H2.3: Gevolgen van fouten bij DNA replicatie

Question 1

DNA-replicatie

Answer 1

Verdubbeling van de drager van de genetische informatie en instructies voor de cel

Question 2

Bouwstenen nucleotide

Answer 2

• Fosfaat
• Deoxyribose (suiker)
• Base

Question 3

Waar begint DNA-replicatie?

Answer 3

Replication origin

Question 4

Door wie worden replication origins herkend?

Answer 4

Initiator proteïns welke op hun beurt andere eiwitten aantrekken zodat er een complex van eiwitten ontstaat die allemaal een andere functie hebben in DNA-replicatie

Question 5

Functie DNA-helicase

Answer 5

Haalt dubbele helix uit elkaar

Question 6

Functie single strand binding proteïn

Answer 6

Beschermt enkele streng

Question 7

Functie sliding clamp

Answer 7

Zorgt ervoor dat DNA-polymerase goed aan DNA bindt

Question 8

Richting van replicatie

Answer 8

5’ naar 3’ = leading strand

Question 8

Mismatch reparatie

Answer 8

• Gaat werken als DNA-polymerase al weg is
• MSH2, MLH1, MSH6, PMS2 vinden mismatch
• EXO1 eet de foute nucleotide en aantal nucleotides eromheen
• Gat wordt weer door DNA-polymerase aangebuld

Question 9

DNA-replicatie nauwkeurigheid

Answer 9

• Base selectie (voor inbouw nucleotide)
• Proofreading (na inbouw nucleotide, DNA-polymerase nog aanwezig)
• Mismatch reparatie (DNA-polymerase al weg)

Question 9

Hoe ontstaat een mismatch?

Answer 9

• DNA-polymerase maakt niet goed onderscheid tussen de tautomeren waardoor de imino tautomeer wordt ingebouwd
• Tautomere vorm is instabiel en verandert weer terug naar normale vorm

Question 10

Proofreading

Answer 10

• Door mismatch kan DNA-polymerase niet meer verder
• DNA-polymerase heeft 3’-5’ exonuclease activiteit
• DNA-polymerase knipt verkeerde base uit de streng

Question 11

Lynch syndroom (HNPCC)

Answer 11

• Mismatch reparatiemechanisme werkt niet goed
• Darmepitheel heeft hoog proliferatieve activiteit, dus veel DNA-replicatie
• Foutenpercentage is hoger, dus veel poliepen ontstaan

Question 12

Gevolg als mismatch reparatiesysteem niet goed werkt?

Answer 12

RER fenotype (replication error fenotype) dus veel replicatiefouten in DNA

Question 13

Hoe is het RER fenotype aan te tonen?

Answer 13

• Microsatelliet analyse (MSI)
• Verspreid over chromosoom liggen er bepaalde hoeveelheden sequenties = gerepeteerde sequenties
• Microsatelliet lengten

Question 14

PCR

Answer 14

• Microsatelliet lengte analyseren
• Als DNA strengen van een sequentie even uit elkaar gaan, kunnen bij het terugvouwen fouten ontstaan
• Hierdoor krijg je extra of minder sequenties
• Variatie in microsatelliet lengte zegt iets over soort mutaties

Question 15

Oorzaken coloncarcinoom

Answer 15

• Pech 75%
• FA 20%
• Lynch 5%

Question 16

Bethesda criteria

Answer 16

1. CRC <50 jaar
2. 2x CRC of CRC icm andere Lynch geassocieerde tumor (synchroon/metachroon) bij 1 patiënt
3. CRC met MSI <60 jaar
4. CRC met 1+ eerste/tweedegraads familieleden met Lynch tenminste <50 jaar
5. CRC met 2+ eerste/tweedegraads familieleden met Lynch

Question 17

Lynch-syndroom is meer dan alleen colorectaal carcinoom

Answer 17

Andere vormen van kanker:
- Baarmoeder
- Maag
- Eierstokken
- Alvleesklier
- Galgangen
- Dunne darm
- Talgklieren
- Hogere urinewegen
- Hersenen

Question 18

Verwijscriteria zonder aangetoond CRC

Answer 18

• Eerstegraads familielid met CEC <50 jaar
• 3+ eerste/tweedegraads familieleden met CRC <70 jaar
• Kiembaanmutatie in 1 van de mismatch repair genen in familie

Question 19

Werkzaamheden klinisch technicus

Answer 19

1. Stamboom in beeld brengen
2. Bepalen of en bij wie in familie moleculair onderzoek gestart moet worden
3. Voor- en nadelen van moleculair onderzoek bespreken
4. Moleculair onderzoek
5. Adviezen geven

Question 20

Surveillance Lynch syndroom

Answer 20

Vanaf 25 jaar 1x per 2 jaar colonoscopie

Question 21

Screening endometriumcarcinoom

Answer 21

Jaarlijks m.b.v. transvaginale echoscopie en biopt vanaf 40-60 jaar

Question 22

Waarom geen ovariële surveillance?

Answer 22

Gebrek aan effectiviteit

Question 23

Beleid bij <60 jaar met Lynch en CRC

Answer 23

• Totale colectomie
• Met ileorectale anastomose (IRA) i.p.v. beperkte segmentele colonresectie vanwege verhoogde risico op metachroon coloncarcinoom tot 22-32%

Question 24

Beleid >60 jaar met Lynch en CRC

Answer 24

• Partiële colectomie
• Overlevingswinst van totale vs. partiële colectomie is gering

Question 25

Familiaire colorectaal carcinoom syndroom

Answer 25

Stel dat er geen Lynch was gevonden, alleen van familie voorkomen van CRC, dan is het nog steeds goed om mensen te screenen vanwege het verhoogde lifetime risk

Preventieve colonoscopie 1x per 5 jaar vanaf 50 jaar