12.9 Bespreking Casus Prostaatcarcinoom

Question 1

Wanneer wordt een biopsie overwogen?

Answer 1

Wanneer de prostaatwijzer een verhoogd risico van >12% overweegt bij een verhoogd PSA
Bij >20% wordt een biopsie aangeraden

PSA waarde is ook afhankelijk van de prostaatvolume. PSA waarde kan aanleiding geven tot het verrichten van een prostaatbiopsie met eventuele bijwerkingen

Question 2

Wat zijn de meest voorkomende bijwerkingen van een prostaatbiopsie?

Answer 2

Hematurie
In 30-40% van de gevallen voor gedurende enkele dagen

Question 3

Wat is de meest ingrijpende bijwerking van een biopt?

Answer 3

Een infectie ondanks gebruik van een antibiotische profylaxe
Er dient een antibiotische kuur gegeven te worden

In minder dan 1% leidt dit toch tot sepsis (Bloedvergiftiging). Een ernstige vorm van infectie die direct in het ziekenhuis behandeld dient te worden met intraveneuze antibiotica

Dit kan gebeuren door de biopsie techniek. Transrectaal zorgt voor menging van bacteriën in de anus en de prostaat. Op dit moment wordt het transperineaal gedaan, wat minder infectiekans geeft.

Question 4

Wat kan er worden gemeten bij rectaal onderzoek?

Answer 4

• Grootte prostaat
• Gevoeligheid van palpatie (Pijnlijkheid)
• Indruk over het bestaan van palpabele afwijkingen
• Consistentie (Hard of elastisch)
• Symmetrie

Question 5

Welke gegevens zijn er nodig om de prostaatwijzer in te vullen?

Answer 5

• PSA
• DRE (Aanwezigheid van nodi)
• Prostaatvolume (Grootte)

Question 6

Om prostaatbiopten goed te kunnen nemen gebruikt de uroloog beeldvorming van de prostaat. Welke is dat?

Answer 6

De allerbeste is een mp-MRI (!), maar een Transrectale ultrasonografie is ook wel zichtbaar

Question 7

Wat is active surveillance?

Answer 7

Active surveillance is wachten met behandelen, tenzij het risico toeneemt ondanks aanwezigheid van een tumor

Alleen bij laag risico tumoren

Question 8

Wat zijn de criteria voor active surveillance?

Answer 8

• PSA <10 ug/ml
• Gleason score <7 (4+3 geen active surveillance, bij 3+4 wel)
• Minder dan 3 positieve biopten
• Behandelbaar voor eventuele invasieve interventie

Question 9

Welke combinatie van behandelingsopties zijn mogelijk bij Gleason 4+3?

Answer 9

• Chirurgische verwijdering prostaat (Radicale prostatectomie)
• Uitwendige radiatie therapie
• Brachytherapie

Question 10

Wat is brachytherapie?

Answer 10

Hierbij wordt de radiatie via naalden inwendig toegediend in 1 of enkele fracties

Voordeel: Weinig gezond weefsel wordt bestraald.
Het is een klinische behandeling

Question 11

Wat zijn de kenmerken van de Cyberknife bestralingsrobot?

Answer 11

Kan niet alleen meebewegen met de prostaat, maar levert ook een meer gerichte bestraling waardoor de strooistraling buiten de prostaat minder wordt. Toch heeft de bestraling nog bijwerkingen

Question 12

Welke bijwerkingen treden vaker op bij de cyberknife bestraling dan bij radicale prostatectomie?

Answer 12

Aandrang tot defaecatie

Question 13

Hoe vaak treedt stressincontinentie 6 maanden na de operatie op?

Answer 13

Bij 30% van de patiënten die operatie ondergaan
Stressincontinentie treedt veel op, maar verdwijnt bij de meeste patiënten ook snel

Question 14

Wat kan er worden gedaan aan stressincontinentie?

Answer 14

Bekkenbodemoefeningen
Meestal helpt dit ook voldoende, maar als het nog doorgaat kan er anticholinergica gegeven en desnoods een kunst sfincter.

Question 15

Waartoe dienen de zenuwen die langs de prostaat lopen?

Answer 15

Voor de functie en gevoel van de zwellichamen van de penis (Glans penis)

Question 16

Wanneer treedt er erectiele disfunctie op na radiotherapie?

Answer 16

Meestal pas na 2 jaar na de therapie in geleidende toenemende intensiteit

Question 17

Wat is de juiste manier van behandeling van de erectiele disfunctie na de operatie of radiotherapie?

Answer 17

Low dose dagelijkse sildanafil (Viagra) of injectietherapie (Maar Viagra is meer gekozen)

Question 18

Uitslag van de patholoog toont pT3aN0MxR1 Gleason 7. 6 weken na de operatie wordt de PSA bepaald en dit blijkt o ug/ml te zijn. Wat concludeert dit?

Answer 18

• Er bestaat groei van de kanker door het prostaatkapsel (T3a)
• N0: Geen lymfekliermetastasen gevonden
• Mx: Er kan niets worden gezegd over metastasen
• R1: Positieve snijvlakken -> Omdat er ook sprake is van een positief snijvlak is de waarde van het postoperatieve PSA belangrijk. Als deze 0 is, dan is het evenwel niet uitgesloten dat er toch nog prostaatkankercellen aanwezig zijn ter plaatse van de operatie, maar die concluderen zo weinig PSA dat dit met de laboratorium assay niet waargenomen kan worden. Daarom wordt de PSA elke 3 maanden gecontroleerd.

Question 19

Wat wordt er gedaan bij een biochemisch recidief (PSA wordt hoger)?

Answer 19

Lokale salvage radiotherapie, omdat er mogelijk kankercellen achtergebleven zijn (Positieve snijvlakken R1) is salvage therapie door lokale bestraling een goede optie

Question 20

Wat is de androgeenreceptor?

Answer 20

Het is een universele celkern (Nucleaire) receptor
Androgeenreceptor komt in elke celkern voor en wordt aangedreven door testosteron

Question 21

Wat doet de androgeenreceptor?

Answer 21

DNA wordt afgelezen en groei en differentiatie processen komen tot gang die de tumorvorming ondersteunen

Zwel blokkade van testosteron als de androgeenreceptor zou de groei van de prostaatkankercel dus kunnen vertragen

Question 22

Welk middel blokkeert testosteron op celniveau?

Answer 22

Antiandrogeen

Question 23

Hoe kan de concentratie van testosteron worden beïnvloed door in te grijpen op de hypothalamus-hypofyse-gonade as?

Answer 23

1) LHRH agonist remt de LH productie in de hersenen
2) Verwijderen van de testis stopt testosteron productie in de testis
3) Antiandrogenen remmen de werking van testosteron op niveau van de testes

De androgeenreceptor blijft dus door medicatie ongemoeid
Testosteron stimuleert de androgeenreceptor

Question 24

Welke afwijkingen passen bij een metastasen (Botscan)?

Answer 24

Asymmetrisch

Symmetrische afwijkingen op een botscan duidelijk gewoonlijk op degeneratieve afwijkingen zoals artrose van het schoudergewicht
Prostaatkanker spreidt veelal het eerst uit naar de botten in het bekken of de wervelkolom

Question 25

Hoe hoog mag testosteron gehalte zijn bij een geslaagde blokkade?

Answer 25

<1.7 op castratieniveau

Question 26

Welke medicatie wordt gebruikt bij ziekteprogressie?

Answer 26

Taxanen

Question 27

De perioperatieve tumor stagering is cT1NxMx Gleason 7 prostaatkanker. Wat zal aan deze stagering zeker veranderen na onderzoek van de patholoog na de operatie?

Answer 27

De c (Klinisch) veranderd naar een p (Pathologisch). Dus de T-stagering veranderd.

De cT1 gradering duidt altijd alleen op een onderzoek na rectaal onderzoek vóór een operatie.

Aan de postoperatieve score wordt gewoonlijk nog de letter R toegevoegd om de status van de resectievlakken aan te geven:
- R1 voor positieve snijranden
- R0 voor snijvlakken vrij van tumor