HC.4.5 - Ontregeling apoptose in kankercellen

Question 1

wat is apoptose?

Answer 1

geprogammeerde celdood

Question 2

wat zijn de verschillen tussen apoptose en necrose?

Answer 2

apoptose:
- treedt op als gevolg van fysiologische signalen actief proces
- geen immuun response:
necrose:
- treedt op na externe beschadigingen
- ontstekingsreactie en weefselschade

zie schrift

Question 3

wat is het mechanisme van apoptose?

Answer 3

1. signaal
2. controle en integratie: via mitchondriele permeabiliteit (intrinsiek), via receptor (extrinsiek)
3. uitvoering: caspase (afbraak cellulaire eiwitten), DNAse activering (DNA afbraak)
4. afvoer van dode cellen/celfragmenten door fagocytose

Question 4

wat is belangrijk bij intrinsieke apoptose?

Answer 4

cytochrome C (hierdoor begint apoptose dit wordt gereguleerd door Bcl-2 die het cytochrome C remt en BAX die het induceert) waardoor p53 actief wordt

zie plaatje

Question 5

wat is belangrijk bij extrinsieke apoptose?

Answer 5

FAS/FASL

Question 6

wat is cellulaire stress?

Answer 6

bijvoorbeeld:
- tekort aan groeifactoren
- DNA schade door ioniserende straling of chemo
- telomeer ‘erosie’

Question 7

hoe wordt apoptose in kankercellen geremd?

Answer 7

meer Bcl-2 dan BAX. dit gebeurt vooral in solide tumoren waardoor je een toename van het aantal tumorcellen krijgt

Question 8

wat is senescence?

Answer 8

wordt veroorzaakt door cellulaire stress. de cel kiest om te blijven leven maar is niet meer in staat om te delen

Question 9

wat gebeurt er bij senescente cellen?

Answer 9

• onomkeerbaar in de G0 fase van de celcyclus
• veranderen celmorfologie (cel platter en groter)
• expresseren van celcyclus remmende eiwitten (p53, p21, etc)
• produceren SASP (senescense associates secretory phenotype): groeifactoren, enzymen en cytokinen bijv.
• SASP factoren veroorzaken ontstekingen

Question 10

wat zijn de voordelen van senescence?

Answer 10

• embryogenese
• beperken weefselschade
• bescherming tegen ontstaan van kanker

doordat er immuuncellen op ontsteking afkomen

Question 11

wat zijn de nadelen van senescence?

Answer 11

• weefselveroudering door stapeling senescence cellen
• tumorprogressie (want alle groeifactoren aanwezig)

Question 12

wat is de functie van transcriptie factor p53?

Answer 12

• zorgt voor apoptose
• zorgt voor senescence

Question 13

hoe werkt p53?

Answer 13

er moet een p53 tetrameer ontstaat en samen zorgen ze voor expressie van een gen

Question 14

op welke genen heeft p53 een effect?

Answer 14

• p21
• BAX
• MDM2

Question 15

wat is MDM2?

Answer 15

negatieve regulator van p53. deze bevindt zich in het transcriptie activerend domein (N-terminale gedeelte). hierdoor bindt ubiquitine en wordt p53 afgebroken en dus vindt er geen transcriptie plaats

Question 16

waardoor zou MDM2 niet meer aan het eiwit kunnen binden?

Answer 16

doordat p53 gefosforyleerd is bijvoorbeeld onder cellulaire stress. hierdoor blijft p53 hoog en dus wel transcriptie en dit leidt tot apoptose of senescence

Question 17

wat doet p21?

Answer 17

remt de celcyclus zodat het de tijd krijgt om DNA schade te herstellen. dit is het eerste wat wordt geactiveerd door p53

Question 18

hoe kan p53 geïnactiveerd worden?

Answer 18

1 verlies van beide allelen: geen p53 eiwit geproduceerd
2 missense mutatie: mutant p53 eiwit kan niet binden aan de promotor (dominant negatieve werking)
3 MDM2 amplificatie: p53 eiwit afgebroken bij proteasomen

Question 19

hoe werkt p53-inactivering bij aan tumorgroei?

Answer 19

er zijn vooral missense mutaties in p53 in het DNA bindend domein bij tumoren. p53 is niet meer actief. MDM2 kan niet meer binden en dus hogere concentratie p53 waardoor die een langere levensduur heeft