H5.5: Metastasering

Question 1

Invasie

Answer 1

Complex proces wat een ingrijpende reorganisatie van het cytoskelet vereist

Pas wanneer BM doorbroken is

Question 2

Invasie

Answer 2

1. Intracellulaire junctions worden verbroken, o.a. door verlies E-cadherine
2. Cellen gaan migreren door BM m.b.v. proteolyse
3. Om door ECM te kunnen bewegen moeten componenten worden afgebroken wat gebeurt met o.a. metalloportease (MMP-9) wat zorgt voor afbraak collageen type 4
4. ECM wordt afgebroken m.b.v. proteases waar er angiogene-, chemotactische- en groeibevorderende factoren bijkomen
5. Tumorcellen verplaatsen zich door ECM (locomotion) en manipuleren ECM t.b.v. tumor stromavorming (ECM-exploitatie)

Question 3

Metastase cascade

Answer 3

Mogelijkheid van tumor/tumorcellen om zich te verplaatsen en te kunnen vestigen

Question 4

Hoe metastaseren

Answer 4

1. Invasie
2. Locomotion in ECM zorgt ervoor dat tumorcellen bloedvat bereiken
3. Intravasatie: bloedvat wordt binnengedrongen
4. Tumorcellen hebben veranderingen ondergaan om met bloed mee te stromen en uit bloedvat te treden (extravasatie)
5. Tumor is in staat om op andere plek opnieuw te gaan groeien

Question 5

Feiten over tijdstip diagnose primaire tumor

Answer 5

• 30% heeft al klinische manifeste metastase
• 20% heeft occulte metastase (verborgen)
• 90% van kankerpatiënten overlijden aan ziekte of uitzaaiingen
• 10% overlijdt door lokale effecten zoals astrocytoom in brein

Question 6

Bepaling kans op metastase

Answer 6

• Tumortype (basaalcelcarcinoom niet)
• Tumorgrootte
• Respons van immuunsysteem (host response)
• Overige factoren zoals soort orgaan

Question 7

Ongevoelig voor metastase?

Gevoelig voor metastase?

Answer 7

Spier en milt

Bot

Question 8

Vormen van metastasering

Answer 8

• Lymfogeen: metastase via lymfebaan
• Hematogeen: metastase via bloedvaten
• Entmetastasering: metastase in lichaamsholten (borst/buikholte), uitzaaiing in lichaamsholte of doorgroei daarin, kan ontstaan na biopt van tumor

Question 9

Lymfogene metastasering

Answer 9

• Stapsgewijs proces die meestal de route van lymfdrainage volgt
• Eerste metastase in regionale lymfeklieren
• Zal in circulatie terechtkomen

Question 10

Sentinel node (schildwachtklier)

Answer 10

• Eerste klierstation
• Meest proximale lymfeklier in een drainagegebied van de tumor
• Bij testen of het tumorcellen bevat, weet je normaal of er wel of geen lymfogene metastasen zijn

Question 11

Randsinus

Answer 11

• Als tumorcel bij lymfeklier komt gaat het via afferente vat de lymfeklier in
• Terecht in hilus
• Via efferente vat weer eruit

Question 12

Skip-metastase

Answer 12

Metastase slaat een klier over

Kan ook gebeuren bij schildwachtklier

Question 13

In-transit metastase

Answer 13

• Melanomen
• Uitgroei gezien van tumorcellen in lymfebaan nog voordat lymfeklier bereikt wordt

Question 14

Sister Mary Joseph nodule

Answer 14

Metastase van een lymfeklier wordt in bepaalde gevallen ook uitwendig zichtbaar bijvoorbeeld bij de navel

Question 15

Lymfangitis carcinomatosa

Answer 15

Totale blokkade van alle lymfebanen zal zorgen voor verwijdering van de lymfevaten

Lymfevaten zijn massaal volgelopen

Question 16

Pleuritis carcinomatosa

Answer 16

Lymfangitis carcinomatosa in pleuraholte

Question 17

Tumor deposits

Answer 17

• Soort tumor nodi in vetweefsel
• Geen lymfeklier context gezien

Question 18

Lymfadenitis

Answer 18

Hyperplasie van follikels

Question 19

Sinus histiocytosis

Answer 19

Dilatatie van sinus histiocyten

Question 20

Hematogene metastase

Answer 20

• Metastase op afstand
• Scherp afgeronde begrensde haarden en zorgen niet voor functieverlies van het getroffen orgaan
• Vanuit veneuze systeem, omdat hiervan wand dunner is

Question 21

Drie typen voorkeursroutes voor metastasering

Answer 21

• Vena porta type -> coloncarcinoom
• Vena cava type -> niercarcinoom
• Mediaanlijn type -> schildklier- of prostaatcarcinoom vooral naar wervelkolom metastaseren

Question 22

Belangrijk bij hematogene metastasering

Answer 22

Wanneer er tumorcellen in de bloedbaan worden gevonden, is dit niet gelijk een teken voor hematogene metastasering

Niertumoren kunnen in een vene ingroeien tot in de rechterharthelft, maar kan geen metastasen op afstand veroorzaken, geldt ook voor bijniertumoren

Question 23

Eerste vorm van uitzaaiing bij niet-epitheliale tumoren

Answer 23

Hematogene metastasering

Question 24

Voor carcinomen zijn bloedvaten lastiger in te groeien dan lymfebaan structuren

Answer 24

Niet altijd zo, want bij schildkliercarcinomen is er 1 type met preferentieel lymfogene metastasering (papillair type) en 1 type met hepatogene metastasering (folliculair type)

Question 25

EMT

Answer 25

• Belangrijke rol bij metastasering
• Proces waarbij epitheelcellen hun polariteit en cel-cel verbinding verliezen en zo langzaam veranderen in mesenchymale cellen
• Mesenchymale cellen zijn beter in staat om te migreren naar bloedvaten

Question 26

Dormancy fase

Answer 26

• Groei staat stil
• In niches kunnen tumorcellen zich dan schuilhouden en na 10-20 jaar verder ontwikkelen

Question 27

Entmetastasering

Answer 27

• Pleuritis carcinomatosa: pleuraholte (doorgroei longtumor)
• Peritonitis carcinomatosa: doorgroei maagtumor
• Maligne mesotheliuum: pericardholte
• Steekkanaal: buikwand metastase na naaldbiopsie

Question 28

Hoe patroon hematogene verspreiding verklaren?

Answer 28

Er is sprake van expressie van bepaalde receptoren op de circulerende tumorcellen (homing receptoren) en expressie van bepaalde chemokines op tumorcellen waarvan liganden weer orgaanspecifiek zijn