H1.7: Van gewone tot kankercel

Question 1

Hallmarks of cancer

Aantal

Belangrijk

Answer 1

Verzameling van veranderingen die kunnen plaatsvinden in een normale cel om kankercel te worden

10-12 hallmarks

Een cel hoeft niet aan alle hallmarks te voldoen om zich te ontwikkelen tot een kankercel

Question 2

Hallmarks of cancer categorieën

Answer 2

1. Blijven delen
2. Remming ontwijken
3. Celdood weerstaan
4. Oneindige celdeling
5. Vorming van nieuwe bloedvaten (angiogenese)
6. Invasie en metastase
7. Genoom instabiliteit en mutaties
8. Tumor bevorderende ontsteking
9. Deregulatie van energievoorziening
10. Ontsnapping aan het immuunsysteem

Question 3

Hallmark 1: Blijven delen

Voorbeeld

Answer 3

• Cel moet blijven delen om een kankercel te kunnen worden
• Normaal heeft de cel GF nodig die de cel aanzetten tot groei en celdeling
• Tumor maakt zelf GF of heeft geen GF nodig voor activering

Voorbeeld: mutatie in de receptor waardoor de receptor constant een signaal afgeeft zonder dat hier een GF voor nodig is

Question 4

Hallmark 2: Remming ontwijken

Answer 4

• Normale cellen luisteren naar signalen die de groei remmen
• Tumor schakelt groeiremmers uit waardoor er ongecontroleerde celgroei ontstaat

Question 5

Hallmark 3: celdood weerstaan

Answer 5

• Normale cellen kunnen mechanismen activeren die tot celdood leiden, bijvoorbeeld als cellen te veel DNA-schade hebben
• Tumor schakelt het mechanisme van apoptose uit of maakt apoptose minder makkelijk mogelijk

Question 6

Hallmark 4: Oneindige celdeling

Answer 6

• Normale cellen kunnen een beperkt aantal delingen doormaken (m.u.v. stamcellen)
• Oorzaak: doordat telomeren (uiteinden chromosomen) bij elke celdeling korter worden
• Tumor schakelt verlenging van telomeren d.m.v. enzym telomerase

Question 7

Hallmark 5: Vorming van nieuwe bloedvaten (angiogenese)

Answer 7

Groeiende tumor heeft veel voedingsstoffen nodig en dus zal de vorming van nieuwe bloedvaten worden gestimuleerd

Question 8

Hallmark 6: Invasie en metastase

Answer 8

• Bij invasie dringt de tumor het omringende weefsel binnen met doorbraak van BM
• Tumorcellen kunnen over grote afstand worden getransporteerd via bloed- en lymfebanen en op een nieuwe plek een tumor (metastase) geven

Question 9

Verschil tussen blijven delen (1) en oneindige celdeling (4)

Answer 9

Blijven delen: cel blijft constant delen

Oneindige celdeling: cel heeft de capaciteit en mogelijkheid om te blijven delen

Ezelsbrug: gaspedaal is nodig om te gaan en blijven rijden en tank bepaalt hoe lang je kan rijden

Question 10

Stroma

Answer 10

• Directe omgeving naast de tumor
• Stromacellen verzorgen de tumor
• Stimuleert angiogenese door aanbod GF wat de tumorgroei- en verspreiding bevorderd

Question 11

Bestanddelen stroma

Answer 11

• Ondersteunend, niet-neoplastisch BW
• Bloedvaten
• Ontstekingscellen

Question 12

Door wat wordt de groei van een tumor beperkt?

Reden?

Answer 12

Wanneer er geen bloedvaten ingegroeid zijn

Reden: tumor is begrensd door de diffusie van nutriënten

Question 13

Angiogene switch

Answer 13

Als de angiogene GF de overhand nemen. Normaal zou je namelijk angiogene GF én groeiremmende factoren hebben

Tumor kan zorgen voor een toename in angiogene GF en afname in groeiremmende factoren

Question 14

Voorbeeld angiogene GF (HIF1alpha)

Answer 14

• Normaal zorgt Von Hippel Lindau (VHL) voor controle
• Als VHL bindt wordt HIF1alpha afgebroken
• Tumor zorgt dat dit regelmechanisme verstoord wordt waardoor HIF1alpha actief blijft

Question 15

Voorbeeld angiogenese GF (vasculaire endotheliale GF = VEGF)

Answer 15

Hebben direct effect op endotheel door binding aan VEGF-receptor

Question 16

Stappen van hallmark 6 (invasie en metastase)

Answer 16

1. Invasie: migratie door celmembraan (detachment)
2. Invasie: verplaatsing door ECM
3. Metastase: intravasatie (binnendringen bloedvat) (EMT)
4. Metastase: transport in bloedbaan (als tumor embolus)
5. Metastase: extravasatie en metastatic deposit
6. Metastase: kolonisatie en uitgroei (MET)

Question 17

EMT

Answer 17

• Epitheliale mesenchymale transitie)
• Nodig om stroma te kunnen afbreken zodat tumor zich kan bewegen naar het bloedvaten

Question 18

Routes van metastase

Answer 18

• Lymfebanen
• Bloedvaten

Question 19

MET

Answer 19

• Mesenchymale epitheliale transitie
• Nodig voor uitgroei op een plek van metastase

Question 20

Hallmark 7: Genoom instabiliteit en mutaties

Answer 20

• Verschillende mutaties moet je oplopen om pas problemen te krijgen
• Lichaam heeft DNA-reparatiemechanismen
• Tumor: probleem in DNA-reparatiemechanismen waardoor er makkelijker mutaties ophopen

Question 21

Hallmark 8: Tumor bevorderende ontsteking

Answer 21

• Chronische ontstekingen kunnen tumorbevorderend zijn (reflux oesophagitis, Barret oesophagus, adenocarcinoom)
• Tumoren zetten immuun cellen (macrofagen) in om het stroma af te breken
• Afvalproducten kunnen voor tumor dienen als voedingsstoffen
• Ook worden er GF geproduceerd om stroma weer op te bouwen, waar tumor gebruik van maakt

Question 22

Wie zijn bevorderend voor invasie en metastasering?

Answer 22

• Macrofagen
• Granulocyten

Question 23

Hallmark 9: Deregulatie van energievoorziening

Waarom is tumor goed zichtbaar op scan?

Answer 23

• Tumorcellen leven van glycolyse (afbraak glucose -> pyruvaat)
• Normaal: pyruvaat gaat ox. fosforylering in waarbij CO2, H2O en 32 ATP vrijkomen
• In tumorcellen: pyruvaat omgezet naar lactaat wat maar 2 ATP oplevert
• Tumorcel kan hierdoor ook overleven in zuurstofarme omstandigheden

Doordat tumorcel veel glucose opneemt

Question 24

Hallmark 10: Ontsnapping aan het immuunsysteem

Answer 24

• Tumorcel heeft meer mutaties dan gewone cel
• Immuunsysteem herkent dit als lichaamsvreemd dus gaat cellen elimineren
• Tumorcellen activeren mechanismen die het immuunsysteem minder actief maken (downregulatie HLA-eiwitten)

Question 25

Welke hallmarks hebben te maken met omgeving?

Answer 25

• 5: angiogenese
• 6: infiltratie en metastasering
• 8: tumor bevorderende ontsteking

Question 26

Welke hallmarks hebben enabling karakteristieken?

Answer 26

7 en 8: het zijn processen die het voor een cel makkelijker maken om een tumorcel te worden

Question 27

Wat zijn faciliterende hallmarks?

Answer 27

8: ontstekingscellen

Question 28

Wat zijn remmende hallmarks?

Answer 28

10: immuunsysteem