opracowania kanałów korzeniowych
71
W jaki sposób przeprowadza się opracowanie kanału techniką step-down?
* początkowo należy opracować część koronową i środkową kanału (w przypadku kanałów szerokich za pomocą Gates-Glidden zaczynając od wiertła nr 3 przy ujściu i kończąc na wiertle nr 1 w głębi kanału / w przypadku kanałów wąskich za pomocą pilników H zaczynając w ujściu poszerzanie pilnikiem 60-50, a kończąc na rozmiarze 45-35 - jeżeli kanał jest węższy należy użyć mniejszych narzędzi), po poszerzeniu 2/3 długości kanału, należy określić długość roboczą i przystąpić do opracowania części wierzchołkowej - sukcesywnie zmniejszając wielkość pilnika, aż do osiągnięcia długości roboczej, jeżeli stopień poszerzenia kanału na pełnej długości jest niezadowalający należy poszerzyć kanał narzędziami większego rozmiaru, a następnie dodatkowo rozbieżnie poszerzyć część wierzchołkową kanału
* Arabska mówi o tymczasowej długości roboczej = 3 mm od wierzchołka radiologicznego, dopiero po jej osiągnięciu płucze się jamę zęba dużą ilością płynu i ustala się rzeczywistą długość roboczą, następnie po osiągnięciu rzeczywistej długości roboczej zwiększa się numery pilników, tak aby kanał na całej długości roboczej został opracowany do rozmiaru 25-30, opracowanie kończy się pilnikiem H 30-35 wykonując ruchy piłujące wokół całego obwodu kanału
* Arabska również zaleca wykonanie RTG po wprowadzeniu do kanału pierwszego narzędzia do miejsca oporu (myślę, że to już nieaktualne)
72
Do techniki step-down używamy narzędzi ręcznych czy maszynowych?
zalecana była dla pilników ręcznych, obecnie można stosować jedne i drugie
73
Przy opracowywaniu jakich kanałów przydatna jest metoda step-down?
metoda ta została opracowana z myślą o kanałach zakrzywionych, ale można ją stosować z powodzeniem w kanałach prostych
74
Jakie zalety ma stosowanie techniki step-down?
* mniejsze niebezpieczeństwo przepchnięcia zawartości kanału poza wierzchołek korzenia (główna masa zakażonej tkanki zostaje usunięta na początku opracowania kanału)
* długość robocza nie jest ustalana na początku zabiegu, co zmniejsza niebezpieczeństwo jej skrócenia
* uzyskanie łatwiejszego dostępu do okolicy przywierzchołkowej (szczególnie w kanałach zakrzywionych)
* uzyskanie lepszej penetracji przy użyciu środków płuczących
75
Czy podczas pracy Gates-Glidden możemy wywierać nacisk w celu poszerzenia ujścia kanału?
nie, należy pracować bez ucisku
76
Czym jest pre-Gates preparation?
jeżeli przed użyciem wierteł Gates-Glidden pilnik nr 35 nie wchodzi do kanału, kanał poszerza się mniejszymi rozmiarami pilników
77
Któremu rozmiarowi pilnika odpowiada Gates-Glidden nr 2?
60 wg ISO
78
Któremu rozmiarowi pilnika odpowiada Gates-Glidden nr 3?
80 wg ISO
79
W jaki sposób przeprowadza się opracowanie kanału techniką hybrydową?
1. crown-down: poszerzenie odcinka koronowego i środkowego za pomocą Gates-Glidden lub pilników H (podczas tej fazy narzędzia nie powinny klinować się w kanale)
2. określenie długości roboczej
3. step-back: ustala się IAF i poszerza kanał narzędziami o trzech kolejnych rozmiarach na pełną długość, następnie dokonuje się stożkowatego poszerzenia części wierzchołkowej (opracowanie kanału narzędziami wprowadzanymi na coraz mniejszą głębokość)
• wg Arabskiej: przykoronową część opracowujemy Gates-Glidden (zaczynając od nr 1 do nr 6 - jeżeli wiertło nr 1 nie wsuwa się do kanału, należy wstępnie opracować kanał mniejszymi pilnikami) lub pilnikami H w przypadku kanałów zakrzywionych (wprowadza się pilnik nr 15 do miejsca zakrzywienia, a następnie kolejne numery, po czym na tej samej głębokości używamy G-G o wzrastającej numeracji)
80
Jakie korzyści niesie stosowanie metody hybrydowej przy opracowywaniu kanałów?
* łączy zalety techniki step down z ich silnym stożkowatym opracowaniem części koronowej z korzystnym przyszczytowym opracowaniem techniką step-back
* możliwość opracowania kanału w kształcie stożka bez poszerzania okolicy otworu fizjologicznego (step-back)
* zmniejszenie lub wyeliminowanie przepchnięcia poza wierzchołek zanieczyszczeń z kanału (crown-down)
* zmniejszone ryzyko skrócenia długości roboczej (crown-down)
* zmniejszone ryzyko powikłania w postaci stopni w okolicy otworu fizjologicznego (crown-down)
81
W przypadku jakich kanałów metoda hybrydowa opracowania jest zalecana?
powinna być metodą z wyboru, szczególnie w przypadku kanałów zakrzywionych
82
Czym jest metoda apical box?
połączeniem metody tradycyjnej i step-back, polega na nadaniu części wierzchołkowej cylindrycznego kształtu (2-5 mm)
83
Dlaczego metoda apical box zakłada cylindryczne opracowanie wierzchołka?
skutkuje to lepszym oczyszczeniem tego odcinka → jak wynika z badań, poszerzenie kanału na pełnej długości narzędziami trzech kolejnych rozmiarów bywa niewystarczające
84
Jakich narzędzi wymaga technika balanced forces?
specjalnych giętkich pilników o zmodyfikowanych nietnących wierzchołkach (felxofile)
85
W jaki sposób przeprowadza się opracowanie kanału techniką balanced forces?
• pierwsze, wprowadzone bez użycia siły, narzędzie służy do obliczenia długości roboczej do otworu anatomicznego
• zasada pracy pilnikiem polega na:
1. wprowadza się narzędzie do oporu i obraca o 90-180° zgodnie z ruchem wskazówek zegara
2. obraca się pilnik o 120-360° w przeciwną stronę, wykonując przy tym nacisk z taką siłą, aby narzędzie nie wysunęło się z kanału → następuje cięcie zębiny
3. ruch zgodny z ruchem wskazówek zegara z jednoczesnym wyciąganiem narzędzia z kanału
• po oczyszczeniu narzędzia, sekwencję powtarza się 2-3-krotnie
• ruchy obrotowe wykonuje się tak długo, aż pilnik 25 osiągnie obliczoną wcześniej długość roboczą
• następnie pilnik 30 i 35 wprowadza się o 0,5 mm krócej
• pilnik 40 i 45 o 1 mm krócej
86
W przypadku jakich kanałów metoda balanced forces jest szczególnie polecana?
podczas opracowywania kanałów wąskich lub częściowo zobliterowanych
87
Jakie są zalety stosowania metody balanced forces do opracowywania kanałów?
* zachowanie naturalnego przebiegu zakrzywionego kanału
* brak możliwości blokowania światła kanału przez wiórki zębinowe
* możliwość opracowania bardzo wąskich kanałów
* dobry dostęp do części wierzchołkowej dla narzędzi i materiałów wypełniających
88
Jakie są wady metody balanced forces?
* trudna metoda
| * większe ryzyko powstania stopni na ścianach kanału
89
Jakich zasad należy przestrzegać przy opracowywaniu kanałów zakrzywionych?
* przykoronowa część korzenia powinna być tak opracowana, by droga dojścia do kanału była możliwie prosta
* do otwarcia kanału służą wiertła typu Gates, a do ustalania jego przebiegu bardzo cienkie, giętkie narzędzia = pathfinder (poszukiwacze dróg)
* po osiągnięciu długości roboczej i wycofaniu pilnika, na postawie jego wygięcia można ustalić kierunek zakrzywienia kanału → oznakowanie na silikonowym ograniczniku powinno być skierowane w stronę krzywizny (umożliwia to prawidłowe wprowadzenie narzędzia do kanału)
* opracowanie należy rozpocząć bardzo cienkimi (ISO 06, 08, 10) i giętkimi narzędziami wykonanymi ze stali zmodyfikowanej, z tytanu lub stopu niklowo-tytanowego
* dla ułatwienia wprowadzania narzędzi kolejnych rozmiarów zaleca się używanie narzędzi o numeracji pośredniej do standardów wg ISO (narzędzia złotego środka - 12, 17 , 22, 27, 32, 37)
* stosowanie bezpiecznych pilników H = skierowanie gładkiej powierzchni pilnika w stronę krzywizny kanału zapobiega perforacji (Arabska mówi, żeby stosować jest w korzeniach bliższych zębów trzonowych dolnych i przedsionkowych bliższych zębów trzonowych górnych)
* sztywne, stalowe narzędzia poniżej ISO 20 są polecane do potwierdzenia drożności i udrażniania kanałów
* powinno odbywać się ruchem w dół (w kierunku wierzchołka) i w górę (w kierunku korony
* należy pamiętać, że podczas opracowywania kanałów zakrzywionych na skutek zwiększania jego przekroju oraz złagodzenia krzywizny dochodzi do zmniejszenia długości roboczej
* powinno stosować się lubrykanty (środki naoliwiające kanał), związki chelatujące oraz obfite częste płukanie
* preferowana jest metoda step-down
* opracowuje się je do ISO 25-30
* podczas wypełniania głównym ćwiekiem gutaperkowym powinien być 20-25, a ćwiekami dodatkowymi XFine i XXFine, do kondensacji bocznej potrzebny jest rozpychacz 20 lub 25, najchętniej wykorzystywaną pastą do wypełniania kanałów wąskich i zakrzywionych jest AHplus (ze względu na swoją konsystencję, oparta na żywicach syntetycznych), najlepsze wyniki daje ręczne wprowadzanie pasty za pomocą poszerzacza kanałowego lub na sączku papierowym
90
Co jest wadą stosowania narzędzi niklowo-tytanowych do opracowywania zakrzywionych kanałów?
* nie ma możliwości ich wstępnego dogięcia (same dostosowują się do przebiegu krzywizny kanału, więc nie wiem czy to wada czy zaleta, ale Arabska uważa, że wada)
* są zbyt giętkie i nie wykazują objawów uszkodzenia → większe ryzyko złamania w kanale
91
Dlaczego w zakrzywionych kanałach nie należy stosować stalowych narzędzi większych od ISO 15?
prowadzi to do zniekształcenia naturalnego kształtu i perforacji okolicy wierzchołkowej
92
Jaki maksymalny rozmiar pilnika możemy użyć w okolicy wierzchołkowej w przypadku kanałów zakrzywionych?
maksymalnie ISO 25, ale jeśli krzywizna jest znaczna nawet 25 może ulec wyprostowaniu i spowodować perforację
93
Co się dzieje z długością roboczą w trakcie opracowywania kanałów zakrzywionych?
dochodzi do jej zmniejszenia na skutek zwiększania przekroju kanału i złagodzenia jego krzywizny
94
Jaka metoda opracowywania jest preferowana w przypadku zakrzywionych kanałów?
crown-down → ułatwia uzyskanie dostępu do okolicy przyszczytowej i zwiększa skuteczność środków chemicznych stosowanych podczas opracowywania
95
Jakich zasad należy przestrzegać przy opracowywaniu kanałów zobliterowanych?
* po (często problematycznym) odnalezieniu ujścia kanału należy je poszerzyć za pomocą Gates-Glidden (wskazane jest zrobienie RTG w celu upewnienia się, czy kierunek prowadzenia wiertła jest prawidłowy)
* próbę opracowania kanałów, można rozpocząć giętkimi, cienkimi narzędziami ręcznymi, najlepiej pilnikami do sondowania (pathfinder)
* środkami wspomagającymi są preparaty naoliwiające
* stosowanie środków chelatujących w początkowym etapie opracowywania kanału jest niewskazane ze względu na niebezpieczeństwo wytworzenia fałszywej drogi (po dotarciu do otworu fizjologicznego płukanie kanału EDTA ułatwia opracowywanie)
* zaleca się metodę balanced forces
96
Jaka jest największa trudność w opracowywaniu kanałów zobliterowanych?
odnalezienie ujść kanałów → konieczna jest dobra znajomość anatomii i topografii jamy zęba, pomocne może być wybarwianie ujść lub użycie zgłębnika endo, na podstawie RTG możemy ocenić w jakim kierunku kanały wychodzą z dna komory
97
Od którego kanału najlepiej rozpocząć poszukiwanie ujść kanałów w zębach wielokanałowych?
od wejścia do najszerszego kanału
98
Dlaczego znalezienie ujścia kanału w zębach jednokanałowych może być szczególnie problematyczne?
z powodu przesunięcia jamy zęba poniżej szyjki zęba
99
Czy do opracowywania kanałów zobliterowanych można używać środków chelatujących?
* stosowanie środków chelatujących na początkowym etapie opracowywania kanału jest niewskazane ze względu na niebezpieczeństwo wytworzenia fałszywej drogi
* po dotarciu do otworu fizjologicznego płukanie kanału EDTA ułatwia opracowywanie
100
Jaka metoda opracowywania zalecana jest do kanałów zobliterowanych?
balanced forces
101
Jakie ruchy wykonują urządzenia do maszynowego opracowania kanału?
obracając się wykonują ruchy góra-dół lub ruchy boczne
102
Na jaką końcówkę mocowane są urządzenia do maszynowego opracowania kanału?
mikrosilnik - kątnica
103
System Giromatic:
* ruchy ćwiartkowo-obrotowe
* mogła być zaopatrzona w narzędzia ręczne o odmiennej budowie uchwytu lub narzędzia specjalne
* polecana praca - 3000 obrotów / min
* błędy opracowania w okolicy przyszczytowej, pozostawiał liczne nierówności na ścianach, a nawet stwierdzano miejsca całkowicie nieopracowane
* szczelność wypełnień w porównaniu z ręcznym przygotowaniem kanału okazała się mniej korzystna
* prawdopodobieństwo złamania narzędzi
* zaleta to oszczędność czasu
104
Canal-Finder-System (CFS):
* przejście od tradycyjnej kątnicy endodontycznej ze wsztywnym napędem do giętkich, nowatorskich systemów napędowych
* ruchy podłużne o małej częstotliwości ze wzrastającą amplitudą drgań przy wzroście obrotów silnika, kombinacja ruchów obrotowych i skokowych
* polecana praca - 1000 - 8000 obrotów / min
* jednoczesne płukanie kanałów podchlorynem (woda z unitu rozpuszczała umieszczoną w specjalnym zbiorniku tabletkę z NaOCl)
105
Co łączy wszystkie systemy narzędzi maszynowych do opracowywania kanałów?
* narzędzia ze stopu niklowo-tytanowego
| * zmienna stożkowatość
106
Do opracowywania jaką metodą najczęściej są produkowane systemy narzędzi maszynowych?
crown-down
107
Czym charakteryzują się narzędzia niklowo-tytanowe?
* duża elastyczność
* zdolność powrotu do pierwotnego kształtu po ich wygięciu
* niewidoczność cech zużycia materiału w postaci odkształceń narzędzia
108
Jaką stożkowatość mają standardowe narzędzia ręczne i co to znaczy?
2% (0,02) → na każdy 1 mm długości zwiększa swoją średnicę o 0,02 mm
109
Jaką stożkowatością charakteryzują się narzędzia maszynowe?
od 0,02% do 0,1%, ponadto obserwuje się zmienność zbieżności w obrębie jednego narzędzia
110
Jak dzielimy systemy maszynowe ze względu na technikę opracowywania kanałów? jakie systemy wyróżniamy w poszczególnych z nich?
1. step back → LightSpeed
2. jednej długości (metoda tradycyjna) → System Mtwo
3. crown-down → System Profile, System ProTaper, System GT Rotary File, Systm FlexMaster, K3, System Race, Hero 642, Self Adjusting File - SAF
111
LightSpeed:
* opracowanie techniką step-back
* narzędzia wykonane są z jednego kawałka stopu niklowo-tytanowego poddanego obróbce laserowej → duża dokładność wykonania
* skrócona część robocza (0,5 - 1,75 mm) → redukcja części skrawającej spowodowała wydłużenie gładkiego, nietnącego trzonu → wzrost giętkości narzędzia
* wszystkie narzędzia mają nietnący, zaokrąglony wierzchołek nazywany pilotem
* możliwość wykorzystania typowego mikrosilnika (w przypadku mikrosilnika bez możliwości regulacji obrotów konieczne jest zastosowanie końcówki redukującej)
* zalecane obroty: 750-2000 / min ( >2000 obr. / min może prowadzić do złamania instrumentu)
* pełen zestaw składa się z 22 narzędzi (od 20 do 100 - występują numery pośrednie: 22,5; 27,5; 32,5; 37,5; 42,5; 47,5; 52,5; 57,5; 65) produkowanych w długościach 21, 25 i 31 mm
* w pierwszym etapie należy ustalić długość roboczą narzędziem ręcznym, następnie opracować przykoronową, prostą część kanału narzędziami maszynowymi (od małych do większych rozmiarów) - o opracowywaniu części wierzchołkowej kanałów prostych nie ma nic wspomniane
* do opracowywania części wierzchołkowej kanałów silnie zakrzywionych zaleca się użycie narzędzi ręcznych tej samej firmy (co ma zapobiec ich złamaniu i powstawaniu transportacji), narzędzia należy wprowadzać na pełną długość roboczą, a po ręcznym opracowaniu użyć narzędzi maszynowych do pozostałej części kanału wycofując się o 1 mm przy stosowaniu coraz większych rozmiarów narzędzi
112
System Mtwo:
* opracowanie metodą tradycyjną
* zestaw składa się z 4 podstawowych narzędzi (10, 15, 20, 25) i 3 narzędzi dodatkowych (30, 35, 40)
* zalecane obroty: 280 / min
* skrócony trzonek do 11 mm → możliwa praca w trudno dostępnych kanałach zębów trzonowych
* w pierwszym etapie określamy długość roboczą narzędziem ręcznym, następnie kolejne narzędzie ręczne na pełną długość roboczą, dalej narzędzia maszynowe na pełną długość roboczą 10/04, 15/05, 20/06, 25/06, 30/05, 35/04, 40/04
* 25/07 należy stosować tylko przy planowanej pionowej kondensacji gutaperki na ciepło
113
System Profile:
• opracowanie techniką crown-down
114
System ProTaper:
• opracowanie techniką crown-down
115
System GT Rotary File:
• opracowanie techniką crown-down
116
System FlexMaster:
• opracowanie techniką crown-down
117
System K3:
• opracowanie techniką crown-down
118
System Race:
• opracowanie techniką crown-down
119
Hero 642:
• opracowanie techniką crown-down
120
Self Adjusting File -SAF:
• opracowanie techniką crown-down
121
Zasady posługiwania się maszynowymi narzędziami niklowo-tytanowymi:
1. przed wprowadzeniem pierwszego narzędzia maszynowego należy opracować kanał narzędziami ręcznymi do ISO 10-15, w przypadku zastosowania maszynowych narzędzi Pathfile (13, 16, 19) wymagana jest wcześniejsza weryfikacja drożności kanału ręcznymi narzędziami 08-10
2. narzędziami należy pracować przy stałej prędkości (najczęściej 150-300 obr. / min) z odpowiednio dobranym momentem obrotowym
3. narzędzia należy wprowadzać do kanału na określoną długość, po uruchomieniu silnika
4. podczas pracy należy wywierać na narzędzie niewielki ucisk (porównywany do pisania ostro zatemperowanym ołówkiem)
5. podczas pracy należy wykonywać (najczęściej) ruchy góra-dół
6. czas pracy narzędzia w kanale wynosi 5-10 s
7. w momencie wyczucia oporu lub blokowania narzędzia należy wycofać je z kanału
8. należy przestrzegać zasady oczyszczania narzędzi po wyjęciu z kanału
9. należy sprawdzać, czy narzędzie nie wykazuje oznak zużycia lub deformacji
10. należy zmieniać narzędzia zgodnie z zaleceniami producenta
11. należy stosować narzędzia zgodnie z zalecaną przez producenta sekwencją
12. należy przestrzegać zasady płukania kanałów po każdym użytym narzędziu
122
Jak działają urządzenia ultradźwiękowe w kanałach?
bardzo gwałtowne wibracje (25 000 Hz) są przesyłane ze źródła do narzędzia podobnego do pilnika endodontycznego, kształt powstającej fali jest podobny do uderzenia struny gitary → energia zostaje przesłana do płynnego środowiska w kanale, co powoduje gwałtowne zawirowanie i zwiększenie aktywności środków płuczących
123
W jakich kanałach działanie urządzeń ultradźwiękowych jest nieskuteczne? Dlaczego?
* w wąskich, zakrzywionych kanałach → kontakt narzędzia ze ścianą kanału hamuje proces wibracji
* wąskie kanały należy najpierw opracować do ISO 15, a następnie wprowadzić najmniejsze narzędzie ultradźwiękowe
124
Kiedy włącza się aparat ultradźwiękowy - przed czy po wprowadzeniu do kanału?
włącza się aparat dopiero po osiągnięciu długości roboczej (są wprowadzane w spoczynku)
125
Jak oznacza się długość roboczą na narzędziach ultradźwiękowych?
długość roboczą oznacza się na narzędziu flamastrem lub specjalnym ogranicznikiem w główce kątnicy → ograniczniki umieszczone bezpośrednio na narzędziu hamują strumień środka płuczącego
126
Jakie zalety mają urządzenia dźwiękowe w porównaniu do ultradźwiękowych przy pracy w kanałach?
chociaż wibracje są mniejsze (3000-8000 Hz) są tak samo skuteczne, a są proste w użyciu i tanie
127
W których momentach opracowywania kanału urządzenia dźwiękowe są najbardziej przydatne?
podczas przyszczytowego opracowywania kanału i jako zakończenie techniki step-back
128
Jakie są zalety maszynowego opracowania kanału?
* skrócenie czasu pracy
* zachowanie oryginalnego przebiegu kanału
* zachowanie pierwotnego położenia otworu fizjologicznego
129
Jakie są wady maszynowego opracowania kanału?
* większe niebezpieczeństwo złamania narzędzia
| * wyższy koszt leczenia
130
W jaki sposób można ograniczyć niepowodzenia maszynowego opracowywania kanałów?
* stosując narzędzia ręczne do ISO 10-15 przed narzędziami maszynowymi
* przestrzegać zaleceń producenta
* przestrzegać ogólnych zasad opracowywania kanałów
131
Jaką energetyczność laserów wykorzystuje się w opracowywaniu kanałów?
lasery wysokoenergetyczne = lasery twarde
132
Do czego służą lasery wysoko energetyczne w endodoncji?
do usuwania martwej tkanki oraz powierzchniowych warstw zębiny poprzez ich stapianie → powstający zjonizowany gaz odparowując, nie pozostawia resztek na ścianach kanału, a stopiona zębina po obniżeniu temperatury rekrystalizuje, zamykając kanaliki zębinowe
→ laserowe opracowanie kanału pozwala na jego oczyszczenie, wyjałowienie i minimalne poszerzenie
133
W jaki sposób działanie lasera wysokoenergetycznego doprowadza do stopienia zębiny?
w wyniku absorpcji światła laserowego przez powierzchowne warstwy zębiny, co prowadzi do szybkiego, dużego, ale krótkotrwałego wzrostu temperatury
134
Jak wygląda i jak działa laser twardy wykorzystywany do opracowywania kanałów?
cienki (200-300μm - jest kruchy i łamliwy), elastyczny przewód światłowodowy, który transmituje promieniowanie do wnętrza kanału
135
Jakie są wady stosowania laserów do opracowywania zębiny kanałowej?
* możliwość złamania w kanale włókien optycznych i trudność zawiązana z ich usunięciem
* nie uzyskano do tej pory całkowitego opracowania zębiny kanałowej
* obserwowano martwicę tkanek okw w wyniku ich działania
136
Oddziaływanie jakich laserów zbadano w endodoncji?
* CO2
* jagowo-neodymowe
* Excimer
137
Jakie działanie laserów badano do wykorzystania w opracowywaniu kanałów korzeniowych?
działanie na zębinę kanałową, tkanki okw i działanie antybakteryjne
138
Które rodzaje laserów mają potwierdzone działanie antybakteryjne?
CO2 i Nd:YAG
139
Czy do opracowywania kanałów polecane jest wykorzystanie laserów?
obecnie zalecane jest stosowanie lasera jako dodatkowego urządzenia podczas leczenia endo, ale nie w celu opracowywania kanałów korzeniowych
