H17 Technologie, gezondheid en welbevinden

Question 1

Technologie

Answer 1

Technologie is een abstract begrip dat verwijst naar de grote verscheidenheid aan hulpmiddelen en technieken die mensen gebruiken bij hun activiteiten

• A) Computers: hebben het voordeel dat ze informatie efficiënter beheert, complexe systemen en processen controleert en bestuurt en elektronische communicatie en kantoorautomatisering mogelijk maken. Tevens levert ze nieuwe methoden voor organisatie van werk en mogelijkheden tot samenwerken, waarbij afstand en tijdsverschil geen belemmerende factoren meer zijn
• b) Invoering van computers specifieke klachten: visuele problemen bewegingsapparaat psychologische problemen fysieke en cognitieve eisen aan werknemers zijn ingrijpend veranderd

Question 2

Technologie en arbeid in historisch perspectief

Answer 2

1) Hulpmiddelen dienen om effectiever en efficiënter te werken:

• verhogen productiviteit
• Substitutie: vervanging van menskracht;
• Extensie: uitbreiden van menselijke mogelijkheden: computer

2) Industriële revolutie: ambacht à industriële productie a.g.v. de eeuw van de Verlichting (rationalisering)

• a) Smith 1723-1790 (The wealth of nations 1776): verdeling van werk = leidend principe om de samenleving in te richten à specialisatie à betere vaardigheden werknemers à efficiëntere manier van produceren
• b) Babbage 1791-1871: horizontale verdeling van het werk: het verdelen van rekenwerk tussen wiskundigen, opperlieden en rekenaars men hoefde niet allemaal dezelfde kennis en vaardigheden te hebben niet allemaal even duur (ontwikkeling difference engine = rekenmachine)
• c) Taylor 1865-1915: verticale verdeling van het werk (Taylorisme): i) De zeggenschap over de wijze van taakuitvoering werd aan werknemers ontnomen
• d) Ford 1863-1947: Assembly line (Fordisme): nog steeds het geldende productieprincipe in de auto-industrie

Elke periode in teken van verdergaande substitutie van de menselijke activiteit door machines:

• Mechanisering (tot jaren 60)
• Automatisering (jaren 70 en 80) computer geïntroduceerd in het werk
• Computerisering (beslissingen door machines)
• Informatie en communicatie-technologie (internet, ‘Internet of Things’)

Question 3

Effect van technologie op gezondheid en welbevinden

Answer 3

1) Eenvoudig en monotoon werk met hoog repetitief karakter, zowel in industrie als op kantoor

1. Machines dicteren werktempo met gevolgen voor de geestelijke gezondheid
2. Blauner 1964: werknemers in de auto-industrie zijn ook privé erg passief; ze zijn alienated (vervreemd van zichzelf)
3. Johanson ea 1978: geen invloed op eigen werktempo >psychologische klachten: syndroom van aangeleerde hulpeloosheid
4. Ekkers 1980: Hoe hoger de graad van automatisering; des te minder tijd aan bediening systeem
5. weinig ingrijpen; langere wachttijd geringe arbeidsbelasting
6. passief werk waarbij weinig maar wel complexe informatie moet worden verwerkt:
7. men kan zich niet waarmaken en men rapporteert weinig afwisseling en autonomie
8. gevoel het systeem niet te beheersen
9. lage arbeidstevredenheid en welbevinden, slechte gezondheid en hoog verzuim

ii) Laag geautomatiseerd werk: routinematig; sterk aan procedures gebonden

2) De ‘sociotechnische” benadering voor systeemontwerp, ontstond als reactie op het inzicht dat de invloed van technologie op gezondheid plaatsvindt via de kenmerken van de taak.

• De ‘sociotechnische’ benadering voor systeemontwerp benadrukt niet alleen de technische ontwikkeling van systemen, maar maakt onderscheid tussen het technische systeem en het sociale systeem.
• Beiden moeten parallel ontworpen worden onderlinge afstemming en optimalisatie

Question 4

Computerwerk en stress

Answer 4

1. Inhoud van werk
   
   1. Werknemers in laag functieniveau is werk veel intensiever geworden na computerintrede
   2. Werknemers in middelste niveau geringe toename in intensiteit
      
      1. Behalve in de financiële sector daar veel mensen ontslagen
      2. En men moet vaak zelf nu administratie bijhouden, geeft meer werkdruk en ze moeten deel werkzaamheden beneden hun kwalificatieniveau doen
   3. Werknemers in hoogste functies, geen verandering
      
      1. Zij worden betrokken bij aanschaf it-systeem en beïnvloeden naar eigen wens
2. Organisatie van werk
   
   1. Verwacht men dat technologie hun baan positief beïnvloed dan is dat ook zo en omgekeerd
   2. Berg aan e-mail elke dag, veel minder telefoon, afhandelen kost veel tijd, werktempo sneller
   3. Veel informatie beschikbaar lastig bepalen wat belangrijk is ‘informatiestress’ of ‘keuzestress’
   4. Opties vanuit bedrijf om stress te verminderen:
      
      1. Geen mail meer na 20:00
      2. Geen interne mail meer sturen maar langslopen
      3. Geen cc meer gebruiken
   5. Werken met pc is oppassen dat je niet iets fout doet, vergeet niet document op te slaan, waar opslaan, welke naam
3. Overige aspecten
   
   1. (on)betrouwbaarheid van de technologie
   2. Computerstoringen en wachttijden
   3. Uitschelden via mail
   4. Ontslag via mail of Whatsapp
   5. Bij thuiswerken loopt werk en thuis door elkaar, gevoel nooit klaar te zijn
   6. Je ziet elkaar niet meer bij thuiswerken, informele ontmoeting mist
   7. EPM systeem, die houdt bij wat iemand op de pc allemaal doet, gevoel op de vingers gekeken

Question 5

Arbeidsbelasting

Answer 5

• Door technologie worden cognitieve vaardigheden van medewerkers meer aangesproken dan fysieke
• Hoge werkdruk vanwege intensivering van het werk
• Minder lichamelijke inspanning, minder bewegen op het werk, veel zittend werk, dit moet in de vrije tijd worden gecompenseerd.