3B2 week 13 HC 1 & 2 Organisatie pijnsysteem Flashcards
Hoe wordt pijn waargenomen (nociceptie)?
- Vrije zenuwuiteinden
- Nociceptoren: chemoreceptoren, thermoreceptoren en mechanoreceptoren
- Transductie
- Transmissie
- Perceptie
Welke stoffen spelen een rol bij nociceptie?
- Histamine, bradykinine, 5-HT, prostaglandine, ATP, H+ en kalium: activatie nociceptoren
- CGRP en substance P: activatie mestcellen en verwijding bloedvaten
Welke typen vrije zenuwuiteinden zijn er?
- Ad: gemyelineerd (5-30 m/s), prikkend gevoel
-> type 1 (mechanisch/chemisch) en type II (temperatuur) - C-vezels: ongemyelineerd (2 m/s), zeurend gevoel
Wat is het verschil tussen nociceptie en gevoel?
- Gevoel verloopt sneller dan pijn
- Niet nociceptor is oplopend actief met plateau
- Nociceptor is pas actief bij schadelijke prikkel
Hoe zijn nociceptoren georganiseerd?
Zowel receptor als eindiging
- Receptor -> actiepotentiaal -> dorsal root ganglion -> ruggenmerg -> neurotransmitter release
- Actiepotentiaal gaat ook terug naar vrije zenuwuiteinde -> neurotransmitter release
Hoe worden vrije zenuwuiteinden geactiveerd?
Transient receptor potential kanaal (TRP-kanaal)
- Ionkanaal (Ca en Na) die opent bij activatie
- Verschillende typen kanalen in eenzelfde vezel
Hoe kunnen TRP kanalen worden geactiveerd?
- Temperatuur
- Chemicaliën: capsaicin (pittig), zuur, menthol, mosterd
Hoe verloopt de transmissie van nociceptie?
Via de dorsale hoorn naar de contralaterale anterolaterale baan
- C-vezel: lamina I en II
- Ad-vezel: lamina I en V
- Wide range neuron in meerdere lamina (referred pain)
Wat is het gevolg van een unilaterale ruggenmerg laesie?
- Contralateraal uitval pijn en temperatuur
- Ipsilaterale uitval aanraking en druk
Hoe ontstaat sensitisatie?
Long term potentiatie
- Langdurige prikkeling van C-vezels -> activatie NMDA-R (glutamaat) -> verlies blokkade magnesium -> instroom calcium -> toename AMPA-receptoren
Wat is axotomie?
Schade aan perifere zenuw
- Normaal tijdelijk degeneratie perifere projecties en chemische veranderingen in ganglion cel tijdens herstel
Wat is neuropatische pijn?
Spontane activiteit van beschadigde vezels (neuroma)
- Ectopische impuls generatie (spontaan of na prikkel)
- Groot aantal Na-kanalen
- Vezels die elkaar prikkelen
Hoe verloopt gnostische sensibiliteit?
Via dorsolaterale baan -> nucleus cuneatus -> mediale lemnicus -> thalamus (VPL) -> somatosensorische cortex
Hoe verloopt de vitale sensibiliteit
Via controlaterale anterolaterale baan -> mediale lemniscus -> thalamus (VPL) -> somatosensorische cortex
Welke vormen van sensibiliteit zijn er?
- Gnostisch: fijne tast/aanraking, proprioceptie
- Vitaal: pijn, jeuk, temperatuur en grove tast
Hoe verloopt de affectieve component van nociceptieve informatie?
- Reticulaire formatie, amgydala, hypothalamus, superiore colliculus en periaquaductal grey
- Via thalamus naar insula en gyrus cinguli
Wat zijn kenmerken van de insula?
Gevoel van onbehagen, pijn en walging
- Achterste deel: intrinsiek (oa temperatuur)
- Voorste deel: interactief (oa boosheid)
Waaruit bestaat de pijnervaring?
- Pijnemotie/affectieve component (insula): beïnvloedbaar met therapie
- Pijnlokalisatie/discriminatieve component (somatosensorische cortex): beïnvloedbaar met pijnstillers
Hoe kan het verwachtings centrum worden beïnvloed?
- Placebo effect: versnelling en vergroting van effect van medicatie
- Nocebo effect: negatieve effecten van medicatie (bepaald door context)
Hoe verloopt pijninhibitie en pijnfacilitatie?
- Somatosensorisch cortex beïnvloedt amgydala, hypothalamus en periaquaductale grey
- PAG beïnvloedt parabrachiale nucleus, MRF, locus coeruleus en Raphe nuclei
- Terug naar dorsale hoorn
Welke vormen van pijninhibitie zijn er?
- Perifeer: activatie Ab-vezels activeert inhibirende interneuronen en remt zo anterolaterale baan (poorthypothese)
- Centraal: afdalende inhiberende systemen via PAG naar locus coereleus (NA) en Raphe nuclei (serotonine, GABA)
Wat zijn kenmerken van pruritis?
Onplezierige sensatie van de huid die oproept tot krabben
- Om parasieten te verwijderen of weefselbeschadiging om genezing te initiëren
- Mechanisch (beweging) of chemisch (nociceptoren/pruriceptoren)
Wat zijn overeenkomsten en verschillen tussen jeuk en pijn?
- Overeenkomst: anatomische route, uitval vaak samen aanwezig, veel neuronen reageren op beide, veel overeenkomst hersengebieden
- Verschillen: functie, reactie op opioiden, pijn vermindert jeuk, jeuk alleen op epitheel
Wat zijn vormen van sensitisatie?
- Hyperalgesie: verhoogde pijnperceptie na pijnlijke prikkel (primair via vrije zenuwuiteinden)
- Allodynie: pijnlijke perceptie van normaliter niet pijnlijke prikkel (secundair via ruggenmerg)
