10.7 behandeling gemetastaseerd mammacarcinoom Flashcards
wat zijn klachten veroorzaakt door metastasen?
- moe, malaise- algemeen
- pijn- botmetastasen
- dyspneu- longmetastasen
- bloeding, ontsteking- huidmetastasen
- slechte eetlust, vol gevoel- lever metastasen
- hoofdpijn, insult- hersenmetastasen
maakt het uit hoe vroeg je metastasen ontdekt>
nee levert niets op voor de behandelwinst
wat is oligometastatische ziekte?
normaal bij detecteerbare afstandsmetastasen–> geen curatie mogelijk
een uitzondering is oligometastatische ziekte
- 3 metastasen in max 2 verschillende plaatsen
- onafhankelijk van locoregionaal recidief
NB heel zeldzame presentatue
indien prognostisch gunstig
- poging tot in opzet curatieve behandeling: systemische therapie icm optimale lokale therapie
hoe vaak recidiveert iemand met mammaca?
20-25% van alle BrC recidiveert binnen 10 jaar
3500 patienten in NL per jaar
wat is overleving gemetastaseerd BrC?
gemiddelde overleving: 2.5-3 jaar na vaststellen M+ diagnose
5 jaars overleving
2005-2009 :23%
10 jaars overleving
2009: 10%
wat zijn prognostiscge factoren op moment van diagnose M+ BrC?
leeftijd
- gunstig: >70 jaar
- ongunstig: <35 jaar
histologie
- gunstig: mucineus
- ongunstig: metaplastisch
ziektevrij interval
- gunstig: >5 jaar
- ongunstig: < 2 jaar
triple negatief BrC
- ongunstig: ER/PR/Her2 neg
oestrogeen receptor
- gunstig: positief
wat is doel behandeling van M+ mammacarcinoom?
levensverlengend met kwaliteit van leven
wat zijn behandelingsmogelijkheden bij M+ BrC?
systemische therapie
- chemo: alle pt komen in aanmerking
- anti hormonale therapie: pt met HR+ tumoren
- anti Her2 therapie: pt met Her2+ tumoren
- botversterkende medicatie: alle pt met botmetastasen
lokale therapie
- radiotherapie: alle pt
- chirurgie: alle pt
wat is volgorde palliatieve systemisch ebehandeling M+ BrC?
antihormonale therapie indien HR pos
chemotherapie en indien HER2 positief ook anti Her2 therapie
botversterkende medicatie bij botmetastasen
waarom bij voorkeur eerst anti hormonale therapie bij M+ BrC?
even effectief als chemo (mits ER+)
indien effectief, vaak langer effect dan chemo
minder bijwerkingen
steeds delende tumoren kunnen ER verliezen
uitzondering: visceral crisis
waarom bij voorkeur systemisch boven lokale therapie M+ BrC?
op afstand gemetastaseerde ziekte: via bloed- en of lymfbanen gedissimineerd
zelden oligometastatisch
zelden alleen lokaal progressie
uitzondering: solitaire of oligometastatische ziekte
wanneer is anti hormonale behandeling (HTx) effectief?
alleen bij hormoongevoelig BrC
definitie hormoongevoelig BrC:
- Eu: meer dan 10% ER of PR positieve cellen
- US: meer dan 1% ER of PR positieve cellem
hoe hoger % ER/PR in de tumor, hoe meer kan sop effectiviteit van HTx
wat doet oestrogeen/ waar wordt gemaakt?
ze worden premenopauzaal aangemaakt door de eierstokken.
postmenopauzaal door de bijnieren mbv enzym aromatase
oestrogenen zorgen voor de borstklierontwikkeling
hoe worden oestrogenen geblokkeerd?
tamoxifen
aromataseremmers
ovariectomie
LHRH agonist
hoe werkt tamoxifen?
oestrogeenreceptor zit op mammacarcinoomcellen en bij binding van oestrogeen zorgt het voor proliferatie
tamoxifen lijkt op oestrogeen en gaat op de ER zitten en blokkeert deze voor oestrigeen–> geen deling–> apoptose
hoe dan je therapeutoc drug monitoring doen?
door te kijken naar endoxifen spiegels
dit is de actieve metaboliet van tamoxifen
hoe werkt de aromatase remmer?
kan alleen gegeven worden als een vrouw postmenopauzaal is
als ze premenopauzaal gegeven worden moeten de eierstokken verwijderd worden anders werkt het niet
aromatase remmer remt aromatase wat androgeen omzet tot oestrogeen
hoe werkt LHRH agonist?
LHRH is ook wel GnRH. bindt aan receptor op oppervlak van hypofysecellen waanra het complex de cel in migreert
het zet de productie van LH en FSH aan
als GnRH loslaat kan receptor terug naar oppervlak.
een GnRH agonist houdt de koppeling langer aan waardoor de receptoren op oppervlak afnemen en de cel minder gestimuleerd kan worden door normaal GnRH en er minder LH en FSH productie is
wat is effect anti hormonale therapie bi gemetastaseerd hormoonreceptor + BrC?
1e lijn anti hormonale therapie- responskans 50-80%- responsduur 14 mnd
2e- 25-40%- 8 mnd
3e- 10-20%-6 mnd
4e-? -2-4 mnd
wat zijn mechanismen van resistentie anti hormonale therapie?
enkele voorbeelden van resistentie (ontwikkeling):
farmacolohisch (medicament bereikt kankelcel niet)
- verminderde compliance
- comedicatie (SSRI’s bij tamoxifen)
- poor metaboliser voor bijv tamoxifen
verandering van tumorcellen
- opregulatie van alternatieve pathways
- verlies van ER/ PR receptor expressie (tot 30%)
wat zijn algemene bijwerkingen anti hormonale therapie BrC?
climacteriele klachten
wat zijn bijwerkingen van selectieve oestrogeen receptor modulatoren bij anti hormonale therapie BrC?
veneuze trombose
uterusproliferatie
wat zijn bijwerkingen van aromataseremmers bij anti hormonale therapie BrC?
gewrichtsklachten
haaruitval
botontkalking
wat zijn bijwerkingen van progestativa bij anti hormonale therapie BrC?
gewichtstoename
oedeem
trombose
acne
hoofdpijn
wat zijn bijwerkingen van GnRH-agonist bij anti hormonale therapie BrC?
climacteriele klachten
wat is de werking van chemotherapie?
chemo geeft dna schade
in een gzonde cel geeft dit toxiciteit en bijwerkingen maar de gezonde cel zal overleven
in een kankercel zorgt de schade er of voor dat deze dood gaat, of hij overleeft ook
wat is effect chemoth bij M+ BrC?
1e lijns anti hormonale therapie: responskans 50-80%, 8 mnd responsduur
2e- 25-40%-4 mnd
3e-10-20%-2-3 mnd
bijwerkingen chemo
misselijkheid, braken
haartuitval
beenmergremming
slijmvliestoxiciteit
menstruatiestoornissen
vermoeidheid
zenuwbaantoxiciteit
huid- ennageltoxiciteit
pompfunctiestoornis van het hart
vochtretentie
wat kan je doen aan bepaalde bijwerkingen van chemo?
misselijkheid, braken
- anti-emetica
haaruitval
- cold cap (alleen bij M+)
beenmergremming
- groeifactoren
menstruatiestoornis
- GnRH agonist
vermoeidheid
- lichamelijke activiteit
hoe kan je bijwerkingen chemo beperken?
door systemische behandelopties zoals
gerichte therapie trastuzumab en PARP remmers. geven alleen schade bij maligne cellen
wat doe je bij her2 pos BrC?
Her2 receptor blokkeren met bijv trastuzumab, en lapatinib
wat is ondersteunende therapie?
bisfosfonaten doorbreken de viscieuze circel van tumorgroei en beschermen het bot
dit kan ook bereikt worden door denosumab: antistof tegen RANK-ligand (voorkomt botafbraalk)
