HC.1.5 - Bloed: proliferatie en -differentiatie en verstoring bij kanker

Question 1

welk type cel is niet zichtbaar in een bloedbeeld?

Answer 1

bloedplaatjes, en erytrocyten worden niet paars omdat ze geen kern hebben

Question 2

hoe werkt de bloedcelvorming?

Answer 2

vorming in het beenmerg. de ontwikkeling van lymfatische cellen in lymfeklieren (B en T) en thymus (alleen bij kinderen aanwezig. T lymfocyten).
opslag in de milt (vooral erytrocyten)

Question 3

wat is acute myeloïde leukemie?

Answer 3

ophoping van ongedifferentieerde cellen deze noem je myeloblasten en verdrukken de andere cellen. deze komen normaal niet voor in het bloed

Question 4

Waaruit ontstaan alle bloedcellijnen?

Answer 4

Uit 1 type stamcel.

Question 5

waarom splitst een stamcel op bij deling in een stamcel en in een progenitor cel?

Answer 5

zodat de stamcellen niet opraken maar er ook gedifferentieerde cellen ontstaan uit de progenitor cel

Question 6

Wat zijn de eigenschappen van bloedvormende cellen (pluripotente stamcellen)?

Answer 6

• Zelfvermeerdering
• Pluripotentie
• Hoge delingspotentie, lage delingsfrequentie
• Relatief ongevoelig voor genotoxische invloeden (bestraling, chemo, reactieve zuurstof in de cel). Omdat ze een lage delingsfrequentie hebben.

Question 7

Wat zijn de eigenschappen van voorlopercellen (committed progenitors, transit amplifying cells) ?

Answer 7

• Geen (of beperkt) vermogen tot zelfvermeerdering (“self renewal”)
• Beperkt in ontwikkeling tot 1 (unipotent) of enkele (multipotent) bloeddifferentiatielijnen
• Hoge delingsfrequentie (veel dochtercellen), beperkte delingspotentie
• Gevoeligheid voor genotoxische invloeden (bestraling, chemotherapie, reactieve zuurstof in de cel)
• Verantwoordelijk voor het korte termijn herstel van bloedcelvorming bij stamceltransplantatie

Question 8

wat is het verschil tussen allo-SCT en auto-SCT?

Answer 8

allo is van een donor en gebeurt vaak na totale bestraling/chemotherapie van hematopoietisch systeem.
auto is eigen stamcellen dit zet je in bij solide tumoren, autoimmuunziekten en gentherapie

Question 9

wat is de niche?

Answer 9

regulatie van stamceleigenschappen en bescherming tegen toxische invloeden

Question 10

Wat is de functie van GCZ?

Answer 10

GCZ zorgt ervoor dat de stamcellen gaan mobiliseren en in de periferie terecht komen, met leukaferese worden ze dan uit het bloed geoogst. Op die manier kan je ze ook weer terug brengen in het bloed en dan homen ze weer in de niches.

Question 11

Wat zijn de groeifactoren voor de verschillende voorlopercellen?

Answer 11

EPO: ery’s
TPO: trombocyten
G-CSF: granulocyten

Question 12

Hoe werken groeifactoren en waar leiden ze tot?

Answer 12

Groeifactoren werken middels receptoren, membraaneiwitten, heel vaak zijn het dimeren.
Groeifactor kan leiden tot differentiatie of tot proliferatie

Question 13

waar zorgt leukemie voor?

Answer 13

ontsporing van bloedcelvorming waardoor vaak bloedcelvorming onderdrukt wordt en hierdoor infecties, anemie en bloedingen ontstaan

Question 14

hoe kun je leukemie indelen?

Answer 14

• acuut vs chronisch
• myeloide vs lymfoide

Question 15

wat is de oorzaak van chronische leukemie?

Answer 15

ophoping van (gedeeltelijk) uitgerijpte en (deels) functionele leukemiecellen = deffect in groeiregulatie

dit kan overgaan in acuut

Question 16

wat is de oorzaak van acute leukemie?

Answer 16

ophoping niet functionele cellen (meestal blasten) = defecten in groeiregulatie en uitrijping

Question 17

wat is myoloïde leukemie?

Answer 17

leukemiecellen dragen kenmerken van granulocytaire, monocytaire, erytrocytaire (zeldzaam) of megakaryoblastaire (zeldzaam) cellen

Question 18

wat is lymfoide of lymfatische leukemie?

Answer 18

leukemiecellen dragen kenmerken van lymfoide cellen

Question 19

Wat is het verschil tussen lymfoïde en myeloïde leukemie?

Answer 19

Leukemie op jongere leeftijd is vooral lymfoide leukemie, goede prognose, intensieve behandeling mogelijk.

Question 20

Uit welke cellen ontstaat leukemie vooral?

Answer 20

We gaan ervan uit dat de mutaties vooral in de stamcellen plaats vindt. Er zijn beperkte leukemieën die plaats vinden in progenitor cellen, die zich kunnen aanzetten tot self-renewal.

zie plaatje

Question 21

Welke factoren stimuleren de overgang van normale stamcel naar leukemie stamcel?

Answer 21

radioactieve straling, mutagene stoffen, erfelijke factoren.

Question 22

Welke diagnostiek vindt plaats bij leukemie?

Answer 22

1. Morfologie
2. Immunofenotypering: kijken naar de oppervlakte eiwitten (lymfoïde of myeloïde eiwitten)
3. Cytogenetica
4. Moleculaire diagnostiek (kleinere genetische afwijkingen):
   Detecteren van gendefecten en detecteren van residuele ziekte na behandeling.

Question 23

welke receptor mutatie heeft invloed op overleving AML patiënten?

Answer 23

FLT3 receptor er wordt constant tegen de cel gezegd dat de cel moet delen

Question 24

wat is next generation sequencing?

Answer 24

hiermee kan je makkelijk naar veel mutaties tegelijk kijken

Question 25

wat is clonale architectuur?

Answer 25

hoe de leukemie ontstaat en welke behandeling hierbij past.