H5.3: Klinische criteria diagnose en stadiumbepaling Flashcards
Stageren
Stadium
Classificeren van de ernst en aard van een ziekte
Bepaalt de behandeling en prognose
Solide tumoren
Niet-solide tumoren
Bolletjes waar nog een membraan omheen zit
Losse cellen tussen normaal weefsel
Drie soorten stagering
- Klinisch stageren (cTNM)
- Pathologisch stageren (pTNM)
- Pathologisch stageren na voorbehandeling (ypTNM)
Klinisch stageren (cTNM)
- Onderzoek voor de start van behandeling
- Klinische inschatting maken van de ernst van de ziekte gebaseerd op LO, aanvullend onderzoek en biopt
- Belangrijk voor het bepalen van behandeling
Pathologisch stageren (pTNM)
- Bepaalt na het verwijderen van de tumor
- Tumor inclusief meegenomen lymfeklieren worden microscopisch onderzocht
Pathologisch stageren na voorbehandeling (ypTNM)
Stagering na voorbehandeling
TNM
- Tumor
- Nodes
- Metastase
T: lokale stadium van primaire tumor
- Grootte tumor, uitgebreidheid, ingroei
- Tx: tumor onvindbaar
- T0: primaire tumor is weg
- Tis: carcinoma in situ
- T1: intra- of submucosaal
- T2: ingroei in muscularis propria
- T3: doorgroei in muscularis propria
- T4: doorgroei naar andere organen
N: lymfekliermetastasen
- Of er locoregionale lymfeklieren metastasen zijn
- M1: borstkanker en lieskliermetastase
- N1: borstkanker met okselkliermetastase
- Nx: niet met zekerheid vast te stellen
- N0: geen aangedane lymfeklieren
- N1 t/m N3: aanwezigheid lymfekliermetastasen (N3 is uitgebreider in omvang, aantal, locatie)
M: metastasen op afstand
- Mx: niet te beoordelen
- M0: geen metastasen op afstand
- M1: wel metastasen op afstand
Exenteratie
Verwijdering protstaat, blaas en rectum
Gegevens nodig om te stageren
- LO
- Biopten (endoscopie, op geleide van echo of CT, FNA)
- Endoscopie (inclusief endo-echo en ERCP)
- Radiologisch/nucleair geneeskundig onderzoek
Echo
- Lymfeklieren bekijken (oksel, hals, liezen)
- M.b.v. echo kan ook in worden geprikt
CT-scan
- Vaststellen metastasen
- Stageren primaire tumor en klieren
- Locoregionaal en voor metastasen gebruikt
PET-CT
- Slechtere kwaliteit dan CT
- Locoregionaal voor metastasen op afstand
- Nucleair aangekleurde suikermoleculen ingespoten, wat wordt opgenomen in cellen met een hoog metabolisme
- Sensi is hoog, maar kan ook positief zijn bij TBC of actieve lymfeklieren na infectie
- Dus lage speci
- Veel fout positieve
- Overstadiëring en overbehandeling
MRI
- Veel gedetailleerder dan CT
- Duren langer
- Niet voor ieder orgaan geschikt (niet slokdarm of bewegende darmen)
- Bot en hersenen goed
Nucleair onderzoek
Gelabelde stoffen die aan specifieke cellen binden of daardoor worden opgenomen
Radioactief jodium bij schildklier kan je ook gebruiken
Stadium 0
- Carcinoma in situ
- Beperkt
- Geen locoregionale of afstandsmetastasen
Stadium 1
- Kleine carcinomen
- Zonder of met beperkte doorgroei in orgaan van origine
- Goede prognose
Stadium 2
- Iets grotere tumoren die doorgroeien in het orgaan van origine
- Geen lymfekliermetastasen
- Geen doorgroei in omliggend weefsel
Goed behandelbaar
Wel grotere kans op recidief
Stadium 3
Locoregionale kliermetastasen
Stadium 4
Metastasen op afstand
Andere factoren die behandeling en prognose kunnen beïnvloeden
- Celdifferentiatie: laaggradig <-> hooggradig
- Celtype: in 1 orgaan kan kanker uitgaan van verschillende celtypen
- Locatie tumor
- Aanwezigheid tumormarkers
Onderzoek darmkanker
- Endoscopie
- Biopsie
- CT-scan
