Bio T+.3 (sachardiden en lipiden) Flashcards
hydroxylgroep
-OH
carboxylgroep
-C=O
-OH
aminegroep
-N-H
-H
verschillende soorten koolstofketens (4)
- rechte keten
- vertakte keten
- onverzadigde keten
- Cyclische keten
uit wat zijn sachariden opgebouwd + syno sachariden
- koolstof
- waterstof
- zuurstof
=> koolhydraten
wat zijn de monosachariden + algemene formule
de enkelvoudigste sachariden
Cn(H₂O)n
functies sachariden (3)²
- energie bron
- reservestof voor planten (zetmeel) en dieren (glycogeen)
- bouwstenen celwand bij planten (cellulose) en genetisch materiaal (DNA, RNA)
wat zijn pentosen
monosachariden met 5 koolstofatomen
2 belangrijke pentosen
ribose en desoxyribose
brutoformule ribose + functies (3)
C(5)H(10)O(5)
- belangrijke component van RNA
- komt voor in ADP en ATP
- komt voor in vitaminen
structuur ribose
!! —-CH2OH—–O—–OH—–OH—–OH—- ==> in vorm van 5 hoek
brutoformule deoxyribose + functies (1)
C(5)H(10)O(4)
- de enkelvoudige bouwsteen van DNA
structuur desoxyribose
. O
/ \
CH2OH HO
\ /
|——
OH
wat zijn hexosen + brutoformule
C(6)H(12)O(6)
bestaan uit 6 koolstofatomen
eig hexosen
zijn allemaal isomeren
wat zijn isomeren
stoffen let dezelfde formule, maar een verschillende structuur
wat is glucose +syno
= de belangrijkste energiebron voor levende organismen
- dextrose
- druivensuikers
VB glucose
- de enige energiebron die door onze hersenen gebruikt kan worden
- wordt bij planten aangemaakt bij fotosynthese (komt voor in druiven en vijgen)
structuur glucose
!
Galactose (waar + omzetting?)
- komt natuurlijk voor in melkproducten en in vetachtige stoffen in zenuw- en hersenweefsel (myelineschede)
- wordt snel omgezet in glucose
structuur galactose
In de wereld van K3! Tekenen maar!
Fructose bron + gebruik
- komt vanuit vruchten (+honing) => 2x zo zoet als glucose
- als zoetstof gebruik
structuur fructose
!!
wat zijn disachariden + brutoformule
Cn(H₂O)
opgebouwd uit 2 monosachariden, die via een condensatiereactie aan elkaar binden
wat voorn binding ontstaat er tussen de 2 gebonden monosachariden
een glycosidebinding
eigenschap disachariden
het zijn allemaal isomeren
vormingsreatie disachariden
C(6)H(12)O(6) + C(6)H(12)O(6) ⇾ C(12)H(22)O(11) + H2O
sucrose syno (4) + opbouw
- tafelsuiker, suikerbiet en -rietsuiker
- sacharose
glucose + fructose
VB sucrose
worden gebruikt door planten om suikers te transporteren
structuur sucrose + opbouw
!
wat is invertsuiker
Hydrolyse van sacharose met vorming van glucose en fructose
maltose syno + opbouw
- moutsuiker
twee moleculen glucose
Vb maltose (3)
- heeft zoete smaak
- komt voor in kiemende zaden
- afbraak product van glycogeen en zetmeel (bierbrouwen: zetmeel + maltose -> alcohol + koolzuurgas)
structuur + opbous maltose
joepie
lactose syno + opbouw
- melksuiker
galactose + glucose
Vb lactose
- komt uitsluitend voor in melk
- wordt afgebroken door lactase
wat betekent lactose intolerantie
dat je de lactose niet kan verteren =/= allergie!
structuur + opbouw lactose
HELL JA!
wat zijn oligosachariden
sachariden die bestaan uit 3 tot 10 monosachariden (niet meer of minder)
eig oligosachariden (oplosb.+smaak)
ze zijn vaak smaakloos + lossen bijna niet op in water
waar komen oligosachariden voor
in onder meer, groente, tarwe en melkproducten
afbraak oligosachariden
specifieke micro-org nodig => trage vertering =trage suikers
VB oligosachariden
raffinose = galactose + glucose + fructose
wat zijn polysachariden
bestaan uit tien tot duizenden monosachariden
alle monosachariden (5)
pentosen:
- ribose
- desoxyribose
hexosen:
- glucose
- galactose
- lactose
wat is zetmeel ALG + samenstelling
de belangrijkste polysach. voor planten
= amylose + amylopectine
wat is amylose
de onvertakte keten van honderden α-glucosemoleculen met spiraalvorm
wat is amylopectine
grote vertakte molecule met VEEEL α-glucosemoleculen
meest voorkomen van zetmeel (deelplanten)
- zaden
- bolen (aardappelen)
- wortels
wat is glycogeen ALG+ opbouw
de polysachariden dat dieren gebruiken om hun suikerreserves op te slaan -> lijkt op amylopectine (veel α-glucose) maar met veeel meer vertakkingen
waar vinden we glycogeen in ons lichaam + fucntie ervan
in de
- spieren => w/ gebruikt tijdens fysieke inspanning
- lever => om bloedsuikerniveau op pijl te houden
voordeel structuur glycogeen
door de vele vertakkingen kunnen er op elke vertakking moleculen worden vrijgemaakt
wat is cellulose (functie)
geeft structuur en stevigheid aan organismen (celwand planten)
opbouw cellulose
lange lineaire keten van β-glucosemoleculen (lijkt op amylose) MAAR met ander binding want α =/= β
eig cellulose (vertering)
onverteerbaar voor de meeste organismen door β-glucose (UITZ: koe, schimmels,..)
fucntie chitine
dient als exoskelet bij geleedpotigen + als celwand bij schimmels
opbouw chitine
lange lineaire keten van β-glucosemoleculen (lijkt op cellulose) MAAR met op elke C een stikstofhoudende groep
opbouw inuline
opgebouwd uit fructose’s
opbouw lipiden
glycerol (of propaan 1,2,3 triool) + restgroep
wat zijn enkelvoudige lipiden
lipiden waarbij alle restgroepen altijd van dezelfde aard zijn
wat zijn lipiden
een heterogene groep van biomoleculen, die sterk verschillen in bouw met 1 gemeenschappelijk kenmerk hun apolair karakter -> allemaal hydrfoob
VB enkelvoudige lipiden
triglyceriden
opbouw triglyseriden
lange apolaire koolstofketens met een carboxylgroep aanhet uiteinde
wat zijn verzadigde vetzuren
bestaan uitsluitend uit enkelvoudige bindingen => zijn lineair
wat zijn enkelvoudige onverzadigde vetzuren
hebben 1 dubbele binding tss C atomen waardoor ze een knik hebben
wat zijn meervoudige onverzadigde bindingen
hebben 2 of meer dubbele bindingen
functies lipiden (7)
- isolatie
- reservestoffen
- bestanddeel celmembraan
- energiebron
- beschermen organen en gewrichten
- waterafstotende eigenschap verlenen => wassen (laag over veren)
- oplosmiddel vitaminen
teken glycerol
!!
reactie triglyceride
glycerol + 3 vetzuren + 3 H₂O
vorm glycerol
. H
H- C - O - H
. |
H- C - O - H
. |
H- C - O - H
verzadigde vetten aggregatietoestand
vast (moleculen dichter bij elkaar)
onverzadigde vetten aggregatietoestand
Vloeibaar (moleculen verder van elkaar door knik)
VB verzadigde vetzuren
dierlijk
=> boter, vlees, melk + kokosolie en cacaoboter
VB onverzadigde vetzuren
plantaardig
=> zonnebloem-, soja-, olijfolie + visoliën (omega 3)
smeltpunt (on)verzadigd
verzadigd: HOOG (bv vlees)
onverzadigd: LAAG (bv olijfolie)
waarom gebruiken dieren lipiden i.p.v sachariden als reserve stof
bij het verbranden van lipiden komt er 2x zoveel E vrij dan bij de afbraak v. sachariden
wat zijn samengestelde lipiden
ze zijn samengesteld uit een hebben een polaire groep??
opbouw fosfolipiden
bestaat uit een glycerolmolecule waaraan 2 apolaire vetzuren gebonden zijn op de 3de hydroxylgroep van glycerol is er een fosfaatgroep met daar op nog choline
opbouw glycolipiden
bestaat uit een glycerolmolecule waaraan 2 apolaire vetzuren gebonden zijn op de 3de hydroxylgroep van glycerol is er een glucosegroep
opbouw steroïden
4 koolstof ringen die met elkaar verbonden zijn met daarop functionele groepen
cholesterol fucntie
vormt de basis voor de synthese van de andere stoffen (steroïde, hormonen, vitamine D en galzuren) bij dieren
soorten steroïde (2)
- geslachthormonen
- corticosteroïden
- anabole steroïden
- katabole steroïde
onderverdeling geslachtshormonen + VB
- oestrogenen: oestradiol
- progestagenen: progesteron
- androgenen: testosteron
fucntie geslachtshorm.
belangrijk bij de geslachtsontwikkeling en productie van ei- en zaadcellen + ontwikkeling secundaire geslachtskenmereken
Vb corticosteroïden
cortisol (het stresshormoon), geproduceert door de bijnieren
functie corticosteroïden (4)
regelt het:
- immuunsysteem
- vochthuishouding
- urineproductie
werkt ontstekingsremmend
wat zijn anabole steroïden
behoren tot de androgenen groep, zorgen voor de opbouw processen
VB anabole steroïde
testosteron
functie anabole steroïde
- Bevorderen spiergroei
- w/ gebruikt als doping
wat zijn katabole steroïden
zorgen voor afbraak processen
VB katabole steroïden
cortisone (: corticosteroïden)
hoe gebeurd de verharding van oliën
d.m.v diwaterstof en een katalysator
