8.2 Het Myelodysplastisch syndroom

Question 1

Hoe wordt de diagnose van Myelodysplatisch Syndroom (MDS) vastgesteld?

Answer 1

• Perifeer bloed en laboratorium
• Beenmergonderzoek
• Beenmerg-flowcytometrie
• Beenmerg-cytogenetica

Question 2

Wat is de beenmerg morfologie bij MDS?

Answer 2

• Hypercellulair
• Vormafwijkingen (Dysplasie) in erytropoëse
• 9% myeloblasten (>5% is afwijkend, >20% is leukemie)

Question 3

Wat is MDS?

Answer 3

Een klonale aandoening van de hematopoëtische stam/progenitorcellen gekenmerkt door:
- Ineffectieve hematopoiese (Cytopenie)
- Neiging tot leukemische evolutie

Question 4

Wat is de incidentie van MDS in Nederland?

Answer 4

500 nieuwe patiënten per jaar

Question 5

Wat is de klinische presentatie van een MDS?

Answer 5

Asymptomatisch

Symptomatisch:
- Vermoeidheid en/of kortademigheid ten gevolge van anemie
- Terugkerende infecties ten gevolge van neutropenie
- Bloedingsneiging ten gevolge van thrombocytopenie

Symptomen zijn niet specifiek en kunnen ook worden veroorzaakt door andere aandoeningen

Question 6

Hoe wordt MDS veroorzaakt?

Answer 6

Door genetische of epigenetische veranderingen in hematopoëtische stam/voorlopercellen

Question 7

Wat veroorzaakt de genetische afwijkingen in hematopoëtische stamcellen?

Answer 7

Pech (Replicatie)

Expositie aan carcinogenen:
- Bijvoorbeeld benzeen, pesticiden en petroleumderivaten
- Behandeling met chemo/radiotherapie voor een andere maligniteit

Erfelijke factoren

Question 8

Hoe zit het met cytogenetische afwijkingen bij MDS?

Answer 8

Bepaalde cytogenetische afwijkingen zijn voldoende voor de diagnose MDS ook in afwezigheid van dysplasie

Question 9

Hoe zit het met mutaties in MDS?

Answer 9

In ongeveer 90% van de patiënten kunnen mutaties gedetecteerd worden

2 soorten genen vaak vroeg gemuteerd:
- Epigenetische regulatoren
- Regulatoren van mRNA splicing

Question 10

Wat zijn 2 vormen van epigenetische regulatie?

Answer 10

• DNA methylering
• Histon modificatie

Question 11

Hoe gaat DNA methylering?

Answer 11

Bij veel genen zit een CpG eiland in de promotor. Cytosine wordt gemethyleerd op plaats 5 van de ring structuur

Methylering van CpG eiland zorgt dat het eiland niet goed bereikbaar is voor transcriptie en die genen niet tot expressie komen

Question 12

Wat is er aan de hand bij DNA methylering bij MDS?

Answer 12

Er is een hypermethylering. Veel genen zijn gemethyleerd

Question 13

Wat is het rol van hypermethylatie in het ontstaan van kanker?

Answer 13

De silencing van tumorsuppressorgenen

Bijvoorbeeld:
Door stress of toxische stoffen ontstaat DNA schade (Dit is normaal). p53 zorgt dat DNA herstel plaatsvindt. Het heeft een essentiële rol in het repareren en opruimen van de cellen met DNA schade.
Als p53 gemethyleerd is (Bijvoorbeeld bij MDS) kan het niet zijn normale functie uitoefenen en kunnen er veel chromosomale en genetische afwijkingen ontstaan wat kan leiden tot maligne kloons

Question 14

Wat doen stromale cellen?

Answer 14

Geven structuur aan beenmerg en verzorgend communicatie tussen het hematopoëtische systeem

Question 15

Waartoe leidt een dysfunctie in stromale cellen?

Answer 15

Kan leiden tot MDS of AML

De fouten kunnen dus ook in de omgeving zitten waardoor de communicatie verstoord is tussen de hematopoëtische cellen -> Stress

Question 16

Wat is de prognose van MDS?

Answer 16

Varieert met levensverwachting van maanden tot jaren

Question 17

Wat is IPSS-R?

Answer 17

Het gerevideerde internationale prognostische score systeem:
- <1.5 zeer laag risico (8.8 jaar)
- >1.5-3 laag risico (5.3 jaar)
- >3-4.5 intermediair risico (3 jaar)
- >4.5-6 hoog risico (1.6 jaar)
- >6 zeer hoog risico (0.8 jaar)

Question 18

Wat zijn de uitgangspunten van de behandeling van MDS?

Answer 18

Behandeling resultante afweging prognose ziekte vs. Risico behandeling

Allogene stamceltransplantatie enige in potentie curatieve optie (Met relatief hoog risico mortaliteit)

Question 19

Wat is de behandeling van MDS?

Answer 19

Supportive care:
- Transfusie van erytrocyten en/of trombocyten
- Groeifactoren

Immuunsuppressieve therapie:
- Anti thymocyt globuline en/of cyclosporine A

Intensieve chemotherapie:
- Volgens AML protocol

Ziektemodulerende middelen:
- Azacitidine
- Lenalidomide
- Lustatercept

Allogene SCT

Question 20

Hoe wordt een patiënt behandeld met zeer laag/laag risico (IPSS-R)?

Answer 20

• Supportive care
• Immuunsuppressieve therapie

Question 21

Hoe wordt een patiënt behandeld met zeer hoog/hoogg risico (IPSS-R)?

Answer 21

• Intensieve chemotherapie
• Ziektemodulerende middelen (Azacitidine)

Curatieve optie indien gevolgd door een allogene stamceltransplantatie

Question 22

Wat is een indicatie van lenalidomide (Ziektemodulerende middelen)?

Answer 22

Hoog/zeer hoog risico of MDS met geïsoleerde del(5q)

Question 23

Wat is een indicatie voor allo stamceltransplantatie?

Answer 23

• Hoog/zeer hoog risico MDS
• Enige curatieve modaliteit

Geschiktheid hangt af van verschillende factoren zoals leeftijd, type MDS, diverse klinische en prognostische factoren

Question 24

Wat is Azacytidine?

Answer 24

Een cytidine homoloog dat niet kan worden gemethyleerd

MDS patiënten die worden behandeld met 5-azacytidine verliezen DNA methylatie