Etiologia próchnicy Flashcards
łacińska nazwa próchnicy zębów
caries dentium
Za jaką chorobę uważa się próchnicę zębów?
infekcyjna, transmisyjna
Jakie tkanki obejmuje patologia próchnicy?
tkanki twarde zęba (szkliwo, zębinę i cement) → demineralizacja (odwapnienie) i dezintegracja (rozpad) zawartych w niej substancji organicznych
W jaki sposób można zapobiec progresji plamy próchnicowej w ubytek?
- skuteczne usuwanie płytki
- zmniejszenie częstości i ilości spożywanych cukrów
- stosowanie preparatów fluorkowych
Jakie czynniki warunkują rozwój zmiany próchnicowej?
1) obecność płytki nazębnej
2) podaż odpowiednich węglowodanów (głównie sacharozy)
3) podatność powierzchni zęba
4) odpowiednio długi czas, w którym współwystępują powyższe czynniki
Do jakiej wartości pH i w jakim czasie prowadzi fermentacja węglowodanów dostarczanych z dietą przy udziale bakterii zawartych w płytce nazębnej?
pH < 5 w czasie ok. 5 minut
Jak długo utrzymuje się zakwaszenie płytki po spożyciu węglowodanów?
30-60 minut
Jakie węglowodany ulegają fermentacji przez bakterie płytki nazębnej?
sacharoza i glukoza
Z czego składa się macierz zewnątrzkomórkowa płytki nazębnej?
glikoproteiny pochodzenia ślinowego i zewnątrzkomórkowe polisacharydy (glukany i fruktany) będące wynikiem metabolizmu bakteryjnego
Jakie znaczenie ma występowanie macierzy zewnątrzkomórkowej wokół bakterii płytki nazębnej?
macierz zewnątrzkomórkowa pełni funkcję ochronną dla bakterii i zmniejsza ich wrażliwość na działanie środków antybakteryjnych → konieczność stosowania w pastach do zębów wyższych stężeń środków antybakteryjnych niż minimalne stężenie hamujące (MIC)
W jakim czasie po umyciu zębów na ich powierzchni powstaje płytka nazębna?
po kilku godzinach
Jak powstaje płytka nazębna?
1) bezbakteryjna błonka nabyta (składa się z glikoprotein, fosfoprotein i lipidów pochodzenia ślinowego)
2) ze względu na przyczepność błonki nabytej → przyczepiają się pojedyncze bakterie (0-4 h)
3) wzrost liczby przyczepionych drobnoustrojów, co powoduje utworzenie mikrokolonii bakteryjnych (4-24 h)
4) sukcesja bakteryjna i koagregacja mikroorganizmów, którym towarzyszy wzrost mikrokolonii (1-14 dni)
4) utworzenie wspólnoty bakteryjnej = dojrzała płytka nazębna (2 tygodnie i dłużej)
czas w jakim błonka nabyta przekształca się w dojrzałą płytkę nazębną
2 tygodnie
Jakie bakterie w pierwszej kolejności zasiedlają błonkę nabytą?
- Streptococcus sanguinis
- Streptococcus oralis
- Streptococcus mitis
Czym jest sukcesja bakteryjna?
przesunięcie dominacji populacji bakteryjnej paciorkowców na korzyść innych gatunków bakterii
Jakie bakterie pojawiają się w płytce nazębnej waz z jej starzeniem się?
paciorkowce → Actinomyces i Veillonella
Jakie wyróżniamy bakterie próchnicotwórcze?
- paciorkowce zmienne (Streptococcus mutans)
- pałeczki kwasu mlekowego (Lactobacillus acidophilus)
Dlaczego Streptococcus mutans i Lactobacillus acidophilus uważane są za bakterie kwasotwórcze?
- szybko produkują kwasy z ulegających fermentacji węglowodanów (kwasotwórcze)
- mogą bytować w zakwaszonym środowisku (kwasoodporne)
- zdolność adherencji do powierzchni zęba z powodu syntetyzowania z cukrów lepkich zewnątrzkomórkowych polisacharydów
U jakich osób nie występuje Streptococcus mutans?
u osób z wrodzoną nietolerancją fruktozy (fruktozemia), które całe życie nie spożywają produktów zawierających sacharozę
łacińska nazwa błonki nabytej
acquired pellicle
Jakie powierzchnie w jamie ustnej ulegają kolonizacji przez bakterie?
- tkanki miękkie, pokryte cienką warstwą śliny
- tkanki twarde (szkliwo i cement korzeniowy) pokryte błonką nazębną
Na jakim etapie życia rozpoczyna się kolonizacja bakteryjna jamy ustnej i na którym etapie życia się kończy?
rozpoczyna się już podczas porodu i twa przez całe życie
Jakie bakterie pionierskie zasiedlają jamę ustną w pierwszych tygodniach życia dziecka?
S. mitis, S. oralis i S. salivarius
Jakie gatunki bakterii pojawiają się w jamie ustnej w ciągu kilku pierwszych miesięcy życia dziecka?
bakterie beztlenowe: Veillonella spp., Prevotella spp. i Fusobacterium nucleatum
Jakie gatunki bakterii pojawiają się wraz z wyrznięciem zębów?
S. mutans, S. sorbinus i Actinomyces oraz inne bakterie beztlenowe
Czy jest okno infekcyjności?
szczególnie intensywna kolonizacja jamy ustnej przez bakterie
Kiedy w życiu człowieka mamy do czynienia z oknami infekcyjności?
1) pierwsze okno infekcyjne = wyrznięcie się pierwszych zębów mlecznych
2) drugie okno infekcyjne = wymiana uzębienia mlecznego na stałe
W jakim wieku mamy do czynienia z pierwszym oknem infekcyjości?
- a 31. miesiąc życia (średnio 26. miesiąc)
W jakim wieku mamy do czynienia z drugim oknem infekcyjności?
- a 12. rok życia
Czym jest koagregacja mikroorganizmów?
wzajemne przyleganie mikroorganizmów → zwiększa różnorodność gatunków
Czy płytkę nazębną można usunąć poprzez płukanie jamy ustnej?
nie, można ją usunąć wyłącznie mechanicznie poprzez szczotkowanie i nitkowanie
Z czego składa się płytka nazębna?
- bakterie
- macierz zewnątrzkomórkowa
- złuszczone komórki nabłonka
- leukocyty
- wapń i fosfor
Gdzie na zębach stałych występuje najgrubsza, a gdzie najcieńsza warstwa błonki ślinowej?
najgrubsza: powierzchnie językowe zębów trzonowych żuchwy
najcieńsza: rejon przyszyjkowy zębów
Ile wynosi grubość błonki ślinowej na zębach mlecznych w porównaniu z grubością błonki na zębach stałych?
grubość błonki ślinowej na zębach mlecznych wynosi 1/3 grubości błonki na zębach stałych
Ile procent początkowej flory paciorkowców stanowią S. mutans?
2% niezależnie od dowozu sacharozy
Jakie właściwości ma błonka nabyta i jakie wynikają z tego konsekwencje?
- jest błoną półprzepuszczalną → ogranicza transport jonów do i z twardych tkanek zęba (bariera dyfuzyjna odgrywająca rolę w powstawaniu próchnicy)
- chroni zęby przed abrazją, atrycją i erozją
- ulega kolonizacji bakteryjnej = punkt wyjścia dla płytki nazębnej
zmiany bakterii w płytce nazębnej?
1) paciorkowce
2) po 24 h głównie ziarniaki
3) od 2 dnia kolonizacja bakteriami nitkowatymi
Czym różni się kolonizacja cementu w porównaniu do szkliwa?
przebiega podobnie, z tym że szybciej i ze względu na nieregularną topografię powierzchni nie można wyróżniać żadnego schematu
Jak zmienia się stężenie tlenu wraz ze wzrostem grubości płytki nazębnej?
stężenie tlenu w płytce spada (sukcesja bakterii tlenowych i względnie beztlenowych → dominacja bakterii względnie i bezwzględnie beztlenowych)
Po jakim czasie w płytce nazębnej zaczynają dominować beztlenowce?
po ok. 9 dniach
Czym różnią się między sobą poszczególne mikrokolonie w płytce nazębnej?
występują w nich odmienne mikrośrodowiska, różniące się pH, dostępnością środków odżywczych i stężeniem tlenu
Czym są otoczone mikrokolonie w płytce nazębnej i jaką to pełni funkcję?
mikrokolonie są otoczone ochronną matrycą, w której znajdują się kanały przepływowe (dyfuzyjne) dla środków odżywczych, metabolitów, enyzymów i tlenu
Jakie bakterie dominują w jamie ustnej przy wysokim i ciągłym dostarczaniu węglowodanów?
kwasoodporne bakterie Lactobacillus i Streptococcus mutans
W jakim zakresie pH większość bakterii może wzrastać?
6-8
Czy w dojrzałej płytce bakteryjnej występują bakterie pionierskie?
raczej nie, ponieważ nie są przystosowane do zmienionego środowiska