HC 5.3: Klinische criteria voor diagnose en stadiumbepaling

Question 1

waarom stageren/stadiumbepaling we?

Answer 1

om te zorgen dat op meerdere niveaus we het toch altijd over dezelfde dingen hebben. dat we elkaar goed begrijpen en dat we het ook goed kunnen uitleggen aan de patiënt

Question 2

het is belangrijk om te bepalen hoe ver de tumor is voortgeschreden:

Answer 2

• is de tumor lokaal?
• of is de tumor systemisch en zijn er misschien metastasen op afstand?
  belangrijk om dit te weten, want we ondervinden nog steeds meer problemen op het moment dat een tumor metastasen op afstand heeft

Question 3

als we eenmaal hebben bepaald in welk stadium een tumor zit, dan kunnen we iets zeggen over:

Answer 3

• behandeling
• prognose
• tumoren in hetzelfde stadium, die hebben vaak vergelijkbare prognose en behandeling
• het is ook handig dat we met elkaar een soort van 1 taal hebben afgesproken over de tumorstadia, zodat het makkelijk is bij overleg

Question 4

waar staat TNM voor?

Answer 4

• Tumour: lokale stadium van de primaire tumor
• Nodes: lymfekliermetastasen
• Metastasis: wel/geen metastasen op afstand

Question 5

opbouw darmwand:

Answer 5

• mucosa
• muscularis mucosa
• submucosa
• muscularis propria
• serosa

Question 6

T1 carcinoom van de darm:

Answer 6

intramucosaal carcinoom, dus alleen in het slijmvlies

Question 7

T4 stadium:

Answer 7

doorgroei naar ander orgaan

Question 8

T2 stadium darm:

Answer 8

carcinoom groeit door tot in de muscularis propria

Question 9

T3 stadium darm:

Answer 9

groeit door de muscularis propria heen, tot in serosa, maar niet in omliggende organen

Question 10

wat valt ook onder ingroei in omliggende organen?

Answer 10

• ingroei in het peritoneum
• ingroei in pleura

Question 11

samenvatting T stadium:

Answer 11

• Tumour: lokale stadium van de primaire tumor
• diepte tumor (T1 oppervlakkig –> T4 ingroei omliggend orgaan)

Question 12

wat betekent N stadium?

Answer 12

• Nodes: de aanwezigheid van lymfeklier metastasen
• N0: geen lymfeklier metastasen
• N3: heel veel lymfeklier metastasen

Question 13

klinisch stageren:

Answer 13

• we willen het stadium bepalen voor de start van de behandeling
• we willen dat we met zijn alleen dezelfde taal spreken

Question 14

pathologisch stageren:

Answer 14

• vaak wordt met een operatie de kanker weggesneden, met omliggende klieren
• het deel wat weggesneden is, wordt naar de patholoog gestuurd
• de patholoog controleert dan of het stadium wat voor de behandeling is vastgesteld, overeen komt met het echte stadium
• ze bekijken dit dan onder de microscoop

Question 15

radiotherapie is een lokale behandeling die er in de curatieve fase op gericht is om de tumor kleiner te maken.

Question 16

Klinisch stageren (cTNM stadium):

Answer 16

• stagering vindt plaats voordat enige vorm van behandeling is gestart
• klinisch stageren geeft een klinische inschatting van de uitgebreidheid van de ziekte
• het is gebaseerd op lichamelijk onderzoek, biopt en aanvullend onderzoek
• het klinische stadium is erg belangrijk bij het bepalen wat de meest zinvolle behandeling is

Question 17

welke vragen stellen we onszelf bij het klinisch stageren?

Answer 17

• waar zit de primaire tumor, van welk orgaan gaat hij uit en groeit de tumor door in zijn omgeving?
• zijn er lymfekliermetastasen?
• zijn er metastasen op afstand?
• (soms: type maligniteit? gradering? tumormarkers?)

Question 18

wat hebben we tot onze beschikking om klinisch te stageren?

Answer 18

• lichamelijk onderzoek
• biopt
• endoscopie
• radiologisch/nucleair geneeskundig onderzoek

Question 19

waarvoor gebruiken we CT?

Answer 19

• primaire tumor
• locoregionaal
• metastasen op afstand

Question 20

T-stadium:

Answer 20

• Tx: tumor onvindbaar
• T0: unknown primary
• Tis: carcinoma in situ
• T1, T2, T3, T4: toenemende omvang en/of ingroei in omliggend weefsel
• T4 doorgaans ingroei in andere structuur/orgaan

Question 21

carcinoma in situ:

Answer 21

• laatste voorstadium voor het echt kanker wordt
• de kanker is nog niet door het basaalmembraan heen gebroken
• laatste stadium voordat het invasieve kanker wordt

Question 22

N-stadium:

Answer 22

• Nx: niet met zekerheid vast te stellen
• N0: geen aangedane lymfeklieren
• N1, N2 en N3: geeft iets aan over het aantal lymfeklier metastasen, de omvang, locatie

Question 23

M-stadium:

Answer 23

• wel of geen metastasen op afstand
• lymfeklier metastasen kunnen soms ook bij de M horen
• M0: geen metastasen op afstand
• M1: wel metastasen op afstand

Question 24

iedere kankersoort heeft zijn eigen stagering:

Answer 24

• de betekenis van T, N en M stadium zijn bij verschillende kankersoorten net iets anders (grootte, ingroei, mate van ingroei)
• soms zijn er subcategorieën, zoals T4a en T4b. dat zegt dan iets over waarin de tumor ingroeit
• bij sommige kankersoorten stopt het N-stadium bij N2
• bij sommige kankersoorten betekent een lymfeklier die toch dichtbij gelegen is al een M1

Question 25

(vooral in Amerika) Stage grouping:

Answer 25

er wordt een stadium 1 tot 4 toegekend, die gebaseerd is op de TNM

Question 26

stadium 0:

Answer 26

carcinoma in situ

Question 27

stadium 1:

Answer 27

kleine carcinomen, zonder of met beperkte doorgroei in het orgaan van origine

Question 28

stadium 2:

Answer 28

doorgroei in het orgaan van origine
geen lymfeklier metastasen
geen doorgroei in omliggend weefsel
goed behandelbaar, maar wel grotere kans op recidief

Question 29

stadium 3:

Answer 29

locoregionale kliermetastasen

Question 30

stadium 4:

Answer 30

metastasen op afstand

Question 31

bij welke ziekte bepalen we PSA?

Answer 31

prostaatcarcinoom

Question 32

iedere kankersoort zijn eigen onderzoek:

Answer 32

Darmkanker:
- endoscopie
- biopsie
- CT
Slokdarmkanker:
- gastroscopie
- EUS
- PET-CT
Melanoom:
- lichamelijk onderzoek
- diagnostische excisie
- PET-CT

Question 33

het stadium verandert nooit:

Answer 33

• wordt bepaald bij diagnose
• verandert niet, ook al wordt de tumor kleiner, trekt deze zich terug of verdwijnen uitzaaiingen bij voorbehandeling met chemo/radiotherapie

Question 34

cTNM staat voor:

Answer 34

klinisch TNM stadium

Question 35

pTNM staat voor:

Answer 35

pathologisch TNM stadium

Question 36

ypTNM staat voor:

Answer 36

pathologisch stadium na voorbehandeling