11.6 huidtumoren: van premaligne naar maligne Flashcards
wat is de opbouw van de huid?
epidermis
dermis
subcutis
(van boven naar onderen)
welke cellen zitten in de epidermis?
keratinocyten
melanocyten (eumelanine, pheomelanine)
langerhanscellen
waarom bestuderen we epidemiologie van huidmaligniteiten?
etiologie
impact
trends/ prognose
effect van interventies
> > > verbeteren van preventieve en curatieve zorg
kans op huidkanker?
1/5
hoevaak komt huidkanker voor?
de helft van alle kankers is huidkanker
wat is overleving BCC, PCC en melanoom?
relatief goed
wat zijn kosten aan huidkanker?
243 euro
zit op nummer 4 dus is duur
op welke lokatie is de incidentie van BCC (basaalcelcarci) de afgelopen decennia het hardste gestegen?
romp
wat zijn redenen dat incidentie huidkanker toeneemt?
zon cultuur
zonnebank
immunosuppressie
vergrijzing
vergroot bewustzijn
registratie
risicofactoren huidkanker?
genetica
leeftijd en geslacht
virus infectie (HPV, HHV 6)
fenotype
chronische ulcera
leefstijl
iatrogene factoren
dermato-oncologische voorgeschiedenis
UV expositie
welk huidtypen heeft minder kans op huidkanker?
hoe gepigmenteerd je huid is, hoe beter je beschermd bent tegen huidkanker. het kan wel voorkomen maar is dan niet UV gerelateerd
wat doet UV straling op je huid?
UVA (lang golvig) en UVB (kort golvig)
UBV komt hoger op de huid terecht en zorgt voor directe schade in DNA
UVA komt dieper in je huid terecht–> oxidatieve schade–> beschadiging en verhoogd risico kanker
wat is voorloper basaalcelcarcinoom (BCC)?
geen
wat is voorloper plaveiselcelcarcinoom (PCC)?
actinische keratose
morbus bowen
wat is voorloper melanoom?
melanoma in situ
lentigo maligna
giant congenitale naevus
wat zie ondner de microscoop bij actinische keratosen?
cutane premaligniteit
dysplasie onderste laag van de basaalmembraan
hoeveel komt actinische keratosen voor?
prevalentie boven de 50 jaar
- 30% van de mannen
- 20% van de vrouwen
wat is natuurlijk beloop actinische keratosen?
persisteren
sponatane regressie (15-63% na 6 maanden)
invasieve groei (=PCC) tot 0.075% per AK per jaar
AKs ook vooral biomarker field cancerization
hoe meer AKs–> hoe meer kans dat je het krijgt of hebt gehad
wat zijn kenmerken morbus bowen?
in situ PCC/ intra-epidermaal PCC
meestal solitair, soms multipel
kan overal voorkomen, ook op slijmvliezen (vaak HPV geassocieerd)
3-10 % PCC
wat is AK/ morbus bowen beleid?
biopt
- bij twijfel over diagnose
- ter uitsluiting cutane maligniteit (invasieve groei)
wat is therapie AK en morbus bowen?
lokale destructue
- cryotherapie
- curettage/ electrocoagulatie
- excisie (alleen bij bowen)
veldbegandeling
- efudix creme (5-fluorouracil)
- aldara creme (imiquimod)
- fotodynamische therapie (PDT)
- dermabrasie/ peeling
wat zijn kenmerken 5-fluorouracil/ efudix?
cytostaticum/ lokale chemotherapie
2dd 4 wk
AKs, sBCCs, m. Bowen
wat zijn voordelen 5-fluorouracil/ efudix?
veldbehandeling
door PT zelf
wat zijn nadelen 5-fluorouracil/ efudix?
allergie
lokale reacties
therapietrouw
wat zijn kenmerken imiquimod 5% creme/ aldara?
immuunmodulator
3 x per wk/ 4 wk (AK)
5x per wk/ 6 wk (superficieel BCC)
nadeel: 1-10% systemische bijwerkingen, lokale reactie, beperkt oppervlak
wat is fotodynamische therapie?
O2+ licht + fotosensitizer (5-aminolevulinezuur, methyl-aminolevulinaat). dit vormt protoporfyrine IX
dit zijn zuurstofradicalen die zorgen voor apoptose en necrose
voor- en nadelen fotodynamische therapie?
voordelen:
fraaie genezing, therapietrouw
nadelen;
dagbehandeling
pijn
alternatief daglicht fotodynamische therapie (cave weersomstandigheden)
wat vraag je bij anamnese ?
UV straling: cumulatief+ intermitterend
immunosuppresie
klachten (pijn, snelle progressie)
dermato-oncologische voorgeschiedenis
wat doe je bij LO?
voorkeursplekken: zon blootgestelde delen
- aangezicht, onderlip, oren, handruggen, onderarmen, onbehaarde schedel, decollete + onderbenen (vrouwen)
palperen
let op wondjes, zwelling/ induratie, pijn
totale huidinspectie
kenmerken congenintale melanocytaire naevi (CMN)?
1% pasgeborenen:
- <1.5 cm: 1:100 klein
- 1.5-2cm: 1: 1000 medium
- 20-40 cm: 1:20000 groot
- >40 cm: 1: 500.000
lifetime risico bij op melanoom is <5%, risico gerelateerd aan grootte
melanoom op kinderleeftijd zeldzaam. 1/3 uit CMN
wat zijn kenmerken lentigo maligna?
intra-epidermaal melanoom/ in situ melanoom
mediane leeftijd 70 jaar
zon blootgestelde huid, 74% gelaat
progressie naar lentigo maligna melanoom (5%)
moeilijk klinisch afgrensbaar
wat is diagnostiek lentigo maligna?
dermatoscopie + (mapping) biopt(en)
hoe behandel je lentigo maligna?
conventionele excisie met 5 mm marge:
+ histologische beoordeling gehele laesie
- 8-29% LM, blijkt na excisie lentigo maligna melanoom
nadelen
- grote defecten, oudere PT
- grote kans irradicaliteit bij 5 mm marge
- recidief kans 7-20%
wat is voordeel micrografische gecontroleerde chirurgie (=breuninger) en wat zijn nadelen?
voordeel:
- volledige beoordeling excisieranden
- weefselsparend
- pas sluiting bij radicaliteit
- recidiefkans 2-5%
nadelen:
grote defecten, oudere patiënten
mogelijk meerdere rondes, uitgestelde sluiting
