Hormony podwzgórza i przysadki Flashcards
Hormony podwzgórza
- GHRH i GHIH (SOMATOSTATYNA)
- PRH i PIH
- TRH
- CRH
- GnRH
GHIH- co hamuje?
GH
TSH
PRL
TRH- co zwiększa?
TSH
PRL
Hormony przysadki gruczołowej
- GH
- TSH
- PRL
- ACTH
- FSH i LH
GHRH- analogi
SERMORELINA
TESAMORELINA
SERMORELINA
- Diagnostyka niedoboru GH (uszkodzenie przysadki/podwzgórza?)
- Niedobór GH podwzgórzowy, kacheksja AIDS
TESAMORELINA
-Zapobieganie lipodystrofii przy leczeniu AIDS
GRELINA
- Stymuluje uwalnianie GH niezależnie od GHRH/GHIH
- Własny receptor (m.in. w przysadce)
- Produkowany w pp
SOMATOSTATYNA
- 14aa peptyd
- Hamuje wydzielanie GH, soków jelitowych, trzustkowych
- 5 podtypów receptorów (SSTR1-SSTR5)
- Receptory obecne na komórkach guzów
- Krótki okres półtrwania
SOMATOSTATYNA- analogi
OKTREOTYD
LANREOTYD
PAZYREOTYD
SOMATOSTYNA- receptory
SSTR 1, 2, 3, 5 –> przysadka zdrowa, gruczolak
SSTR 2,5 –> nowotwór złośliwy
Analogi SOMATOSTATYNY- zastosowanie
- Guz lity przysadki (gruczolak)
- Nieoperacyjne guzy neuroendokrynne pp
- Krwawienie z żylaków przełyku
Analogi SOMATOSTYNY- receptory/podawanie
[SSTR 2]
OKTREOTYD- iniekcje podskórne co 8h
OKTREOTYD LAR- domięśniowo 1/miesiąc
LANREOTYD- autożel 1/miesiąc
PAZYREOTYD
-Wieloreceptorowy- SSTR 1, 2, 3, 5
?Akromegalia oporna na leczenie/guzy lite
Analogi SOMATOSTATYNY- guz lity przysadki
-Przy niemożności operacji/zabiegu
+Agoniści rec. DOPA
+Antagoniści rec. GH
Analogi SOMATOSTATYNY- guzy neuroendokrynne pp
- Nieoperacyjne
- Hamowanie wytwarzania przez guzy hormonów (np. VIP)
- Zmniejszanie objawów np. zespołu rakowiaka
Analogi SOMATOSTATYNY- krwawienie z żylaków przełyku
- Równie skuteczne co ADH, chirurgia
- Zahamowanie produkcji czynników naczyniorozszerzających, skurcz tętnic
- WAPREOTYD/ OKTREOTYD
WAPREOTYD
- Leczenie krwawienia z żylaków przełyku
- Dożylnie bolus, potem powolny wlew
- Pobudza SSTR 2, 5, słabiej 4
Analogi SOMATOSTATYNY- DN
- Zaburzenia pp
- Kamienie żółciowe
- Hamowanie insuliny-> rozwój cukrzycy
Leczenie akromegalii- agoniści dopaminowi
BROMOKRYPTYNA- niewybiórczy
KABERGOLINA- D2
LIZURYD, TERGURYD, CHINAGOLID, PERGOLID- wzrost sygnalizacji
KABERGOLINA- zastosowanie
- Guzy przysadki wydzielające GH, TSH, PRL
- Doustnie
KABERGOLINA- DN
- Zaburzenia pp
- Zawroty głowy
- Duże dawki- zaburzenia zastawkowe (trójdzielna)
Mechanizm działania agonistów dopaminowych na GH
- Paradoksalny
- Fizjologicznie: stymulacja GH
- Akromegalia: hamowanie GH
PEGWISOMANT
- Analog GH, kompetycja z GH
- Codziennie zastrzyki podskórne
- Pegylowany (wzrost okresu półtrwania, mniejsze ryzyko pciał)
- Wysoka skuteczność ale drogi
PEGWISOMANT- DN
- Dobrze tolerowany
* Zaburzeni funkcji wątroby, podrażenia skórne
Niskorosłość- leczenie
- SOMATROPINA- syntetyczny GH
- SOMETREM- z dodatkową N-końcową metioniną
Zespół Larona
- Niewrażliwość na GH receptorów hepatocytarnych
- [GH] normalne lub zwiększone
- brak produkcji IGF pod wpływem GH
Zespół Larona- leczenie
- Podawanie syntetycznego IGF
- MEKAZERMINA- IGF-1
IGF-1 połączone z IGFBP-3
- U pacjentów z przeciwciałami przeciwko GH
- U pacjentów gdy samo IGF-1 powoduje hipoglikemię
Z: -Kacheksja nowotworowa/AIDS
-Eksperymetalnie: stwardnienie zanikowe boczne
PRL- dlaczego wyjątek?
- Brak produkcji hormonów obwodowych
- Brak długiej pętli sprzężenia zwrotnego
- Przerwanie komunikacji podwzgórze-przysadka: wzrost stężenia PRL (reszta hormonów spadek)
METOKLOPRAMID
- Niewystarczająca laktacja, PRL
- Antagonista dopaminowy
- Wiele DN
Hiperprolaktynemia- terapia
-Preferowana farmakologiczna
-Agoniści rec. DOPA:
BROMOKRYPTYNA
KABERGOLINA, CHINAGOLID
KABERGOLINA, CHINAGOLID
- Stosowane w hiperprolaktynemii
- Agoniści rec. D2
- Długie działanie
DN: nudności, wymioty, zawroty głowy, zaparcia
PROTYRELINA
- Preparat TRH
- Diagnostyka przyczyny niedoczynności tarczycy
Rola TRH
Stymulacja TSH
Neuromodulator:
- przeciwbólowo
- przeciwdrgawkowo
- chroniące układ oddechowy wcześniaków
- neuroprotekcyjnie
TYRETROPINA- zastosowanie
- Rak tarczycy, Wole wieloguzkowe
- Zwiększa wychwyt jodu rzez tarczycę (zmniejszenie dawki jodu radioaktywnego)–> uniknięcie stosowanej u chorych deprywacji hormonów tarczycy o podobnym efekcie wzrostu TSH
CRH- zastosowanie
- Terapeutycznie rzadko- obrzęk mózgu
- Diagnostycznie:
1) Gruczolak przysadki
2) Gruczolak nadnerczy
3) Ektopowe wydzielanie ACTH
CRH- zastosowanie diagnostyczne
1) Gruczolak przysadki- duże ACTH, duże GKS–> po podaniu CRH jeszcze wzrost
2) Gruczolak nadnerczy- duże GKS–> po podaniu CRH brak wzrostu ACTH
3) Ektopowe wytwarzanie- duże ACTH, duże GKS–> po podaniu CRH brak wzrostu ACTH
PEKSACERFONT
-Antagonista CRHR1
?Działanie anksjolityczne
Gen POMC
Kodowanie:
- ACTH
- Lipotropina
- B-endorfina
- Hormon melanotropowy
KORTYKOTROPINA
- Niepełna sekwencja aa ACTH
- Pełna zdolność stymulacji, mniejsza imunogenność
KORTYKOTROPINA- zastosowanie
- Terapeutycznie rzadko- niewydolność nadnerczy (parenteralnie)
- Diagnostyka:
1) Niewydolność nadnerczy
2) DX: Wrodzony przerost nadnerczy a Hiperandrogenizm jajnikowy
KORTYKOTROPINA- zastosowanie diagnostyczne
1) Niewydolność nadnerczy- brak wzrostu GKS po podaniu
2) Hiperandrogenizm nadnerczowy (wzrost ACTH)
Hiperandrogenizm jajnikowy (brak wzrostu ACTH)
Rola FSH
K: wzrost pęcherzyków Graafa, wzrost estrogenu
M: aktywacja komórek Sertolego, spermatogeneza
Rola LH
K: owulacja
M: Komórki Leydiga- produkcja testosteronu
Działanie GnRH a sposób uwalniania
- Pulsacyjne (fizjologiczne)- pobudzenie przysadki
- Ciągłe- desentyzacja, down-regulation, zahamowanie przysadki
Pulsacyjne pobudzanie GnRH- częstotliwość
M: częstotliwość pulsacji stała
K: początek cyklu- niska częstotliwość (FSH)
środek cyklu- wysoka częstotliwość (LH)
przed owulacją- znaczny wzrost GnRH
Agoniści receptora GnRH
GONADORELINA BUZERELINA GOZERELINA LEUPRORELINA TRYPTORELINA HISTRELINA NAFARELINA
Antagoniści receptora GnRH
CETRORELIKS
GANIRELIKS
ABARELIKS
GOZERELINA
- superagonista rec. GnRH
- efekt>100% endogennego agonisty
GONADORELINA
- okres półtrwania- 5 minut
- pompa infuzyjna podskórnie w bolusach co 60-120 minut
- leczenie braku miesiączki z powodów podzwgórzowych
- ocena wydolności komórek przysadki do produkcji FSH, LH
Funkcjonalni antagoniści rec. GnRH
Agoniści rec. GnRH długodziałający--> bo down-regulation LEUPRORELINA HISTRELINA NAFARELINA GOZERELINA
Funkcjonalni antagoniści rec. GnRH- formy podania
LEUPRORELINA, HISTRELINA- raz/doba domięśniowo
NAFARELINA- spray donosowy
GOZERELINA- forma wolno uwalniana, 1/miesiąc
Funkcjonalni antagoniści rec. GnRH- zastosowanie
Spadek FSH, LH–> spadek hormonów płciowych
- Endometrioza
- Włókniaki macicy
- Przedwczesne dojrzewanie płciowe
- Rak prostaty
Agoniści GnRH- DN
- Uderzenia gorąca
- Bóle głowy
- Zaburzenia nastroju
- Zmniejszenie libido
CETRORELIKS, GANIRELIKS
-procedury sztucznego zapłodnienia i wygaszenie endogennych hormonów
ABARELIKS
- Długie działanie
- Zaawansowany rak prostaty
- 1razowe wstrzyknięcie domięśniowe- farmakologiczna kastracja
ABARELIKS- DN
- reakcja anafilaktyczna- wyrzut histaminy
- wydłużenie QT- arytmie
DEGARELIKS
- najnowszy antagonista GnRH
- bez DN ABARELIKSU
Preparaty gonadotropin
- z moczu kobiet po menopauzie
- brak hamowania długą pętlą sprzężenia zwrotnego ujemnego- wysokie miano hormonów w moczu
Preparaty gonadotropin- przykłady
MENOTROPINA (FSH, LH)
UROFOLITROPINA (FSH)
FOLITROPINA REKOMBINOWA (ludzkie FSH)
GONADOTROPINA KOSMÓWKOWA (hCG z moczu ciężarnych)
Preparaty gonadotropin- zastosowanie
- Preparaty FSH
- owulacja w zabiegach sztucznego zapłodnienia
- hipogonadyzm hipogonadotropowy- MENOTROPINA - GONADOTROPINA KOSMÓWKOWA
- zstąpienie jąder
MENOTROPINA+ GONADOTROPINA KOSMÓWKOWA: bezpłodność spowodowana brakiem owulacji
