H1.5: Bloed proliferatie en differentiatie en verstoring bij kanker

Question 1

Typen WBC

Answer 1

• Lymfocyten
• Monocyten
• Eosinofiele/basofiele/neutrofiele granulocyten

Question 2

Locatie bloedcelvorming?

Answer 2

In platte botten in het beenmerg (borstbeen)

Question 3

Waaruit ontstaan alle bloedcellijnen?

Answer 3

Uit 1 type stamcel = pluripotente stamcel

Question 4

Bestanddelen bloedcelvormend systeem + functie

Answer 4

• Milt: opslagplaats voor ery’s
• Lymfeklieren: lymfatische ontwikkeling
• Thymus: T-cel ontwikkeling

Question 5

Normaal bloed

Answer 5

Alleen rijpe en functionele cellen aanwezig en geen onrijpe cellen

Question 6

Sterke aanwijzing leukemie?

Answer 6

Aanwezigheid van onrijpe myeloïde cellen (blasten, promyelocyten) of lymfoïde cellen (lymfoblasten)

Question 7

Primaire test bij verdenking op leukemie?

Answer 7

Morfologische analyse

Question 8

Stamcellen

Answer 8

• Pluripotent en dus verschillende typen nakomelingen
• Hoog delingspotentieel
• Hoeveelheid delingen is laag
• Zelfvermeerdering
• Ongevoelig voor gentoxische invloeden zoals chemotherapie en bestraling
• Asymmetrische vermenigvuldigng: 1 van de gevormde cellen blijft hetzelfde, de andere gaat zich ontwikkelen

Question 9

Voorlopercellen

Answer 9

• Beperkt delingspotentieel
• Veel celdelingen waardoor er toch veel cellen zijn
• Door het delen verliezen ze het potentieel voor zelfvermeerdering
• Unipotent
• Multipotent
• Gevoelig voor genotoxische invloeden

Question 10

Eigenschappen hematopoietische stamcel

Answer 10

• Zelfvermeerdering
• Pluripotent
• Lage delingsfrequentie (weinig dochtercellen)
• Hoge delingspotentie
• Relatief ongevoelig voor genotoxische invloeden (bestraling, chemotherapie, reactieve zuurstof in cel)
• Verantwoordelijk voor lange termijn herstel van beenmerg en bloedcelvorming bij stamceltransplantatie

Question 11

Eigenschappen voorlopercel

Answer 11

• Geen zelfvermeerdering
• Unipotent of multipotent
• Hoge delingsfrequentie (veel dochtercellen)
• Beperkte delingspotentie
• Gevoelig voor genotoxische invloeden (bestraling, chemotherapie, reactieve zuurstof in de cel)
• Verantwoordelijk voor het korte termijn herstel van bloedcelvorming van stamceltransplantatie

Question 12

Locatie HSC?

Answer 12

Regulerende niches

Question 13

Functie niche?

Answer 13

• Beschermt stamcellen tegen toxische invloeden
• Regulatie stamcel eigenschappen

Question 14

Beenmergtransplantatie

Answer 14

• Stamcellen worden niet teruggezet in het beenmerg, maar in het bloed ingebracht
• Stamcellen zullen zich daarna zelf vestigen in het beenmerg
• = Stamcel homing

Het beenmerg zorgt er dus voor dat de stamcellen naar het beenmerg gaan en er blijven zitten

Question 15

Chemo attractie

Answer 15

Kleine hormonen worden herkend door membraanreceptoren op de cellen

Cellen worden aangetrokken door signalen die vanuit de niche worden gegeven

Question 16

Door stimulatie van hematopoietische GF vindt er differentiatie plaats naar verschillende bloedcel typen

Answer 16

• Erytropoëtine (EPO) –> ery’s
• G-CSF –> leuko’s
• Trombopoietine (TPO) –> trombo’s

Question 17

Myeloproliferatief syndroom

Answer 17

Mutatie in een signaalmolecuul wat zorgt voor een overmatige activatie van de productie van granulocyten

Question 18

Leukemie

Gevolg

Answer 18

• Levensgevaarlijke, kwaadaardige ontsporing van bloedcelvorming
• Ongecontroleerde aanmaak of gereduceerde afbraak van niet of verminderd functionele bloedcellen
• Normale bloedcelvorming wordt onderdrukt door de enorme ophoping van onrijpe bloedcellen

Gevolg: infecties, anemie, bloedingen

Question 19

Acute leukemie

Answer 19

• Acute, levensbedreigende symptomen
• Symptomen door ophoping van niet-functionele cellen (blasten)
• Normale bloedcelvorming in ernstige mate onderdrukt
• Defect in groeiregulatie en uitrijping

Question 20

Chronische leukemie

Answer 20

• Chronische, minder levensbedreigende symptomen
• Symptomen door ophoping van (gedeeltelijk) uitgerijpte en (deels) functionele leukemiecellen
• Normale bloedcelvorming in mindere mate onderdrukt
• Defect in groeiregulatie

Question 21

Myeloïde leukemie

Answer 21

• Leukemiecellen hebben kenmerken van granulocytaire, monocytaire en erytroïde of megakaryoblastaire cellen
• AML
• CML
• Acute promyelocyten leukemie (APL)

Question 22

Lymfoïde leukemie

Answer 22

• Kenmerken van lymfoïde cellen
• Acute lymfoblastaire leukemie (ALL)
• Chronische lymfoblastaire leukemie (CLL)
• Plasmacel-leukemie

Question 23

Stamcel hypothese

Oorzaken

Gevolg

Answer 23

(Myeloïde) leukemie ontstaat door genetische defecten in bloedvormende stamcellen

Oorzaken:
- Straling
- Mutagene stoffen
- Erfelijke factoren

Met de toename van defecten in regelgenen neemt de kans op leukemie toe

Question 24

Diagnostiek leukemie

Answer 24

1. Morfologie
2. Cytogenetica
3. Immunofenotypering
4. Moleculaire diagnostiek

Question 25

Cytogenetica

Answer 25

Afwijkingen in chromosomen

Question 26

Doel moleculaire diagnostiek

Answer 26

• Detecteren van gendefecten
• Detecteren van residuele ziekte na behandeling

Question 27

Wat zijn belangrijke indicatoren voor prognose?

Answer 27

• Moleculaire defecten
• AML met mutatie in receptor voor GF FLT3 is een slechtere prognose dan een normel FLT3-receptor

Question 28

Hoe ontstaat leukemie?

Answer 28

Wanneer een bepaalde stamcel zich onder invloed van driver mutaties ontwikkelt tot leukemische stamcel

Question 29

Subclonale mutaties

Answer 29

Buiten driver mutaties nog meer mutaties

Met NGS kan als je na behandeling een recidief krijgt, worden achterhaald welke subclonale mutatie hiervoor verantwoordelijk is