10.7 Behandeling gemetastaseerd Mammacarcinoom Flashcards
Wat zijn de klachten die veroorzaakt worden door metastasen?
- Moe, malaise -> Algemene metastasen
- Pijn -> Botmetastasen
- Dyspneu -> Longmetastasen
- Bloed, ontsteking -> Huidmetastasen
- Slechte eetlust, vol gevoel -> Lever metastasen
- Hoofdpijn, insult -> Hersenmetastasen
Maakt het verschil hoe vroeg de metastasen wordt ontdekt?
Nee, levert niet op voor de behandelwinst
Wat is oligometastatische ziekte?
Normaal bij detecteerbare afstandsmetastasen -> Geen curatie mogelijk
Een uitzondering is de oligometastatische ziekte:
- 3 metastasen in max. 2 verschillende plaatsen
- Onafhankelijk van locoregionaal recidief
NB: Heel zeldzame presentatie
Indien prognostisch gunstig:
- Poging tot in opzet curatieve behandeling -> Systemische therapie in combinatie met optimale lokale therapie
Hoe vaak recidiveert een patiënt met mammacarcinoom?
20-25% van alle BrC recidiveert binnen 10 jaar
3500 patiënten in NL per jaar
Wat is de overleving van gemetastaseerd BrC?
Gemiddelde overleving: 2.5-3 jaar na vaststellen M+ diagnose
5-jaars overleving:
- 2005-2009: 23%
10-jaars overleving:
- 2009: 10%
Wat zijn de prognostische factoren op moment van diagnose M+ BrC?
Leeftijd:
- Gunstig: >70 jaar
- Ongunstig: <35 jaar
Histologie:
- Gunstig: Mucineus
- Ongunstig: Metaplastisch
Ziektevrije interval:
- Gunstig: >5 jaar
- Ongunstig: <2 jaar
Triple negatief BrC:
- Ongunstig: ER/PR/HER2 negatief
Oestrogeen receptor:
- Gunstig: Positief
Wat is het doel van de behandeling van M+ mammacarcinoom?
Levensverlengend met kwaliteit van leven
Wat zijn de behandelingsmogelijkheden bij M+ van BrC?
Systemische therapie:
- Chemotherapie: Alle patiënten in aanmerking
- Anti-hormonale therapie: Patiënten met HR+ tumoren
- Anti-HER2 therapie: Patiënten met HER2 tumoren
- Botversterkende medicatie: Alle patiënten met botmetastasen
Lokale therapie:
- Radiotherapie: Alle patiënten
- Chirurgie: Alle patiënten
Wat is de volgorde van palliatieve systemische behandeling van M+ bij BrC?
- Antihormonale therapie indien HER2 positief
- Chemotherapie en indien HER2 positief ook anti-HER2 therapie
- Botversterkende medicatie bij botmetastasen
Waarom bij voorkeur eerst anti-hormonale therapie bij M+ BrC?
- Even effectief als chemotherapie (Mits ER+)
- Indien effectief vaak langer effect dan chemotherapie
- Minder bijwerkingen
- Steeds delende tumoren kunnen ER verliezen
Uitzondering: Visceral crisis
Waarom bij voorkeur systemische behandeling boven de lokale therapie M+ BrC?
- Op afstand gemetastaseerde ziekte: Via bloed- en of lymfebanen gedissemineerd
- Zelden oligometastatisch
- Zelden alleen lokaal progressie
Uitzondering: Solitaire of oligometastatische ziekte
Wanneer is een anti-hormonale behandeling (HTx) effectief?
- Alleen bij hormoongevoelig BrC
Definitie hormoongevoelig BrC:
- EU: Meer dan 10% ER of PR positieve cellen
- US: Meer dan 1% ER of PR positieve cellen
Hoe hoger % ER/PR in de tumor, hoe meer kans op effectiviteit van HTx
Wat doet oestrogeen en waar wordt het gemaakt?
Ze worden premenopauzaal aangemaakt door de eierstokken
Postmenopauzaal door de bijnieren met behulp van enzym aromatase
Oestrogenen zorgen voor de borstklierontwikkeling
Hoe worden oestrogenen geblokkeerd?
- Tamoxifen
- Aromataseremmers
- Ovariectomie
- LHRH agonist
Hoe werkt tamoxifen?
Oestrogeenreceptor zit op mammacarcinoomcellen en bij binding van oestrogeen zorgt het voor proliferatie
Tamoxifen lijkt op oestrogeen en gaat op de ER zitten en blokkeert deze voor oestrogeen -> Geen deling -> Apoptose
Hoe kan Therapeutic Drug Monitoring worden gedaan?
Door te kijken naar endoxifen spiegels
Dit is de actieve metaboliet van tamoxifen
Hoe werkt de aromatase remmer?
Kan alleen worden gegeven als een vrouw postmenopauzaal is
Als ze premenopauzaal gegeven worden moeten de eierstokken verwijderd worden, anders werkt het niet
Aromatase remmer remt aromatase wat androgeen omzet tot oestrogeen
Hoe werkt de LHRG agonist?
LHRH is ook wel GnRH. Bindt aan de receptoren op het oppervlak van de hypofysecellen waarna het complex de cel in migreert. Het zet de productie van LH en FSH aan
Als GnRH loslaat kan de receptor terug naar het oppervlak. Een GnRH agonist houdt de koppeling langer aan waardoor de receptoren op het oppervlak afnemen en de cel minder gestimuleerd kan worden door normaal GnRH en verminderde LH en FSH productie.
Wat is het effect van anti-hormonale therapie bij gemetastaseerd hormoonreceptor + BrC?
- 1e lijn anti-hormonale therapie -> Responskans 50-80% en responsduur is meestal 14 maanden
- 2e lijn: 25-40% en duurt 8 maanden
- 3e lijn: 10-20% en duurt 6 maanden
- 4e lijn: Duurt 2-4 maanden
Wat zijn de mechanismen van resistente anti-hormonale therapie?
Enkele voorbeelden van resistentie (Ontwikkeling)
Farmacologisch (Medicament bereikt kankercel niet):
- Verminderde compliance
- Co-medicatie (SSRI’s bij tamoxifen)
- Voor metabolisme voor bijvoorbeeld Tamoxifen
Verandering van tumorcellen:
- Up-regulatie van alternatieve pathway
- Verlies van ER/PR receptor expressie (tot 30%)
Wat zijn de algemene bijwerkingen van anti-hormonale therapie van BrC?
Climacteriele klachten
Wat zijn de bijwerkingen van selectieve oestrogeen receptor modulatoren bij anti-hormonale therapie van BrC?
- Veneuze trombose
- Uterusproliferatie
Wat zijn de bijwerkingen van aromataseremmers bij anti-hormonale therapie van BrC?
- Gewrichtsklachten
- Haaruitval
- Botontkalking
Wat zijn de bijwerkingen van progestativa bij anti-hormonale therapie van BrC?
- Gewichtstoename
- Oedeem
- Trombose
- Acne
- Hoofdpijn
Wat zijn de bijwerkingen van GnRH-agonist bij anti-hormonale therapie van BrC?
Climacteriele klachten
Wat is de werking van chemotherapie?
Chemotherapie geeft DNA schade.
In een gezonde cel geeft dit toxiciteit en bijwerkingen, maar de gezonde cel zal overleven
In een kankercel zorgt de schade er of voor dat deze doodgaat of hij overleeft het ook
Wat is het effect van chemotherapie bij M+ BrC?
1e lijn anti-hormonale therapie: Responskans 50-80% en responsduur is 8 maanden
2e lijn: 25-40% en duurt 4 maanden
3e lijn: 10-20% en duurt 2-3 maanden
Wat zijn de bijwerkingen van chemotherapie (10)?
- Misselijkheid, braken
- Haaruitval
- Beenmergremming
- Slijmvliestoxiciteit
- Menstruatiestoornissen
- Vermoeidheid
- Zenuwbaantoxiciteit
- Huid- en nageltoxiciteit
- Pompfunctiestoornis van het hart
- Vochtretentie
Wat kan er gedaan worden aan bepaalde bijwerkingen van chemotherapie?
- Misselijkheid, braken: Anti-emetica
- Haaruitval: Cold cap (Alleen bij M+)
- Beenmergremming: Groeifactoren
- Menstruatiestoornissen: GnRH agonist
- Vermoeidheid: Lichamelijke activiteit
Hoe kunnen de bijwerkingen van chemotherapie worden beperkt?
Door systemische behandelopties zoals gerichte therapie Trastuzumab en PARP remmers. Geven alleen schade bij maligne cellen
Wat wordt er gedaan bij HER2 positieve BrC?
HER2 receptor blokkeren met bijvoorbeeld Trastuzumab en Lapatinib
Wat is ondersteunende therapie?
Bisfosfonaten doorbreken de vicieuze cirkel van tumorgroei en beschermen het bot
Dit kan ook bereikt worden door Denosumab: Antistof tegen RANK-ligand (Voorkomt botafbraak)
