8.2 het myelodysplastisch syndroom

Question 1

hoe stel je diagnose van MDS?

Answer 1

perifeer bloed en laboratorium
beenmergonderzoek
beenmerg-flowcytometrie
beenmerg-cytogenetica

Question 2

wat is de beenmerg-morfologie bij MDS?

Answer 2

hypercellulair

vormafwijkingen (dysplasie) in erytropoiese

9% myeloblasten (>5% is afwijkend, >20% is leukemie)

Question 3

wat is MDS?

Answer 3

een klonale aandoening van de hematopoietische stam/progenitorcellen gekenmerkt door

1. ineffectieve hematopoiese (cytopenie)
2. neiging tot leukemische evolutie

Question 4

wat is de incidentie van MDS in nederland?

Answer 4

500 nieuwe PT per jaar

Question 5

wat is de klinische presentatie van een MDS?

Answer 5

asymptomatisch

symptomatisch
- vermoeidheid en/of kortademigheid–> tgv anemie
- terugkerende infecties–> tgv neutropenie
- bloedingsneiging–> tgv thromocytopenie

symptomen zijn niet specifieke en kunnen ook worden veroorzaakt door andere aandoeningen

Question 6

hoe wordt MDS veroorzaakt?

Answer 6

door genetische of epigenetische verandering in hematopoietische stam/voorlopercellen

Question 7

wat veroorzaakt de genetische afwijkingen in hematopoietische stamcellen?

Answer 7

pech (replicatie)

expositie aan carcinogenen
- bv benzeen, pesticiden en petroleumderivaten
- behandeling met chemo/ radiotherapie voor een andere maligniteit

erfelijke factoren

Question 8

hoe zit het met cytogenetische afwijkingen bij MDS?

Answer 8

bepaalde cytogenetische afwijkingen zijn voldoende voor de diagnose MDS, ook in afwezigheid van dysplasie

Question 9

hoe zit het met mutaties in MDS?

Answer 9

in ongeveer 90% van de patienten kunnen mutaties gedetecteerd worden
2 soorten genen vaak vroeg gemuteerd
-epigenetische regulatoren
- regulatoren van mRNA splicing

Question 10

wat zijn 2 vormen van epigenetische regulatie?

Answer 10

DNA methylering
histon modificatie

Question 11

hoe gaat DNA methylering?

Answer 11

bij veel genen zit een CpG eiland in de promotor
cytosine wordt gemethyleerd op plaats 5 van de ring structuur

methylering van CpG eiland zorgt dat het eiland niet goed bereikbaar is voir transcriptie en die genen niet tot expressie komen

Question 12

wat is er aan de hand bij DNA methylering bij MDS?

Answer 12

er is een hypermethylering. veel genen zijn gemethyleerd

Question 13

wat is de rol van hypermethylatie in het ontstaan van kanker?

Answer 13

de silencing van tumorsuppressorgenen

bijv
Door stress of toxische stoffen ontstaat DNA schade (dit is normaal). P53 zorgt dat DNA herstel plaatsvindt. Het heeft een essentiele rol in het repareren en opruimen van de cellen met DNA schade.
Als p53 gemethyleerd is (bijv bij MDS) kan hij niet zijn normale functie uitoefenen en kan je veel chromosomale en genetische afwijkingen krijgen wat kan leiden tot maligne kloons

Question 14

wat doen stromale cellen?

Answer 14

geven structuur aan beenmerg en verzorgend e communicatie tussen het hematopoietische systeem

Question 15

waartoe leidt een dysfunctie in stromale cellen?

Answer 15

kan leiden tot MDS of AML

de fouten kunnen dus ook in de omgeving zitten waardoor de communicatie verstoors is tussen de hematopoietische cellen–> stress

Question 16

wat is de prognose van MDS?

Answer 16

varieert met levensverwachting van maanden tot jaren

Question 17

wat is IPSS-R?

Answer 17

het gerevideerde internationale prognotische score systeem

<1.5 zeer laag risico (8.8 jaar)
>1.5-3 laag risico (5.3 jaar)
>3-4.5 intermediair risico (3 jaar)
>4.5-6 hoog risico (1.6 jaar)
>6 zeer hoog risico (0.8 jaar)

Question 18

wat zijn uitgangspunten van de behandeling van MDS?

Answer 18

behandeling resultante afweging prognose ziekte vs risico behandeling

allogene stamceltransplantatie enige in potentie curatieve optie (met relatief hoog risico mortaliteit)

Question 19

wat is behandeling MDS?

Answer 19

supportive care
- transfusie van erytrocyten en/of thromboyten
- groeifactoren

immuunsuppressieve therapie
- anti thymocyt globuline en/ of cyclosporine A

intensieve chemotherapie
- volgens AML protocol

ziektemodulerende middelen
- azacitidine, lenalidomide, lustatercept

allogene SCT

Question 20

hoe behandel je een PT met zeer laag/laag risico (IPSS-R)?

Answer 20

supportive care
immuunsuppressieve therapie

Question 21

hoe behandel je een PT met zeer hoog/ hoog risico (IPSS-R)?

Answer 21

intensieve chemotherapie
ziektemodulerende middelen (azacitidine)

curatieve optie indien gevolgd door een allogene stamceltransplantatie

Question 22

wat is een indicatie van lenalidomide (ziektemodulerende middelen)?

Answer 22

hoog/ zeer hoog risico of MDS met geisoleerde del(5q)

Question 23

wat is een indicatie voor allo STC?

Answer 23

hoog/ zeer hoog risico MDS. enige curatieve modaliteit. geschiktheid hangt af van verschillende factoren zoals leeftijd, type DMS, diverse klinische en prognostische factoren

Question 24

wat is azacytidine?

Answer 24

een cytidine homoloog dat niet kan worden gemethyleerd

MDS patienten die worden behandeld met 5-azacytidine verliezen DNA methylatie