H6.3: Nucleaire beeldvormingstechnieken en therapie

Question 1

Radiofarmaca eisen

Definitie

Answer 1

• Selectief zijn voor specifieke target in het lichaam
• Hoge affiniteit (aantrekkingskracht) vanuit farmacon voor target
• Radioactief label (radionuclide)

Farmacon samen met radionuclide

Question 2

Waarvoor wordt straling gebruikt?

Answer 2

• Detectie
• Therapie

Question 3

Molecular imaging (bijvoorbeeld m.b.v. PET- en SPECT-scan)

Answer 3

Zegt iets over de functie van een weefsel

Question 4

Voordelen molecular imaging

Answer 4

• Zeer gevoelig
• Vroegtijdige detectie mogelijk
• Overzicht van hele lichaam
• Reproduceerbaar
• Niet-invasieve methode

Question 5

Waar richt nucleaire geneeskunde zich niet op?

Waar wel op?

Answer 5

Niet: anatomie

Wel: metabolisme en molecular imaging

Question 6

Targets x farmacon

Answer 6

• Receptor op cel x specifiek eiwit/peptide
• Botmetabolisme x bisfosfonaat
• Schildklier x jodium
• Antigen op cel x antilichaam

Question 7

A-straling

Answer 7

• Heliumkern
• 2 protonen
• 2 neutronen (zwaar)
• Therapie

Question 8

B-straling

Answer 8

• Negatief geladen elektron
• Therapie

Question 9

Y-straling

Answer 9

• Fotonen
• Beeldvorming

Question 10

Doordringend x ioniserend

Answer 10

• a: laag, hoog
• b: hoger, lager
• y: hoog, laag

Question 11

Ioniserend vermogen

Answer 11

Mate waarin de straling in staat is iets kapot te maken

Bij a-straling heel hoog waardoor je veel schade aanricht aan DNA

Question 12

y-camera

Answer 12

• Patiënt bevat orgaan waar radiofarmaca inzitten
• Farmaca zenden straling (y/fotonen) uit naar collimator (raster van lood dat fotonen selectief doorlaat, alleen stralen die loodrecht binnenvallen)
• Fotonen worden omgezet in lichtflitsen die via photomultiplier buizen worden doorgestuurd naar de computer en een beeld vormen

Question 13

2D
3D

Answer 13

2D: planaire opname
3D: SPECT-scan, sensitiever

Question 14

PET-camera

Answer 14

• Werken met positronen i.p.v. fotonen
• Positief (+) vertrekt uit kern van radionuclide (emissie)
• Botst tegen elektron (-)
• Combinatie positron en elektron verdwijnt (annihilatie)
• Massa verdwijnt dus er ontstaat energie
• Energie bestaat uit 2 fotonen (ieder 511 KeV, y-straling) die in precies de tegengestelde richting vertekken als waar positron vandaan kwam
• 2 plaatsen worden gedetecteerd door kristalring die rondom de hele patiënt zit

Question 15

Annihileren

Answer 15

Positron (+) botst tegen elektron (-) waardoor de combinatie positron elektron verdwijnt

Hierbij komt er energie vrij, omdat er massa verdwijnt

Question 16

Hybride technieken

Answer 16

• PET/CT-camera’s waarbij de fysiologische/metabole informatie van PET-scan kan worden gecombineerd met anatomische informatie vanuit de CT-scan
• Het ene beeld wordt over het andere beeld gelegd, waardoor niet alleen de afwijking zichtbaar is, maar ook de plaats van de afwijking t.o.v. omliggende weefsel

Nog meer: SPECT/CT en PET/MRI

Question 17

Skeletscintigrafie

Answer 17

• Botmetabolisme
• Vormt een evenwicht tussen botaanmaak (osteoblasten) en botafbraak (osteoclasten)
• Bij skeletmetastasen kunnen er osteoblasten of clasten worden geactiveerd waardoor er een verstoring is in het balans van botaanmaak/afbraak

Question 18

Osteosclerotische werking

Answer 18

• Prostaatcarcinoom
• Mammacarcinoom
• Longcarcinoom

Question 19

Osteolytische werking

Answer 19

• MM
• Niercelcarcinoom
• Melanoom

Question 20

Technetium-HDP x skeletscintigrafie

Answer 20

• Gedraagt zich als pyrofosfaat (bouwsteen van minerale botmatrix)
• Bevindt zich op plaats waar botopbouw plaatsvindt

Question 21

Kenmerk gebieden met hoge botopbouw

Answer 21

Meer radiofarmacon stapelen

Wordt niet door de tumor opgenomen, maar door het omliggende weefsel als reactie op de tumor (hotspot)

Question 22

Kenmerken afwijkend stapelingspatroon

Answer 22

• Hoeveelheid laesies
• Verhoogde intensiteit (laag/hoog)
• Voorkeurslokalisaties (benigne/maligne)
• Aspect/uitbreiding
• Symmetrisch/asymmetrisch
• Nabij/in gewrichten

Question 23

Waar is interpretatie van skeletscintigram afhankelijk van?

Answer 23

• Leeftijd
• VG (maligniteit/operaties)
• Anamnese (lokalisaties botpijn)
• Trauma

Question 24

Voorbeelden palliatieve therapie

Answer 24

• Analgetica (pijnstilling)
• Systemische (chemotherapie)
• Externe radiotherapie
• Bisfosfonaten
• Radionuclidentherapie

Question 25

Indicaties radionuclide therapie

Answer 25

• Bestrijding pijn t.g.v. osteoblastische skeletmetastasen
• Wisselende lokalisatie botpijn
• Niet reageren op pijnstillende medicatie
• Terugkerende pijn na externe radiotherapie

Question 26

CI

Answer 26

• Weinig trombo’s
• Weinig leuco’s
• Ruggenmergcompressie
• Pathologische fracturen
• Nierfalen
• Zwangerschap

Question 27

Hotspot

Answer 27

Aantoonbare reactie (verhoogde botopbouw) van het botweefsel door de aanwezigheid van metastasen

Niet de metastase die gezien wordt, maar de reacties van het bot

Question 28

Hoe krijg je FDG-6-fosfaat opstapeling?

Answer 28

• FDG wordt door hexokinase in FDG-6-fosfaat omgezet, maar kan niet verder worden verwerkt
• Als glucose-6-fosfatase niet aanwezig is, zal FDG-6-fosfaat gefixeerd in de cel zitten

Question 29

Indicaties FDG-PET

Answer 29

• Lokaliseren primaire tumor
• Stadiëring
• Evaluatie van therapie
• Respons monitoring
• Re-stadiëring bij bewezen recidief

Question 30

Hoge opname van FDG-stapeling

Answer 30

• NSCLC
• NHL
• Melanoom
• Hoofd- en halstumoren
• Oesophaguscarcinoom

Question 31

Lage opname FDG-stapeling

Answer 31

• Testiscarcinoom
• Prostaatcarcinoom
• Goed gedifferentieerd endocrien carcinoom
• Gedifferentieerd endocrien carcinoom
• Gedifferentieerd schildkliercarcinoom
• Adenocarcinoom van de long