MENOPOZ Flashcards
menopoz tanım
menopoz kelime anlamı olarak mena-pause son adet kanamasının geldiği günü anlatıyor ancak kliniik olarak bir kadına menopozda diyebiilmemiz için en az 1 yıl süreyle HİÇ adet görmemiş olması gerek.
40 yaş üstü adet düzensizliği ile geldi?
endometrial örnekleme yaparız. endometrial hiperplazi düşünülür.
menopozda azalan hormon
öst.
çünkü folliküller bitti oosit gelişmiyor.
klimakterik dönem tanım
üreme çağının bitişi ile yaşlılık 65+ selenium arasındaki geçiş dönemi. ort 4-5 sene
premenopoz tanım
klimakteriumun basladıgı, menopoza ait semptomların ilk görülmeye başladığı dönemden son adete kadar gecen süre
sıcak basması, çarpıntı, terleme
perimenopoz tanım
son adetin hemen çevresindeki dönem
postmenopoz tanım
son adetten yaşlılık dönemine kadar olan süreç
daha erken menopoza yol açtığı düşünülen durumlar
1-ailede erken menopoz öyküsü
2-sigara
3-körlük
4-kromozomal anomali-mozaik turner
5-puberte prekoks
primordial follikül sayıları
20 haftalık- 6-8 milyon
doğum- 1-2 milyon
puberte- 400k
37yaş- 25k
perimenopoz- 1k
en hızlı azalma- intrauterin
2.- klimakterik dönem
menopoza yaklaşıldığının ilk belirtisi
mens siklusunun kısalması
klimakterium mens süreleri
37-38yaş mens kısalır çünkü folliküller cabuk gelişir
40+yaş mens uzar çünkü ovulasyonlar olmamaya baslar
menopozu belirlediğine inanılan kritik oosit sayısı
1k
menopozda over usg
yaşlanan overler usgda
-büzüşmüş
-<10gr
-korteksi incelmis
-vasküler yapılar azalmıs
-fibrozis gösteren
-kücük hacimli
Erken Ovaryen Yetmezlik
erken over yaşlanması da denir. erken menopoz da denir. ama %5-10 adetleri geri döner.
kriterler
-<40 yaş
-en az 4 ay adetsiz
-FSH ve LH 1er ay arayla 2 kez bakılmalı ve 40 üstü olmalı
30 yas altıysa otoimmun veya genetik bisi var mı diye bakıcaz. tiroid otoantikorları ve karyotip
TDV:HRT öst+ pgt
mamografi ve lipid profiline bakarız nolur nolmaz.
menopozu lab olarak nasıl ortaya koyarız?
1) öst<10 (e2)
e1/e2 oranı tersine döner
2)fsh artışı daha belirgin
3)lh artışı
4)pgt düşer çünkü ovulasyon yok. pgt bakmanın anlamı yok.
5)androjenler
androstenedion düşer çünkü over kaynaklı
testosteron yükselir total yükselmese bile overin katkısı artar cünkü fsh hiler hücreleri uyarır testosteronu hiler hücreler olusturur.
öst-shbg-dhea-dheas düşer çünkü adrenal bez kaynaklıdır. adrenal bez de yaşlanır=adrenopoz kaynaklı
menopozda klinik yakınmalar
ERKEN
-vazomotor semp: sıcak basması terleme çarpıntı
-vajinal atrofi kuruluk disparoni
GEÇ
-osteoporoz
-koroner arter hast. lipid profili değişiyor
osteoporoz tanım
hastayı kırık riskine maruz bırakacak düzeydeki kemik gücünde azalma
kemik gücü nedir
kemik mineral yoğunlugu: bunu ölçebiliyoz
+++++
kemik kalitesi
osteoproz t ve z değeri
t: kişinin genç erişkinlerdeki kemik kütlesine göre standart sapması. biz bununla hesaplarız
z:kendi yaş grubunun kemik kütlesine göre standart sapması
> -1 N
-2.5>T>-1 osteopeni
<-2.5 osteoporoz
<-2.5+ frajilite kırıgı
osteoporoz tdv
profilaktik:osteopeni+kırıksız—ca d vit yasam sekli egzersiz
TDV:
antikatabolik ajanlar
öst+pgt
sermler: raloksifen, tamoksifen
bifosfonadlar
kalsitonin
kalsiyum
kompleks etkili
d vit
tibolon
anabolik ajanlar
pth
gh
ıgf1
menopozun baslarında gelmis bi kadın. vazomotor semp. var ilaç verceksin?
ÖSTROJEN
vazomtor semp için kanıtlanmıs en iyi tdv
vajinal atrofi ve osteoporoz icin de iyidir
vazomotor semp. ilerleyen dönemlerde geriler östrojene gerek kalmaz.
endometriumu varsa progesteron da veririz yoksa verme.
uterusu alınmış ama
1-endometrium ca 2-öst üreten over tmü 3-endometriozis varsa VER PROGESTERON
E2 östrodiol 40-60 pikogram/ml
öst-süre ksııtlaması yok
öst+ANDROJENİKgestagen max 5 yıl
sequential ve sürekli tedavi nedir menopoz
ardışık tdv: siklusu taklit etmek
ilk 14 gün öst sonraki 14 gün öst+pgt
veya 3 aylık tdv 2.5 ay öst 15 gün yüksek progestagen
em korumak icin pgt min 12 gün
sürekli tdv: her gün aynı dozda öst+progestagen
endometrium koruması daha iyi
biz bunu tercih ediyoruz
hrt ne zaman vermiyoruz?
1-kronik bozulmus kc fonk
2-akut vaskuler tromboz
3-nörooftalmotik vasküler hast
4-500mg/dl üstü TG asla verme 250-500 arası ver 2 haftada yükseldiyse kes. 250 altı ver gitsin.
5-migren
6-öst bagımlı tümör
-diyabetlide
-myomda
-ht
-sigara
-glokom
-astım
verebilirsin ama dikkatli ol.
menopozal dönemde ca d vit destaği
min 1000mg ca
min 800 IU dvit
tek basına tdv değil osteoporozda. ek olarak verilebilirler.
osteoporoz pth tdvsi
günde tek doz. devamlı verilirse kemik yıkımı.
osteosarkonluya verilmez.
bifosfonadlar osteoporoz tdv
gis yan etkileri var.
sabah acken su ile alsın 1 saat bi sey yemesin. dik dursu yatmasın.
sermler osteoporoz tdv
raloksifen kullanıyoruz.
venöz tromboz riskini arttırır.
ates basması arttırır. ileri yaşta ver.
vajinal atrofi yapar.
GEÇ dönem tercihimiz.
önce serm sonra bifosfonad sonra pth seklinde gidilebilir.
klimakterik kadının degerlendirilmesi
52 yas 2 yıldır adet görmüyor
43 yasında kadın adeti düzensizlesmis
hepsi 40 yas üstünde ++++
1-jinekolojik muayene
smear
usg endometrium kalınlıgı
usg over
rutin biyokimya- kan sekeri lipid profili
tiroid ölçümleri
hormon profili
kemik değ. dexa
mamografi -risksiz40 50 yas 2 yılda 1. 50 yas üsü yılda 1
kolorektal tarama
Menopoz osteoproz ilaç kullanım sırası
1-öst
2-serm raloksifen
3-bif
4-pth
