H1.6: Epidemiologie breder dan etiologie

Question 1

Wie is Hippocrates van Kos

Answer 1

Eerste die zich bezighield met het beschrijven van de etiologie, het voorkomen en de uitkomsten van ziekten

I.t.t. het beschrijven vanuit een bovennatuurlijk perspectief, beschreef hij dit meer op een rationele wijze

Question 2

Epidemiologie

Answer 2

Wetenschap die het voorkomen (frequentie) en de verspreiding van ziekte onder de bevolking bestudeerd

Question 3

Waar houdt kankerepidemiologie zich mee bezig?

Answer 3

Trends in voorkomen, oorzaken, screening, diagnostiek, behandeling en de prognose van kanker

Question 4

Wat leert de leeftijds- en geslachtsverdeling?

Answer 4

Kanker komt vooral voor op oudere leeftijd en vaker bij mannen dan vrouwen

Question 5

Waarom zijn studies van trends in voorkomen en overleving van kanker en sterfte daaraan belangrijk?

Answer 5

• Effecten van veranderde blootstelling aan bekende risicofactoren te monitoren (primaire preventie, anti-rook)
• Nog onbekende risicofactoren op te sporten
• Aanknopingspunten voor vervolgstudies bieden
• Effecten screening evalueren (secundaire preventie)
• Politieke en beleidskeuzes op baseren/monitoren/beoordelen
• Effecten behandelingen buiten experimenteel verband evalueren
• Richtlijn adherentie

Question 6

Een van de belangrijkste taken

Answer 6

Bepalen van omvang van kankerlast en de evolutie daarvan beoordelen

Hierdoor worden trends in incidentie, prevalentie, sterfte en overleving beter zichtbaar

Question 7

Niet-experimenteel/observationeel onderzoek

Answer 7

Retro- als prospectief

Question 8

Nadelen niet-experimenteel/observationeel onderzoek

Answer 8

• Minder accurate data over leefstijlfactoren (geheugen, sociaal-wenselijke antwoorden)
• Alleen data van mensen die mee willen werken

Question 9

Vormen van observationeel onderzoek

Answer 9

• Cohort: relatieve risico (RR) berekenen
• Patiënt-controle: odds ratio (OR) berekenen
• Ecologisch: op groepsniveau kijken naar de samenhang tussen blootstelling en ziekte
• Beschrijvend: vastleggen van indicatoren van gezondheid en ziekte in populatie en dus onderzoeken naar variatie in tijd, plaats en bevolkingsgroepen

Question 10

Experimenteel/interventioneel

Answer 10

• Prospectief
• Hogere bewijskracht
• RCT
• Interventie- en preventiestudies
• Randomisatie

Question 11

Nadelen experimenteel/interventioneel onderzoek

Answer 11

• Kosten
• Tijdsduur
• Gelimiteerde externe validiteit

Question 12

Oorzaken kanker

Answer 12

• Genetische factoren (5-10%)
• Omgevingsfactoren/leefgewoonten (roken 30%, voeding 10-50%, overgewicht 5-10%)
• Combinatie

Question 13

Nederlandse Kankerregistratie (NKR)

Belangrijk

Answer 13

• Incidentie van kanker in Nederland meten
• Alle nieuwe gevallen registreren inclusief diagnostiek, behandeling en overlijdensdatum
• Sinds 1989 absolute stijging van kanker, maar zegt niet veel, omdat de bevolking groeit, mensen langer leven en kanker een beter prognose heeft

Stijging is minder uitgesproken als het effect van vergrijzing niet wordt meegenomen

Question 14

Plekken van kanker

Answer 14

• Huid
• Borst
• Long (kwart sterfte)
• Prostaat
• Darm

Question 15

Waarvan is incidentie gestegen sinds 1989?

Answer 15

• Slokdarmkanker
• Toename overgewicht
• Reflux, Barret Oesophagus, slokdarmkanker

Question 16

Gevolg doordat overleving toeneemt?

Answer 16

Toename in prevalentie (totaal aantal patiënten met longkanker)

Question 17

Screening kanker

Answer 17

• Borstkanker = mammografie
• Darmkanker = feces en colonoscopie
• Baarmoederhalskanker = uitstrijkje

Question 18

Voordelen screenen

Answer 18

• Winst in levensjaren
• Laag stadium bij ontdekking
• Minder invasieve behandelingen

Question 19

Nadelen screenen

Answer 19

• Overdiagnosticering
• Overbehandeling

Question 20

Overlevingsanalyse

Answer 20

Per patiënt kijken hoe lang hij overleefd na de kankerdiagnose en dan samenvoegen tot een groep

Vaak per tijdsinterval

Question 21

Betekenis 5-jaars overleving van 80%

Answer 21

80% van de patiënten is 5 jaar na diagnose nog in leven

Question 22

Soorten overleving

Answer 22

• Absolute overleving (overall survival): tijd tussen diagnose en sterfte
• Ziektevrije overleving (disease-specific survival): tijd tussen diagnose en progressie van ziekte
• Relatieve overleving (relative survival): maat voor ziektevrije overleving

Question 23

Waarvoor zijn kankerregistraties zinvol?

Answer 23

• Bepaling kankerlast en ontwikkeling
• Onderzoek doen naar zeldzame tumoren waar geen RCT’s voor zijn
• Implementatie en uitkomsten van nieuwe interventies in de praktijk
• Inzicht in diagnostiek en behandeling zoals toegepast in praktijk

Question 24

Wanneer zijn registraties valide?

Answer 24

• Volledig
• Patiënten accuraat gevolgd
• Relevante gegevens verzameld van goede kwaliteit

Question 25

Klinisch onderzoek heeft 3 fasen

Answer 25

In fase 3 kijken of het experimentele middel meerwaarde heeft t.o.v. de standaardbehandeling

Vaak m.b.v. RCT

Belangrijk om dit uiteindelijke resultaat te vergelijken met de praktijk