II-4 Flashcards
LEKI WPŁYWAJĄCE NA PRZEKAŹNICTWO ADRENERGICZNE
Czego pochodną są aminy katecholowe?
Beta-fenyloetyloaminy- rodnik fenylowy jest podstawiony w pozycji 3. i 4. grupami hydroksylowymi –> UKŁAD KATECHOLU
Biogenne aminy katecholowe
Adrenalina (epinefryna)
Noradrenalina (norepinefryna)
Dopamina
Gdzie zachodzi synteza amin katecholowych?
Neurony adrenergiczne
Komórki chromochłonne rdzenia nadnerczy
Enzym: Tyrozyna –> DOPA
Hydroksylaza tyrozyny
Enzym: DOPA –> Dopamina
Dekarboksylaza DOPA
Enzym: Dopamina –> Noradrenalina
Beta-hydroksylaza dopaminy
Enzym: Noradrenalina –> Adrenalina
N-metylotransferaza fenyloetanoloamin
Inhibitor przekształcenia DOPA w dopaminę
KARBIDOPA
Gdzie zachodzi metylacja noradrenaliny?
W komórkach chromochłonnych rdzenia nadnerczy
Receptory adrenergiczne
Alfa1, alfa2
Beta1, Beta2, Beta3
Receptory alfa1
Białko Gq
Skurcz mm. gładkich z wyjątkiem przewodu pokarmowego
Selektywny agonista: np. FENYLEFRYNA
Selektywny antagonista: np. PRAZOSYNA (TERAZOSYNA, DOKSAZOSYNA)
Receptory alfa2
Białko Gi
Hamowanie uwalniania neuroprzekaźników (receptory presynaptyczne), obniżenie ciśnienia krwi (CSN), agregacja płytek
Selektywny agonista: np. KLONIDYNA
Selektywny antagonista: JOHIMBINA
Podtypy receptorów alfa2
ALFA2A
CSN: kor, struktury odpowiadające za czuwanie
Działanie uspokajające, nasenne
Selektywny agonista: DEKSMEDETOMIDYNA, MIWAZEROL
Selektywny antagonista: ATIPAMEZOL
ALFA2B
CSN: pień mózgu, struktury odpowiedzialne za regulację odśrodkowej impulsacji sympatycznej i napięcie zwieraczy przedwłośniczkowych
Hamowanie impulsacji sympatycznej, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi
Selektywny agonista: KLONIDYNA
Receptory beta1
Białko Gs
Dodatni efekt chronotropowy i inotropowy, uwalnianie reniny
Selektywny agonista: np. DOBUTAMINA
Selektywny antagonista: np. ATENOLOL (METOPROLOL, ACEBUTOLOL)
Receptory beta2
Białko Gs
Przez PKA: rozkurcz mm. gładkich, rozszerzenie oskrzeli, naczyń, rozkurcz mm. trzewnych
Glikogenoliza w wątrobie
Selektywny agonista: p. SALBUTAMOL (SALMETEROL)
Receptory beta3
Białko Gs
Lipoliza w tkance tłuszczowej
*w sercu, śródbłonku naczyn (wazodylatacja powodowana przez tlenek azotu w odpowiedzi na NEBIWOLOL- beta-bloker III generacji)
ADRENALINA
Amina katecholowa
Akcja reanimacyjna, wstrząs anafilaktyczny, leki znieczulenia miejscowego
Skurcz naczyń
Działa w równym stopniu na receptory alfa i beta
NORADRENALINA
Amina katecholowa
Niewydolność serca z zaawansowaną hipotonią, wstrząs septyczny
Zwolnienie czynności serca w odruchu wzrostu ciśnienia tętniczego krwi (skurcz naczyń)
Działa głównie na receptory alfa
DOPAMINA
Amina katecholowa
(0,5-5 ug/kg mc./min) Rozkurcza naczynia nerkowe, zwiększa diurezę- receptory dopaminergiczne
-Ostra niewydolność nerek, stany zagrożenia rozwojem niewydolności nerek
(5-10 ug/kg mc./min) Stymulacja receptorów beta1 w sercu
-Lek o działaniu inotropowo dodatnim w ostrej niewydolności serca, ciężkim zaostrzeniu przewlekłej niewydolności serca, wstrząsie septycznym
(>10 ug/kg mc./min) Aktywacja głównie receptorów alfa1, uogólniony skurcz naczyń krwionośnych
+Rola w OUN i przewodzie pokarmowym
Leki sympatykomimetyczne pobudzające receptory alfa- nazwy
FENYLEFRYNA NAFAZOLINA KSYLOMETAZOLINA TETRYZOLINA MIDODRYNA DROKSYDOPA
FENYLEFRYNA
Selektywny agonista receptorów alfa1
Postać pozajelitowa: lek ułatwiający utrzymanie prawidłowego ciśnienia podczas znieczulenia przewodowego, ogólnego,
środek wspomagający w leczeniu wstrząsu i niedociśnienia tętniczego
Postać doustna: składnik preparatów złożonych (najczęściej w połączeniu z lekami przeciwhistaminowymi, przeciwkaszlowymi, przeciwbólowymi)
FENYLEFRYNA- działania niepożądane
Lęk, niepokój, nerwowość Osłabienie, bladość powłok Zaburzenia oddychania Zaburzenia oddawania moczu Bezsenność, omamy, drgawki Zaburzenia widzenia- porażenie akomodacji, rozszerzenie źrenicy Odruchowa bradykardia
NAFAZOLINA I KSYLOMETAZOLINA
Agonista receptorów alfa
Miejscowo w ostrym i przewlekłym nieżycie nosa na tle stanów zapalnych i alergicznych
Krople do oczu: ostre zapalenie spojówek
TETRYZOLINA
Agonista receptorów alfa
Nieżyt nosa, zapalenie zatok
Leczenie objawowe prostego, nieinfekcyjnego zapalenia spojówek wywołanego czynnikami fizycznymi lub alergią
TETRYZOLINA- działania niepożądane
Przekrwienie błony śluzowej, nawrót objawów chorobowych
Rozwój zespołu suchego oka, niedokrwienie przedniego odcinka gałki ocznej
MIDODRYNA
Agonista receptorów alfa
Samoistna hipotonia ortostatyczna
MIDODRYNA- działania niepożądane
Wysokie ciśnienie tętnicze krwi w pozycji leżącej lub siedzącej
Parestezje
Świąd (głównie skóry głowy)
Dreszcze
Gęsia skórka
Zaburzenie oddawania moczu (parcie, zatrzymanie, częstomocz)
DROKSYDOPA
Agonista receptorów alfa
Neurogenna hipotonia ortostatyczna (np. w chorobie Parkinsona)
Przy udziale dekarboksylazy DOPA zamieniana na noradrenalinę
Leki sympatykomimetyczne pobudzające receptory beta- nazwy
IZOPRENALINA
ORCYPRENALINA
DOBUTAMINA
IZOPRENALINA
Agonista receptorów beta
W przeszłości stosowana w zaburzeniach rytmu serca (bloki)
ORCYPRENALINA
Agonista receptorów beta
Przejściowe zaburzenia przewodnictwa w sercu, niewymagające elektroterapii ani rozrusznika
DOBUTAMINA
Selektywny agonista receptorów beta1
Wstrząs kardiogenny
Przewlekła niewydolność serca z małą pojemnością minutową
Diagnostyka kardiologiczna choroby niedokrwiennej serca
Leki sympatykomimetyczne pobudzające głównie receptory beta2- nazwy
SALBUTAMOL FENOTEROL TERBUTALINA SALMETEROL FORMOTEROL
SALBUTAMOL, FENOTEROL
Beta2 sympatykomimetyk
Astma oskrzelowa, POChP
Hamowanie skurczów macicy- zagrażające poronienie, przedwczesna akcja porodowa
Krótko działające
TERBUTALINA
Beta2-sympatykomimetyk
~Astma oskrzelowa, POChP
Krótko działający
SALMETEROL
Beta2 sympatykomimetyk ~Astma oskrzelowa, POChP Przeciwzapalny Długo działający Aktywność po 10-20 minutach
FORMOTEROL
Beta2- sympatykomimetyk
Jak salmeterol
Aktywność po 1-3 minutach
Leki pobudzające receptory dopaminergiczne- nazwy
FENOLDOPAM
FENOLDOPAM
Agonista receptorów D1
Słaby antagonista receptorów alfa2
Szybko działający
Rozkurczanie naczyń, obniżenie ciśnienia tętniczego
Wlew dożylny
Ciężkie nadciśnienie tętnicze pierwotne lub wtórne, w tym fazy złośliwej
Wyłącznie w warunkach szpitalnych (do 48h)
Leki o pośrednim działaniu sympatykomimetycznym- nazwy
EFEDRYNA
PSEUDOEFEDRYNA
Na czym polega działanie leków o pośrednim działaniu sympatykomimetycznym?
Uwalnianie noradrenaliny z pęcherzyków synaptycznych współczulnych zakończeń nerwowych
Hamowanie zwrotnego wchlaniania noradrenaliny
EFEDRYNA
Pośrednie działanie sympatykomimetyczne
Zwęża naczynia krwionośne w przebiegu spadków ciśnienia tętniczego krwi w czasie znieczulenia
Silnie pobudza OUN
PSEUDOEFEDRYNA
Pośrednie działanie sympatykomimetyczne
Izomer D EFEDRYNY, pozbawiony działania ośrodkowego
Obwodowo- jak ADRENALINA, ośrodkowo- słabiej niż AMFETAMINA
Obkurczanie naczyń w śluzówce- nieżyt nosa, zapalenie zatok, zapalenie GDO
Leki blokujące wychwyt amin katecholowych
Inhibitor wychwytu I- KOKAINA, trójcykliczne leki przeciwdepresyjna
Inhibitor wychwytu II- GLIKOKORTYKOSTEROIDY
Rodzaje wychwytu amin katecholowych
WYCHWYT I- neuronalny, zakończenia presynaptyczne neuronów, silniej pobierana noradrenalina
WYCHWYT II- tkankowy, mm. gładkie, serce, śródbłonek, silniej pobierana adrenalina
Metaboliczna degradacja katecholamin- enzymy
Monoaminooksydaza (MAO)
Katecholo-O-metylotransferaza (COMT)
MAO
Mitochondria
Zaburzenie: choroby afektywne, zaburzenie ciśnienia
MAO-A- tkanka nerwowa, degradacja serotoniny, noradrenaliny, dopaminy
MAO-B- tkanki pozanerwowe, degrdacja dopaminy, serotoniny, noradrenaliny
COMT
Cytozol
Degradacja dopaminy, adrenaliny, noradrenaliny
Końcowy metabolizm katecholamin to?
Kwas wanilinomigdałowy (VMA)
Kiedy VMA jest podwyższone?
U pacjentów z guzem chromochłonnym rdzenia nadnerczy
Leki alfa-adrenolityczne- nazwy
Alkaloidy sporyszu: ERGOTAMINA DIHYDROERGOTAMINA DIHYDROERGOKRYPTYNA DIHYDROERGOTOKSYNA
Inne:
FENOKSYBENZAMINA
FENTOLAMINA
Właściwości alkaloidów sporyszu
Częściowi agoniści i częściowi antgoniści receptorów alfa-adrenergicznych, dopaminergicznych, serotoninowych
ERGOTAMINA
Alkaloid sporyszu
Napady migreny
Położnictwo po wydaleniu łożyska
Krwawienia połogowe
DIHYDROERGOTAMINA
Alkaloid sporyszu
Napady migreny
Hipotonia ortostatyczna
DIHYDROERGOKRYPTYNA
Alkaloid sporyszu
Profilaktyka migreny
DIHYDROERGOTOKSYNA
Mieszanina DIHYDROERGOTAMINY, DIHYDROERGOKRYSTYNY, DIHYDROERGOKRYPTYNY
Zaburzenia sprawności funkcji mozgowych w podeszłym wieku
FENOKSYBENZAMINA
Nieselektywny alfa-adrenolityk
Alkilująca pochodna beta-chloroetyloaminy
Nieselektywna nieodwracalna blokada receptorów alfa-adrenergicznych
Długie działanie
Przełomy nadciśnieniowe (szczególnie przy guzie chromochłonnym rdzenia nadnerczy)
Okołooperacyjna kontrola ciśnienia przy chirurgicznym leczeniu tego guza
Zaburzenia oddawania moczu (przy wzmożonym napięciu zwieracza cewki- nadmierna stymulacja receptorów alfa)
FENTOLAMINA
Nieselektywny alfa-adrenolityk
Krótko działający
Zapobiegawczo i leczniczo w przebiegu guza chromochłonnego rdzenia nadnerczy w okresie okołooperacyjnym
Selektynwi antagoniści receptorów alfa1-adrenergicznych- nazwy
PRAZOSYNA TERAZOSYNA DOKSAZOSYNA BUNAZOSYNA URAPIDYL TAMSULOZYNA ALFUZOSYNA
PRAZOSYNA
Antagonista receptorow alfa1-adrenergicznych
Krótko działający
Nadciśnienie tętnicze w monoterapii i z innymi lekami przeciwnadciśnieniowymi
Choroba Raynauda
Zaburzenie oddawania moczu- łagodny przerost prostaty
Nie upośledza zwrotnego hamowania uwalniania noradrenaliny –> nie wywołuje tachykardii
PRAZOSYNA- działania niepożądane
Pierwsza dawka- hipotonia ortostatyczna
TERAZOSYNA, BUNAZOSYNA, DOKSAZOSYNA
Antagoniści receptorów alfa1-adrenergicznych
Wskazania jak prazosyna
Dłuższe działanie
URAPIDYL
Antagonista receptorów alfa1-adrenergicznych
Dodatkowe ośrodkowe działanie obniżające ciśnienie krwi- pobudzenie receptorow serotoninowych w ośrodku naczynioruchowym mózgu
Stany nagłe związane z nadciśnieniem tętniczym
TAMSULOZYNA, ALFUZOSYNA
Antagoniści receptorów alfa1-adrenergicznych
Łagodny przerost gruczołu krokowego (działanie na zwieracz pęcherza moczowego i jego rozluźnienie)
Leki sympatykolityczne- nazwy
GUANETYDYNA REZERPINA KLONIDYNA GUANFACYNA METYLDOPA
GUANETYDYNA
Lek sympatykolityczny
Blokuje uwalnienie noradrenaliny z tzw. płytkich magazynów neuronalnych
Bardzo rzadko w nadciśnieniu tętniczym
Odruchowa dystrofia współczulna
REZERPINA
Lek sympatykolityczny Alkaloid roślinny Wiąże się trwale z pęcherzykami magazynującymi aminy katecholowe w neuronach- blokuje zdolność przechowywania dopaminy i noradrenaliny Niepożądany objaw- depresja Bardzo rzadko w nadciśnieniu tętniczym
KLONIDYNA
Lek sympatykolityczny
Selektywnie pobudza receptory alfa2-adrenergiczne na neuronach strefy presyjnej w rdzeniu przedłużonym
Hamuje odśrodkową impulsację sympatyczną i zmniejsza napięcie zwieraczy przedwłośniczkowych
Obniża ciśnienie tętnicze krwi
Pobudza presynaptyczne receptory alfa2- hamuje uwalnianie noradrenaliny z zakończeń współczulnych
Nadciśnienie tętnicze
Co może powodować odstawienie KLONIDYNY?
Zespół odstawienny: bóle głowy, uczucie lęku, drżenie, bóle brzucha, pocenie się, tachykardia
18-36h po odstawieniu
GUANFACYNA
Lek sympatykolityczny
Podobny do KLONIDYNY
Nadciśnienie tętnicze
METYLDOPA
Lek sympatykolityczny
Prolek przekształcany w alfa-metylonoradrenalinę
Ośrodkowe działanie przeciwnadciśnieniowe
Pobudza ośrodkowe receptory alfa2 presynaptyczne- spadek aktywności neuronów adrenergicznych
Nadciśnienie tętnicze (zwłaszcza w ciąży)
Może pwoodować anemię hemolityczną
Leki beta-adrenolityczne- trzy generacje
I- nieselektywne- PROPRANOLOL, NADOLOL, SOTALOL, BUPRANOLOL, METYPRANOLOL, PENBUTOLOL, TYMOLOL
II- kardioselektywne- ACEBUTOLOL, ATENOLOL, BETAKSOLOL, BISOPROLOL, TALINOLOL, CELIPROLOL, METOPROLOL, NEBIWOLOL, ESMOLOL
III- wielofunkcyjne (hybrydowe) lub wazodylatacyjne
Beta-blokery najbardziej kardioselektywne
BISOPROLOL
BETAKSOLOL
NEBIWOLOL
LABETALOL, BUCINDOLOL, KARWEDYLOL
Beta1-antagoniści i alfa1-antagoniści
CELIPROLOL
Beta1-antagonista i beta2-agonista
NEBIWOLOL
Działanie anczyniorozszerzające
Mechanizm aktywacji szlaku przemian alfa-arginina/tlenek azotu (NO) w śródbłonku
Beta-blokery z wewnętrzną aktywnością sympatykomimetyczną (ISA)
LABETALOL OKSPRENOLOL ACEBUTOLOL ALPRENOLOL PINDOLOL CELIPROLOL
Beta-blokery z ISA- właściwości
Zmniejszają efekt bradykardii
Ujemne działanie inotropowe przy znacznie slabszym efekcie ujemnym chronotropowym
Efekt beta-blokerów na cholesterol
Wzrost VLDL
Spadek HDL
LDL bez zmian
Działanie beta-blokerów na serce
Chronotropowo, inotropowo, batmotropomo, dromotropowo ujemnie
Beta-blokery- wskazania
- Choroba niedokrwienna serca (nie w postaci dławicy Prinzmetala)
- Nadkomorowe zaburzenia rytmu
- Niewydolność serca (ale nie ciężka, niewyrównana)
- Nadciśnienie tętnicze
- Guz chromochłonny rdzenia nadnerczy
- Wady wrodzone serca ze zwężeniem drogi odpływu komory prawej
- Kardiomiopatia przerostowa
- Zespół wypadania płatków zastawki przedsionkowo-komorowej lewej
- Wrodzony zespół długiego QT
- Zespół Marfana
- Omdlenia odruchowe
- Jaskra
- Nadczynność tarczycy
- Profilaktyka migrenowych bólów głowy
Jaki efekt mają beta-adrenolityki w chorobie niedokrwiennej serca?
Ekonomizacja zużycia tlenu
Zmniejszają zapotrzebowanie na krew
Co stosujemy zamiast beta-blokerów w dławicy Prinzmetala?
Blokery kanału wapniowego
Którą klasę leków antyarytmicznych tworzą beta-blokery?
II (SOTALOL- III)
Beta-blokery- przeciwwskazania
- Objawowa bradykardia
- Objawowa hipotonia
- Blok AV II, III stopnia
- Zespół chorego węzła zatokowo-przedsionkowego
- Ciężka niewyrównana niewydolność
- Astma
Beta-blokery- co nie stanowi przeciwwskazań
POChP
Cukrzyca
Depresja
Choroba tętnic obwodowych
Beta-blokery- działania niepożądane
- Bradykardia, blok AV
- Skurcz tętnic obwodowych i upośledzenie obwodowej perfuzji tkankowej
- Zmęczenie, ból głowy, zaburzenia snu, bezsenność, depresja (!PROPRANOLOL)
Beta-blokery z efektem “pierwszego przejścia”
Wychwytywanie przez wątrobę i metabolizowanie zanim osiągnie krążenie duże- większa dawka
PROPRANOLOL, KARWEDYLOL, METOPROLOL, LABETALOL, OKSPRENOLOL, ACEBUTOLOL, NEBIWOLOL
Jakie szlaki promuje KARWEDYLOL?
Zależne od arestyny
