Chirurgia endo Flashcards
Na jakie grupy dzielimy chirurgię endo?
- drenaż chirurgiczny
- chirurgia okołowierzchołkowa
- chirurgia korekcyjna
Jakie zabiegi obejmuje drenaż chirurgiczny?
- nacięcie ropnia
* trepanacja blaszki zbitej zębodołu
Co jest celem nacięcia ropnia?
drenaż wysięku gromadzącego się w okolicy wierzchołkowej (i powodującego silne bóle) i ustąpienie bólu
Jakie są wskazania do nacięcia ropnia?
ostre ropne i przewlekłe zaostrzone zapalenie tk owk
W jaki sposób można odbarczyć ropień?
- przez trepanację jamę zęba i przejście narzędziem kanałowym przez otwór anatomiczny do ogniska zapalnego
- odbarczenie przez tkanki miękkie i twarde - w znieczuleniu nacina się i odwarstwia płat śluzówkowo-okostnowy i wykonuje się drenaż
Kiedy odbarczamy ropień przez trepanację blaszki zbitej zębodołu?
w przypadku niemożności osiągnięcia odpływu wysięku przez jamę zęba
W jaki sposób wykonuje się drenaż chirurgiczny przez trepanację blaszki zbitej zębodołu?
- nacięcie u podstawy ropnia w znieczuleniu
- odwarstwia płat śluzówkowo-okostnowy
- nawierca się otwór w rzucie wierzchołka przy użyciu mikrosilnika lub turbiny z chłodzeniem wodnym
- ewakuacja wysięku przez otwór w kości
- przepłukanie ropnia antyseptykiem (0,02% rr chlorheksydyny; 0,5% rr metronidazolu)
- umieszczenie gumowego drenu lub kawałka zwiniętej gumy od koferdamu w celu stałego odpływu wydzieliny
konieczna codzienna kontrola i toaleta rany
Jakie niebezpieczeństwa wiążą się z drenażem chirurgicznym przez trepanację blaszki zbitej zębodołu?
niebezpieczeństwo uszkodzenie korzenia
Co jest celem drenażu przez tkankę kostną?
odpływ gromadzącego się w kości wysięku i ustąpienie bólu
Jaki sposób drenażu chirurgicznego jest metodą z wyboru w przypadku ropnia podokostnwego?
drenaż przez tkanki miękkie
Czy drenaż ropnia przez tkankę kostną jest zakończeniem leczenia?
jest zabiegiem wstępnym do dalszego postępowania endo
Jaki sposób drenażu chirurgicznego jest metodą z wyboru w przypadku ropnia podśluzówkowego?
drenaż przez tkanki miękkie
W jakim celu po ewakuacji wysięku ropnego przez tkanki miękkie umieszcza się dren?
by umożliwić swobodny odpływ wydzieliny i uniemożliwić zasklepienie rany do całkowitego opróżnienia ropnia
Chirurgia okołowierzchołkowa - wykonanie zabiegu:
- cięcie w znieczuleniu
- odwarstwienie płata śluzówkowo-okostnowego
- zniesienie kości w okolicy wierzchołka korzenia
- usunięcie zmiany patologicznej
- szycie
Jakie postępowanie podczas zabiegu chirurgicznego warunkuje lepsze i szybsze gojenie?
im mniejszy uraz w czasie zabiegu, tym lepsze i szybsze gojenie
Jakie są zalecenia dla pacjenta po zabiegu chiru okołowierzchołkowej?
zachowanie higieny i papkowate posiłki przez 2-5 dni
Jaki jest cel diagnostycznych zabiegów chiru okw?
możliwość postawienia diagno endo, której nie daje się ustalić w sposób konwencjonalny (np. pionowe złamanie korzenia niewidoczne na RTG) ⇾ prawidłowe rozpoznanie i odpowiednie leczenie
Jakie wyróżniamy zabiegi w chiru okw?
- biopsja
- kiretaż okw
- resekcja wierzchołka korzenia
- replantacja
Czym jest biopsja?
pobranie wycinka tk twardych lub miękkich do badania mikroskopowego
Kiedy wykonujemy biopsje?
w przypadku niepewności co do pochodzenia zmian pato
Jakie jest postępowanie z pobranym wycinkiem tkanek do badania?
pobraną tkankę utrwala się i natychmiast wysyła do pracowni hist-pat, bakteriologicznej lub mykologcznej
Czym jest kiretaż okw?
usunięcie patologicznie zmienionej tkanki lub przepchniętego materiału wypełniającego w okolicy tk owk
Przed jakim zabiegiem wykonuje się kiretaż okw?
przed resekcją wierzchołka korzenia
Kiedy kiretaż okw może być wykonany jako samodzielny zabieg?
po wykonaniu leczenia endo (tylko przy szczelnym wypełnieniu kanałów), gdy zmiany ziarninowe nie uległy wygojeniu lub gdy materiał wypełniający przedostał się do tkanek przyzębia okw ⇾ klinicznie i radio nie da się ocenić szczelności i homogenności wypełnienia kanałów ⇾ zabiegu tego bez resekcji wierzchołka podejmują się tylko lekarze, przeprowadzający endo i mający pewność, że zrobili to dobrze
zwolennicy twierdzą: mniejszy uraz niż przy resekcji wierzchołka i dobre wyniki leczenia
Resekcja wierzchołka korzenia - wskazania:
- przewlekłe procesy zapalne tk okw, które nie uległy wygojeniu po prawidłowym leczeniu endo w czasie 1 roku
- zęby z nieprawidłową budową anato (znaczna krzywizna korzeni, zębiniaki, obliteracja) uniemożliwiającą leczenie endo
- zęby z resorpcją zewnętrzną i wewn., perforacjami i złamaniami poprzecznymi w 1/3 wierzchołkowej części korzenia
- zęby z powikłaniami jatrogennymi (nieprawidłowe wypełnienia systemu kanałowego, nierokujące naprawy w reendo, z przepchniętym materiałem nieresorbowalnym poza wierzchołkiem, ze złamanymi narzędziami kanałowymi)
- torbiele korzeniowe
Resekcja wierzchołka korzenia - p-wskazania miejscowe:
- nieprawidłowości w budowie anato JU i zębów, uniemożliwiające dostęp do pola operacyjnego
- trzecie zęby trzonowe szczęki i żuchwy
- drugie zęby trzonowe żuchwy (kresa skośna zewn.)
- bardzo krótkie korzenie zębów
- zaawansowane choroby przyzębia
- procesy zapalne, torbiele, resorpcje, perforacje, złamania przekraczające 1/3 przywierzchołkową korzenia
Resekcja wierzchołka korzenia - p-wskazania ogólne:
- choroby krwi i układu krwiotwórczego
- choroby układu krzepnięcia
- ciężkie choroby serca (sztuczne zastawki)
- niekontrolowana cukrzyca
- przeszczepione narządy i leczenie immunosupresyjne
- czynna choroba nowotworowa i leczenie cytostatykami
Jakie wyróżniamy rodzaje torbieli korzeniowych?
- torbiel prawdziwa = zmiana zapalna w jamie wysłanej nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, bez kontaktu z kanałem korzeniowym
- torbiel kieszonkowa = połączona z kanałem zęba
Różnice w RTG między torbielą prawdziwą i kieszonkową:
nie można ich zdiagnozować radiologicznie
Jak rozrównić torbiel korzeniową kieszonkową od prawdziwej?
torbiel kieszonkowa ulega wygojeniu po prawidłowym leczeniu endo (ze względu na połączenie z kanałem zęba) ⇾ roczna kontrola kliniczna i radio (negatywny wynik leczenia ⇾ podjęcie leczenia chiru - torbiel prawdziwa)
Resekcja wierzchołka korzenia - projektowanie płata:
- płat powinien zapewnić dobry dostęp do pola operacyjnego
- cięcia powinny przebiegać w zdrowej kości (nie w obrębie uszkodzeń lub zmian przywierzchołkowych ⇾ złe gojenie i brak zrostu)
- szeroka podstawa płata daje lepsze jego ukrwienie
- pionowe cięcia powinny przebiegać z każdej strony za zębami sąsiednimi do zęba operowanego
- po nacięciu płat śluzówkowo-okostnowy odwarstwia się raspatorem (na całej pow)
Jakie rodzaje płatów stosujemy przy zabiegu resekcji wierzchołka korzenia?
- płat z poziomym cięciem paramarginalnym
- płat alternatywny z cięciem u podstawy prodawek i w dnie kieszonek w obrębie dziąsła wolnego (PBI - papilla base incision)
Jak wykonuje się płat z cięciem paramarginalnym?
- 4 mm od wolnego brzegu dziąsła
- cięcie jest odbiciem konturów dziąsła brzeżnego
- dwa pionowe cięcia uwalniające
Jak wykonuje się płat PBI?
- cięcie u podstawy brodawek i w dnie kieszonek w obrębie dziąsła wolnego
- jedno lub dwa pionowe cięcia uwalniające
Kiedy wykonujemy płat z cięciem paramarginalnym?
- w obrębie zębów przednich pokrytych koronami i szerokiej strefie dziąsła przyczepionego
- zmniejsza możliwość odsłonięcia korzeni na granicy przylegania koron protetycznych
Kiedy wykonujemy płat PBI?
u pacjentów ze zdrowym przyzębiem brzeżnym ⇾ nie wywołuje recesji dziąsła
Nacięcie i odwarstwienie płata:
- nożem chirurgicznym przez błonę śluz, okostną aż do kości
- po cięciu poziomym, wykonuje się cięcia uwalniające
- odwarstwienie raspatorem i odsunięcie by uzyskać dostęp do wierzchołka korzenia
Trepanacja kości:
- lokalizacja wierzchołka przez sondowanie kości (zwykle w rzucie wierzchołka kość jest zniszczona i sperforowana) - wierzchołek odnajdujemy, odmierzając narzędziem długość korzenia z RTG
- w rzucie wierzchołka usuwamy blaszkę zbitą lub poszerzamy istniejący ubytek kostny, płucząc stale rr-em soli fizjo
Kiretaż okw - wykonanie:
ostrą kiretą wyłuszczamy tk zapalną aż do uzyskania czystej jamy kostnej i widoczności wierzchołka korzenia
Resekcja wierzchołka korzenia - wykonanie:
- wierzchołek odcinamy wiertłami płomykowymi z nasypem diamentowym lub frezami z użyciem turbiny chirurgicznej na długość 3 mm, aby osiągnąć w całości deltę korzeniową
- cięcie wykonuje się prostopadle do osi długiej zęba lub z nieznacznym zukośnieniem w kierunku przedsionkowym
- należy stale płukać sterylnym rr-em soli fizjo
Na jaką długość należy zresekować wierzchołek korzenia?
3 mm - aby osiągnąć w całości deltę korzeniową
Resekcja wierzchołka korzenia - etapy:
- nacięcie w znieczuleniu
- odwarstwienie płata
- trepanacja kości
- kiretaż okw
- resekcja wierzchołka
- opracowanie i wypełnienie wsteczne wierzchołka
- repozycja i przyszycie płata
Opracowanie i wypełnienie wsteczne wierzchołka:
- usunięcie z okołowierzchołkowej części korzenia resztki nieszczelnego wypełnienia wraz z czynnikami podtrzymującymi stan zapalny
- szczelność i homogenność wypełnienia oraz powierzchnie po cięciu wierzchołka należy kontrolować w mikroskopie
- preparowanie ubytku wykonujemy końcówkami ultradźwiękowymi na głębokość 3 mm
- wypełnienie wsteczne powinno stwarzać odpowiednie warunki dla regeneracji i gojenia rany pooperacyjnej
Jakie cechy powinien mieć materiał do wypełnienia wstecznego kanału?
- szczelny
- nietoksyczny
- tolerowany przez tk okw
- nierozpuszczalny w płynach tk
- nieresorbowalny
- przylegający do tkanek i niezmniejszający objętości
- łatwy w użyciu
- niewrażliwy na wilgoć podczas wiązania
- widoczny na RTG
- zdolny do regeneracji tk okw
Jakie materiały są zalecane do wypełnienia wstecznego kanału?
- najlepszy Pro Root MTA (działanie biologiczne i długotrwała szczelność najlepsza ze wszystkich materiałów)
- cementy TCE
- nadzieje związane z laseroterapią
Repozycja i przyszycie płata:
- płat układa się tak, by jego wolne brzegi przylegały do linii cięć
- ucisk płata gazą nasączoną solą fizjo (ok. 5 min) ⇾ adaptacja płata, łatwiejsze szycie i mniejszy obrzęk pozabiegowy
- nici nieresorbowalne, najczęściej szwy węzełkowe z podwójnym węzłem
Dlaczego węzełki powinny znajdować się poza linią cięcia?
ponieważ stanowią miejsce retencyjne dla resztek pokarmowych i bakterii
Postępowanie pozabiegowe:
- środki p-bólowe nie są wskazane (bóle pozabiegowe są niewielkie)
- zimne okłady w ciągu kilku godzin przez 20 min z 5-min przerwami zmniejszają ból, obrzęk i krwawienie
- gdy następuje późne krwawienie, należy uciskać nasączoną gazą przez 15 min - przy nasileniu wskazana jest pomoc lekarska
- dieta płynna, bogata w białko, węglowodany i witaminy
- należy pić dużo płynów
- delikatne płukanie solą fizjo co kilka godzin
- płukanie 0,12% rr-em CHX przyspiesza gojenie
- od następnego dnia po zabiegu ostrożne szczotkowanie zębów poza operowaną okolicą
- unikać gwałtownych ruchów mimicznych warg i wysiłków fizycznych w ciągu paru dni po zabiegu
Czym jest replantacja (zamierzona)?
ostrożne usunięcie zęba w znieczuleniu, leczenie endo poza JU i ponowne umieszczenie zęba w zębodole
Kiedy wykonujemy zamierzoną replantację?
- leczenie endo jest niewykonalne albo zawiodło
* istnieją p-wskazania do zastosowania konwencjonalnych metod chiru
Jakie wyróżniamy rodzaje replantacji?
- zamierzona
* przypadkowa (ząb po urazie)
W jakich warunkach przeprowadza się leczenie endo replantowanego zęba?
ząb stale utrzymuje się w sterylnej gazie zwilżanej solą fizjo
Po jakim czasie w suchym środowisku włókna ozębnej obumierają?
po 30 min
Replantacja zamierzona - przebieg:
- ostrożna ekstrakcja
- leczenie endo (ząb w sterylnej gazie zwilżanej solą fizjo)
- usunięcie ziarniny okw
- przepłukanie zębodołu solą fizjo
- wprowadzenie zęba do zębodołu i unieruchomienię szyną z materiału kompozytowego na 2 tyg
zalecenie diety wysokobiałkowej, papkowatej
Jakie typy gojenia wyróżniamy w zębach replantowanych?
- wytworzenie prawidłowych włókien ozębnej
- zrost zęba z kością zębodołu (ankyloza)
- resorpcja zapalna prowadząca do resorpcji korzenia - rozpoczyna się w krótkim czasie po wykonaniu zabiegu i po kilku latach doprowadza do całkowitej resorpcji korzenia (80% przypadków)
Jaką alternatywną metodę leczenia polecają autorzy zamiast replantacji (ze względu na jej niską skuteczność)?
stosowanie implantów
Czym jest chirurgia korekcyjna?
chirurgia, której celem jest naprawa niektórych błędów jatrogennych lub zlikwidowanie zmian pato w przyzębiu wierzchołkowym i brzeżnym za pomocą zabiegów w obrębie samego zęba
Jakie wyróżniamy rodzaje zabiegów chirurgii korekcyjnej?
- zaopatrzenie perforacji lub resorpcji
- hemisekcja
- radisekcja
- bikuspidacja (premolaryzacja)
- wydłużenie korony zęba
Kiedy dochodzi do powstania perforacji w zębie?
w wyniku błędnie przeprowadzonego endo lub są następstwem procesów resorpcyjnych
Zaopatrzenie perforacji - przebieg:
- odwarstwienie płata i odsłonięcie korzenia
- zlokalizowanie perforacji
- opracowanie ubytku w korzeniu wiertłem różyczkowym
- usunięcie ziarniny mikrochirurgiczną kiretą kostną
- płukanie i szczelne zamknięcie Pro Root MTA / TCE / GJ
Zachowanie jakiej bariery jest zadaniem priorytetowym w działaniach chiru endo?
zachowanie szerokości biologicznej (strefy dziąsła przyczepionego = przyczep nabłonkowy + łącznotkankowy)
Hemisekcja - co to?
usunięcie korzenia wraz z jego częścią koronową
Hemisekcja - jak to zrobić?
- w zębach dolnych - cięcie do bifurkacji w kierunku przedsionkowo-językowym
- w zębach górnych - cięcie do furkacji w kierunku bliższo-dalszym
oddzielony fragment zęba usuwa się
Radisekcja - co to?
= radektomia / amputacja korzenia / resekcja korzenia
odcięcie jednego lub dwóch korzeni zęba wielokorzeniowego i pozostawieniu w całości części koronowej
Hemi- i radisekcja - wskazania:
A. wskazania endo
• głęboka próchnica drążąca w kierunku rozwidlenia korzeni
• zmiany okw w obrębie korzeni niedostępnych dla narzędzi kanałowych (znaczne zwapnienie lub zakrzywienie)
• powikłania w leczeniu endo (perforacja korzenia lub w obrębie rozwidlenia korzeni, złamane narzędzie)
B. wskazania perio
• znaczny zanik wyrostka zębodołowego z obnażeniem korzenia
• głęboka kieszonka kostna w obrębie jednego korzenia lub obejmująca rozwidlenie korzeni
C. inne wskazania
• złamanie pionowe całego zęba lub jego korony
• pionowe złamanie jednego korzenia
Hemi- i radisekcja - postępowanie:
- przeprowadzenie endo
- znieczulenie
- przecięcie zęba lub odcięcie korzenia
- usunięcie odciętej części zęba lub korzenia
- opracowanie i zszycie zębodołu
- opracowanie pozostawionej części koronowej zęba
- w zębie z nieobnażoną furkacją należy najpierw odpreparować dziąsło od strony przedsionkowej, by nie uszkodzić tkanek miękkich
- przecięcie zęba wykonuje się cienkim wiertłem z nasypem diamentowym na turbinie z chłodzeniem wodnym
- cięcie nie powinno zmniejszać wymiarów zachowanej połowy korony
- opatrunek chirurgiczny w przypadku braku dziąsła uniemożliwiającego zszycie rany
- w przypadku zapalenia przyzębia brzeżnego z kieszonką poddziąsłową → wszczepienie materiału kościozastępczego z błoną regeneracyjną (przyspiesza gojenie i powoduje lepsze umocowanie pozostawionego korzenia)
- uszkodzoną próchnicą koronę należy odbudować, wygładzić po przecięciu i nadać odpowiedni kształt anato
Czym jest bikuspidacja / premolaryzacja?
przekształcenie zęba wielokorzeniowego w zęby jednokorzeniowe (przedtrzonowe)
Jakie są wskazania do bikuspidacji?
procesy zapalno-zanikowe przyzębia brzeżnego obejmujące okolicę furkacji
W jaki sposób zabezpiecza się przestrzeń wytworzoną w zabiegu bikuspidacji pomiędzy dwoma nowymi zębami?
- pokrywa się opatrunkiem chirurgicznym na ok. 2 tyg
* należy zwrócić szczególną uwagę na odbudowę punktów stycznych między nowo powstałymi zębami
Po jakim czasie od zabiegu bikuspidacji wytwarza się nowa brodawka m-zębowa?
po kilku dniach
Szerokość biologiczna znajduje się dokoronowo czy dowierzchołkowo od brzegu wyrostka zębodołowego?
dokoronowo
Do czego prowadzi uszkodzenie szerokości biologicznej (np. umieszczeniem w jej zakresie rekonstrukcji protetycznej lub zachowawczej)?
zawsze prowadzi do aktywnej reakcji zapalnej, manifestującej się przerostem dziąsła, a następnie destrukcją kości
Wskazania do wydłużenia korony klinicznej:
- poddziąsłowe złamanie korony zęba
- próchnicowe ubytki poddziąsłowe i próchnica korzenia zęba
- perforacja korony zęba
- resorpcje perforujące
Co ma na celu zabieg chirurgicznego wydłużenia korony klinicznej?
- uzyskanie wystarczającej powierzchni retencyjnej dla uzupełnienia protetycznego (np. po urazowym złamaniu zęba)
- odsłonięcie poddziąsłowych ubytków próchnicowych
- poprawę estetyki w obrębie zębów przednich
- zwiększenie dostępności dla zabiegów higienicznych
P-wsakaznia do chirurgicznego wydłużenia korony zęba:
A. długość i kształt korzenia - krótki korzeń i niewielka powierzchnia przekroju osiowego → ryzyko utraty stabilności zęba po zabiegu plastyki kości (osteotomii)
B. lokalizacja furkacji - wysoko dokoronowo usytuowana furkacja → możliwe odsłonięcie furkacji podczas zabiegu znoszenia brzegu kości (p-wskazanie względne)
C. przebieg linii dziąsła - dotyczy pojedynczych zębów przednich, wokół których mogłoby dojść do poważnego zaburzenia przebiegu linii dziąsła i niezadowalającego efektu estetycznego
- zaawansowane periodontopatie
- wąska strefa dziąsła przyczepionego
W jaki sposób można wydłużyć koronę kliniczną zęba jeśli istnieją przeciwwskazania ze względu na przebieg linii dziąsła?
należy rozważyć ekstruzję orto
Szerokość biologiczna odpowiada szerokości którego rodzaju dziąsła?
szerokość biologiczna = szerokość dziąsła przyczepionego
Jak daleko od wolnego brzegu dziąsła znajduje się brzeg wyrostka zębodołowego?
ok. 3 mm poniżej (szerokość biologiczna + rowek dziąsłowy)
Chirurgiczne wydłużenie korony klinicznej - wykonanie:
- płat dziąsłowy obejmuje jeden ząb mezjalnie i jeden dystalnie od zęba operowanego
- należy przesunąć brzeg wyrostka zębodołowego 3 mm dowierzchołkowo
- do zniesienia kości używa się wierteł różyczkowych na kątnicy podłączonej do mikrosilnika lub fizjodyspensera (konieczne chłodzenie solą fizjo); można posiłkować się dłutami kostnymi (wymagają doświadczenia)
- szwy węzełkowe w przestrzeniach m-zębowych
Od czego zależy czy wydłużenie korony klinicznej przeprowadzamy na jednej powierzchni zęba czy na całym obwodzie?
- długości korony
- rozległości ubytków próchnicowych w kierunku dowierzchołkowym
- długości i kształtu korzenia
- szerokości dziąsła przyczepionego
Jak długo goją się tkanki po chiru wydłużeniu korony?
od dwóch miesięcy do pół roku (dotyczy okolic istotnych dla estetyki)
na czas gojenia należy pacjenta zaopatrzyć w tymczasowe uzupełnienie protetyczne, niedrażniące przyzębia brzeżnego
Jakie postępowanie należy podjąć przy chiru wydłużaniu korony jeśli mamy do czynienia z wąską strefą dziąsła przyczepionego?
dowierzchołkowe przesunięcie płata
Ile powinna wynosić szerokość dziąsła przyczepionego po zabiegu wydłużania korony klinicznej?
co najmniej 4 mm
Ile minimetrów twardych tkanek zęba należy uzyskać dla dobrej retencji przyszłej odbudowy po zabiegu wydłużania korony?
minimum 2-3 mm twardych tkanek zęba powyżej brzegu dziąsła
