10.5 De rol van Radiotherapie bij de behandeling van het Mammacarcinoom

Question 1

Wat zijn de indicaties voor radiotherapie?

Answer 1

• Postoperatief na lumpectomie en schildwachtklierprocedure (Mammasparende therapie) veelal status na NAC
• Bij lymfogene axillaire metastasering: Veelal status na NAC
• Postoperatief na ablatio en SWP: Veelal status na NAC
• Palliatief
• Zoveel mogelijk geïndividualiseerd behandelen

Question 2

Waarom wordt er bestraald na MST?

Answer 2

• Mammacarcinoom kan multicentrisch voorkomen
• Bij T1/T2 tumoren werd in het mastectomiepreparaat bij 60% van de patiënten infiltrerend carcinoom of carcinoom-in-situ elders in de mamma gevonden
• Bij 50% foci carcinoom op meer dan 2 cm afstand van de primaire haard

Question 3

Hoe kan er worden gepositioneerd op een CT?

Answer 3

• Looddraadjes
• Tatoeagepuntjes

Question 4

Hoe gaat de dosisinplanning bij bestraling?

Answer 4

• Fotonen: Bestraling 6 of 10 MV
• Hypofractionering: 15 x 2.67 Gy of 5 x 5.2 Gy
• Kritieke organen: Contralaterale mamma, longen en hart
• IMRT techniek

Question 5

Wat is boosterbestraling?

Answer 5

• Extra bestraling tijdens of na de grote velden
• Boosterbestraling ten plaatse van lumpholtes
• Afhankelijk van risicofactoren, bijvoorbeeld de leeftijd
• Totale dosis boost: Hypofractionering 5 x 2.67 Gy

Question 6

Wat is GTV, CTV en PTV?

Answer 6

GTV: Gross Tumor Volume
- Lumpholtes (Boost)

CTV: Clinical Target Volume
- Klierweefsel

PTV: Planning Target Volume
- CTV + 0.5 cm

Question 7

Wat is de recidiefkans van de partiële borstbestraling?

Answer 7

Recidiefkans in mamma na MST + RT is afhankelijk van onder andere:
- De leeftijd
- Tumorgrootte
- Graad
- Wel/niet vrij zijn van chirurgische resectie randen

Tegenwoordig 5-jaars recidiefkans <2-3%
Soms lager dan risico op colorectaalcarcinoom

Question 8

Wat zijn de kenmerken van een partiële borstbestraling?

Answer 8

Laag risico patiënten: Partial Breast Irradiation (PBI)
- Alleen bestraling tumorbed
- Bestraling: 5 x 5.2 Gy

Question 9

Wat is de indicatie voor een Partiële borstbestraling (PBI)?

Answer 9

• > 50 jaar
• Diameter <30 mm
• pN0
• Overige gunstige histologische kenmerken

Question 10

Welke klierstations worden meegenomen bij een postoperatieve RTx (Locoregionale RT)?

Answer 10

• Axillair
• Supraclaviculair
• Infraclaviculair

Question 11

Wanneer wordt de postoperatieve RTx van de klierstations gedaan en de oksel bestraald?

Answer 11

Na okselklierdissectie: Bij 4 of meer lymfekliermetastasen in de oksel of een positieve okseltopklier en na een irradiciaal OKT

Question 12

Wat is een okselsparende behandeling?

Answer 12

Geen OKD meer: Alleen RT oksel bij 1-2 micrometastasen of 1 macrometastase in SN

Question 13

Wanneer wordt een postoperatieve RT thoraxwand na een ablatio gedaan?

Answer 13

Doelgebied thoraxwand: Alleen bij grote kans op locaal of locoregionaal recidief
- Na irradicale chirurgie (Resectievlak niet vrij)
- Bij T4 tumoren
- Bij 4 of meer lymfekliermetastasen in de oksel of een positieve okseltopklier

Doelgebied klierstations: Afhankelijk van betrokkenheid

Question 14

Wat is de techniek van een locoregionale radiotherapie?

Answer 14

• Planning CT + Tatoeagepuntjes
• Doelvolume: Klierweefsel
• Tangentiële velden (Schampvelden) + Aanvulling
• Fotonen bestraling (6 of 10 MV)
• Totale dosis: Hypofractionering 15(+5) x 2.67 Gy
• Kritieke organen: Contralaterale mamma, long, hart, plexus brachialis (Oesophagus en schildklier)

Question 15

Wat zijn de bijwerkingen van bestraling?

Answer 15

Ontstaatn tijdens bestralingstraject, maar herstelt binnen 2-3 weken
Huid:
- Erytheem
- Hyperpigmentatie
- Droge desquamatie
- Natte desquamatie
- Pijn

Subcutane weefsels:
- Oedeem

Question 16

Wat is de behandeling van acute bijwerkingen?

Answer 16

• Pijnstilling
• Verband
• Zalven

Question 17

Wanneer ontstaan er late bijwerkingen van bestraling?

Answer 17

> 6 maanden na radiotherapie

Question 18

Wat zijn de late bijwerkingen van de huid?

Answer 18

• Atrofie
• Hyperpigmentatie
• Teleangiectasieen

Question 19

Wat zijn de late bijwerkingen van de subcutane weefsels?

Answer 19

Fibrosering

Question 20

Wat zijn andere late bijwerkingen door bestraling?

Answer 20

• Lymfoedeem arm na OKT en bestraling klierstations
• Functieverlies melkproductie
• Ribfractuur
• Secundaire tumoren
• Hypothyreoïdie
• Longfibrose
• Radiatiepneumonitis
• Cardiotoxiciteit

Question 21

Hoe worden late bijwerkingen behandeld?

Answer 21

Individueel bepaald

Question 22

Wat is de risico van linkszijdige bestraling?

Answer 22

Risico op cardiale klachten
Per 1 Gy Mean Dose Hart: 7.4% grotere kans op Major Coronary Event

Question 23

Wat is de Deep Inspiration Breath Hold Techniek?

Answer 23

Patiënt ademt diep in en ondertussen wordt de patiënt bestraald. Tijdens het inademen neemt de longvolume toe waardoor de afstand van het doelvolume tot het hart groter wordt en het hart minder dosis opvangt

Question 24

Wat is de nieuwe ontwikkeling van protonen?

Answer 24

Deze zijn beter dan het standaard fotonen, omdat ze minder beschadiging van oppervlakkig weefsel veroorzaken en ook het weefsel achter de tumor ontvangt nu geen straling

Question 25

Hoe is de follow-up?

Answer 25

• Eerste jaar: 1x per 3 maanden
• Tweede jaar: 1x per 6 maanden
• Vanaf 2e tot 5e jaar: 1x per jaar
• Jaarlijkse mammografie
• Andere diagnostiek alleen op indicatie
• Na >5 jaar: Jaarlijks 2x mammografie

Question 26

Bij palliatieve bestraling wordt er lokale therapie gegeven voor de lokale klacht. Welke therapieën zijn dat bijvoorbeeld?

Answer 26

• Pijn ten gevolge van (bot)metastasen
• (Dreigende) dwarslaesie bij wervelmetastasen
• Hersenmetastase
• Lokaal recidief thoraxwand

Question 27

Wat is het schema van palliatieve bestraling bij metastasen?

Answer 27

• 1-2 x 8 Gy bij botmetastasen
• 5 x 4 Gy bij hersenmetastase
• 1 x 8 Gy bij dwarslaesie
• 10-15 x 3 Gy bij thoraxwandrecidief

Question 28

Wanneer wordt er een palliatieve bestraling gedaan?

Answer 28

Bij metastasen