Urineweginfecties

Question 1

Wat is een urineweginfectie?

Answer 1

Cystitis/weefselinvasie.

Als je alleen een cystitis hebt, heb je pijn bij plassen, kleine beetjes plassen. Vrij lokale en minder ernstige klachten. Als nierbekken mee gaat doen krijg je andere symptomen = tekenen van weefselinvasie. Soms is delier enig teken van urineweg infectie, ze maken ook minder vaak koorts

Question 2

Wat zijn tekenen van weefselinvasie?

Answer 2

• Koorts
• Rillingen
• Algemeen ziek zijn
• Flank- of perineumpijn
• Acute (toename van) verwardheid/delier

Question 3

Hoe vaak komen urineweginfecties voor?

Answer 3

Vaak bij vrouwen tussen 15 en 24 jaar met piek in incidentie >60 jaar. Bij mannen wat minder.

Question 4

bacteriurie

Answer 4

bacteriën in de urine

Question 5

significante bacteriurie

Answer 5

> 10^5 kve/ml (kolonievormende eenheden). Je hebt dan meer kans dat je een urineweginfectie hebt.

Question 6

uropathogenen

Answer 6

micro-organismen die urineweginfecties kunnen veroorzaken

Question 7

Waardoor worden urineweginfecties veroorzaakt?

Answer 7

> 95% van de urineweginfecties:
* Enterobacteriaceae (E.coli, Klebsiellas pp, Proteus spp.)
Uiteinde van urethra zit dicht bij maag darm stelsel, dus bacteriën uit maag-darmstelsel kunnen richting de blaas komen.

Question 8

Wat speelt een belangrijke rol in de pathogenese?

Answer 8

Residuvorming doordat bacteriën dan de tijd krijgen om te vermeerderen (door vergrote blaas, nierstenen, zwangerschap, neurogene blaasfunctiestoornissen

Question 9

predisponerende factoren

Answer 9

• Postmenopauzale atrofie van tractus urogenitalis
• Blaas- of nierstenen
• Verblijfskatheters: lichaamsvreemd materiaal is een enorme aantrekking voor bacteriën
• Verminderde weersrand (DM, bestraling, gebruik immuunsuppressiva)
• Genetische factoren (non secretor van antigenen door mucosa)
• Anatomische afwijkingen: bij kinderen uretherkleppen die zorgen voor reflux van urine richting de nieren

Question 10

Wat zorgt voor aanhechting van bacteriën aan de urinewegen?

Answer 10

pili

Question 11

Komt hematogene verspreiding ook voor?

Answer 11

Ja, maar weinig:
- Nier abcessen
o TB
o Candida
- Virussen: CMV, adenovirus

Question 12

Wat zijn de klachten bij cystitis?

Answer 12

• Dysurie: pijnlijke of branderige mictie
• Pollakisurie: kleine beetjes plassen
• Toegenomen mictiefrequentie
• Hematurie
• Pijn in rug of onderbuik
• Afwezigheid van nieuw ontstane of veranderde vaginale afscheiding  kan reden zijn om op SOA te testen.

Question 13

Klachten bij cystitis bij kinderen <12 maanden

Answer 13

slecht groeien, braken, koorts 3 dagen of langer

Question 14

Wanneer is lichamelijk onderzoek geïndiceerd?

Answer 14

Tekenen van weefselinvasie, wees alert op:
* Flankpijn
* Retentieblaas
* Peritoneale prikkeling
* Dehydratie
* Shock

Question 15

Hoe is de diagnostiek van UWI?

Answer 15

Met een dipstick (nitriet en leukocyten) of automated urinary screening (celtelling, bacterietelling, kristallen door flow-cytometrie)

Question 16

Valkuilen bij sediment/dipstick?

Answer 16

• Als leuko’s negatief: kans op UWI klein, maar weinig specifiek. Je kunt om allerlei redenen leuko’s in urine hebben.
• Nitriet fout-negatief bij:
  o Bacteriën die geen nitraatreductase bezitten
  o Korte verblijfsduur urine in de blaas
• Niet bruikbaar bij aanwezigheid urinekatheter: je krijgt sowieso een positieve uitslag. Door irritatie zitten er altijd leuko’s en bacteriën zitten sowieso op urinekatheter.
• Alleen een positief sediment en geen klachten duidt op bacteriurie.

Question 17

Wat is een dipslide onderzoek?

Answer 17

• Urine in potje met agar; direct geïncubeerd
• Huisarts leest af
  o Indien positief eventueel naar laboratorium voor analyse

Question 18

Hoe kun je urine kweken en gevoeligheidsbepaling?

Answer 18

Je moet proberen om zo schoon mogelijk urine te krijgen.
- Belangrijk contaminatie van genitale flora te vermijden!
o Midstream urine (gewassen plas)
o Clean catch indien niet zindelijk

Alternatieven: plaszakje, eenmalig catheterisatie, suprapubische punctie. NB: first-void urine voor urethritis diagnostiek.

Question 19

Wanneer is er groei op een kweek?

Answer 19

Er wordt gesproken over groei op de kweek als deze >100 KVE/ml heeft. Als de kweek 10^5 of hoger is wordt dit significant genoemd.

Question 20

behandeling UWI

Answer 20

Ongecompliceerde urineweginfectie: niet behandelen als het niet nodig is. Bij groot deel van de mensen gaat het vanzelf over na een week. Uitleg is belangrijk:
* Hinderlijk maar niet besmettelijk

Question 21

Gevoeligheidsbepaling

Answer 21

Je wil een MIC bepalen, minimaal inhiberende concentratie. Je ziet een plaat met bacteriën die je in een bepaalde hoeveelheid in een buisje met vloeistof doet. Vervolgens maak je buisjes met oplopende antibiotica concentraties. Op het moment dat je de bacterie in die buisjes doet, zul je zien dat ze kunnen groeien met weinig antibiotica.

Hoe meer antibiotica, des te moeilijker de bacterie het gaat krijgen om te vermenigvuldigen. De eerste buis waarin je geen groei meer ziet, is buisje met MIC in microgram/ml.

Als je die buisjes gaat af-enten op een plaat ga je groei zien. Je hebt in het buisje met MIC dan wel groei op de plaat, want de groei is geremd maar ze zijn niet dood. Een buisje verder zie je dat niet meer (bactericide concentratie).

Question 22

MIC vs gevoeligheid

Answer 22

• EUCAST: bepaalt welk micro-organisme bij welke MIC nog gevoelig genoemd kan worden
• Boven een bepaald breekpunt is een micro-organisme resistent
• Op basis van in vitro en PK/PD data
  MIC is per bacterie en antibioticum anders.

Question 23

farmacokinetiek

Answer 23

processen die plaatsvinden met het antibioticum in het lichaam na toediening.
* Concentratieprofiel van antibioticum in serum en andere weefsels
* Absorptie, distributie, metabolisme, klaring

Question 24

farmacodynamiek

Answer 24

effect van antibioticum concentratieprofiel op de infectieverwekker in het lichaam over de tijd.

Question 25

distributie

Answer 25

Verdeling over het lichaam afhankelijk van fysisch-cehmische eigenschappen
* Oplosbaarheid in vet
* Binding aan plasma-eiwitten en weefselcomponenten
Antimicrobiële middelen komen over het algemeen niet goed in:
* Centraal zenuwstelsel
* Slecht doorbloede weefsels (bot, necrotisch weefsel)

Question 26

Empirische therapie cystitis

Answer 26

• Focus van infectie: lokaal/systemisch en wat is doelorgaan?
• Wat zijn meest voorkomende verwekkers van infectie?
• Wat is beste toedieningsweg en dosering: voorkeur voor oraal tenzij ernstig ziek

Question 27

Wat is eerste keus bij cystitis?

Answer 27

nitrofurantoïne per os gedurende 5 dagen
* Therapeutisch actieve concentraties alleen in de urine
* Contraindicaties: ernstige nierinsufficiëntie en G6PD deficiëntie
* Risicogroepen: langere behandelduur

Question 28

Wat doe je bij UWI met tekenen van weefselinvasie?

Answer 28

GEEN NITROFURANTOINE

Question 29

Wanneer volwassenen naar ziekenhuis verwijzen?

Answer 29

• zwangeren met tekenen van weefselinvasie
• patienten met weefselinvasie die niet binnen 48 uur reageren op antibiotica
• patienten met vermoedelijke sepsis

Question 30

Wanneer kinderen naar ziekenhuis verwijzen?

Answer 30

• koorts indien <1 maand, of tussen 1-3 maanden zonder focus
• (vermoeden van) UWI en ernstig ziek en/of braken
• niet binnen 48 uur verbeterd op antibiotica

Question 31

Empirisch beleid urosepsis

Answer 31

Cefriaxon IV + eenmalig gentamicine IV
(cave bekende resistentie obv oude kweekuitslagen)

Behandeling stroomlijnen obv kweekuitslagen
- duur behandeling: 10-14 dagen, switch naar oraal als mogelijk