H4.3: WNT/beta-catenine signaling en darmkanker Flashcards
Onderin crypten
- Stamcellen
- Paneth cellen
Functie paneth cellen?
- Produceren lysozymen
- Antimicrobiële werking
- Van belang voor stamcelniche zodat de stamcellen ook stamcellen kunnen blijven
Wat zit er meer naar boven?
Functie?
Transit amplifying cellen (proliferatie)
Kunnen nog verschillende cellen worden
Proces dat helemaal bovenin de crypt plaatsvindt?
Welke cellen zitten hier?
Functie van de cellen?
Differentiatie
Gespecialiseerde intestinale cellen (enterocyten) die zorgen voor opname van voedingsstoffen
Goblet-cellen die slijm produceren
Endocriene cellen die hormonen produceren
Constant celvernieuwing
- Vanuit stamcel pool onderin crypt
- Elke 7 dagen vervangen
- Cellen migreren naar boven
- Apoptose
Afgestorven cellen worden samen met ontlasting uitgescheiden
Niches
- Om de stamcellen
- Zorgen ervoor dat de stamceldeling gereguleerd plaatsvindt
Er blijven altijd evenveel stamcellen, want als ze delen ontstaan er twee stamcellen: een stamcel die volrijpt en een stamcel die stamcel blijft
Waar zijn niches verantwoordelijk voor?
WNT-signaal
Proces onderin niche?
Proliferatie via actief WNT-signaling (bovenin inactief)
Bestanddelen niche
- 8-10 cellen
- Stamcellen
- Supporter cellen: zorgen dat er niet te veel stamcellen uit differentiëren
Wat is er nodig om stamcellen te laten delen?
WNT
Functie concentratie WNT?
Asymmetrische deling van stamcel
Darmepitheel x WNT-gradiënt
- Neemt af richting darmoppervlak
- WNT is met name van belang voor stamcellen
Wat is de effector van WNT-pathway?
B-catenine
Functie B-catenine
- Functie in kern
- Functie in cel-celcontact tussen E-cadherines
Gevolg als WNT niet aan receptor bindt?
- B-catenine bindt aan cytoplasmatische deel van E-cardherine en zorgt voor instabiliteit
- Resterende B-catenine bindt aan APC, samen met axine en GSK
= destructiecomplex
Gevolg binding WNT met WNT-receptor op stamcel
- Axine afgebroken
- Destructiecomplex inactief
- Resterende B-catenine komt los van destructiecomplex en gaat celkern in
- DUS door activatie WNT-pathway wordt afbraak B-catenine geremd
- B-catenine gaat binden aan transcriptiefactor TcF
WNT
- Eiwit met veel lipiden
- Slecht oplosbaar in water
- Meer werkzaam over korte tijd
B-catenine
- Betrokken bij cel-celadhesie en bij transcriptieregulatie
- Aanwezig in cytoplasma en kernmembraan
- In kern bindt het aan TcF, transcriptiefactor complex vormen en zorgen dat genen tot expressie komen wat tot celdeling leidt
E-cadherine
- Betrokken bij epitheliale cel-celadhesie
- Extracellulair aanwezig
- Ook in transmembraan en cytoplasmatisch deel
Locatie metastasen hogere tumoren?
Locatie metastasen lagere tumoren (rectum)?
Reden
Lever
Longen
Reden: drainage, want de dikke darm draineert op de lever en rectum draineert naar v. cava inferior
Erfelijke dikke darmkanker onderscheiden
- FAP: 10%
- HNPCC: 20%
- Familiair colorectale kanker: 70%
FAP
- Autosomaal dominant
- Predispositie voor de ontwikkeling van multipele adenomateuze poliepen in colon en rectum
- Verhoogd risico op andere tumoren
- Door mutaties in APC-tumorsuppressorgen, dus beide genen worden uitgeschakeld
- Jonge leeftijd
Wie zijn verantwoordelijk voor ontstaan FAP?
Kiembaan APC-mutaties
Darmtumoren zonder functioneel APC-eiwit
- Geen destructiecomplex
- B-catenine wordt niet afgebroken
- Blijft naar kern gaan
- Continu stimulatie van celproliferatie