12.8 translationeel onderzoek voor prostaat- en blaascarcinoom Flashcards
wat zijn de klinische dilemma’s met biomarkers?
kan geen onderscheid maken tussen agressief en indolent
staging: micro metastasen
wanneer behandeling van oligo metastasen
wat zijn de klinische dilemma’s met therapie targets?
therapie-volgorde
therapie-resistentie
wat is de huidige behandeling van prostaatkanker bij progressie?
lokale behandeling
androgeen deprivatie therapie
behandeling na LRHR agonisten/ anti-androgenen
docetaxel
wat is de noodzaak van goede onderzoeksmodellen?
begrijpen van de biologie
ontdekken en valideren van (nieuwe) biomarkers
- target expressie: diagnostische tracers
- target interventie: mechanisme
testen van potentiele drugs/ behandelingen
- screenen van nieuwe stoffen
- drug respons correleren aan anti-tumor effect op tumoren
op welk niveau gaan we onderzoeken en waar kijk je per niveau naar?
DNA- kijk je naar mutaties
RNA- genexpressie
eiwit- eiwit productie
metaboliet- enzym activiteit
morfologie cellylair gedrag- pathologie imaging
hoe ontstaat kanker?
door een opeenstapeling van DNA afwijkingen
tumoren bestaan uit miljoenen tot miljarden cellen die allemaal net iets anders zijn (heterogeniteit)
ligt tumor supressor geen meestal? in de deletie of amplificatie?
deletie
wat is het fusie gen van prostaatkanker?
ERG gen en TMPRSS2 promotor
TMPRSS2 androgeen gereguleerde gen en ERG oncogen= androgen-gereguleerde activatie
als we dit zien weten we 100% zeker dat het een tumor is
met welk materiaal kunnen we een model maken van DE prostaatkanker patient (ondanks dat ze allemaal erg van elkaar verschillen)?
voelbare biopsies (bloed, urine, speeksel, semen, CTCs)
FFPE (formaline-gefixeerde paraffine materiaal)
ingevroren ‘vers’ (-80C) biobank: tumor and gezond weefsel
levende biobank: experimentele modellen: cellijnen, organoids, xenografts
op welke tijdsstippen dit doen:
- bij diagnose
- voor/na behandeling
welke onderzoeksmodellen zijn er?
mens
proefdier
in vitro
in silico
welke soort zijn er van in vivo (in het levende wezen) proefdiermodellen?
proefdieren waarbij spontaan kanker ontstaat
- natuurlijke wijze: spontane prostaatkanker (vrijwel niet)
proefdieren waarbij kanker geinduceerd kan worden
- hormoon
- carcinogene stoffen
- transgene muizen: aan- en uitzetten van oncogenen, CRISP-Cas9 ofwel genetische gemodificeerde muismodellen (GEMMs)
proefdieren waarbij exogeen kanker getransplanteerd kan worden (kankerweefsel vanuit mens naar muis)
- humane xenograft modellen: immuun-deficientie muizen
wat zijn voordelen van patient derived xenograft (PDX) modellen?
fysiologische omgeving (micro omgeving, doorbloeding)
puur menselijk tumor materiaal, geen contaminatie (menging) met normaal weefsel !!!
oneindig bron van tumorweefsel
manipulatie/ behandeling van muizen
wat zijn beperkingen van PDX modellen?
vers tumormateriaal niet altijd eenvoudig te verkrijgen (bij uitgezaaide ziekte)
muis achtergrond (farmacokinetiek, muis-stroma) !!!
geen immuunsysteem
ethische aspecten
wat zijn de in vitro (in glas) modellen voor kanker?
cel-vrije modellen
- in vitro transcriptie translatie systemen
- gezuiverde eiwitten
primaire cel culturen
- cellen zullen na een bepaald aantal delingen stoppen met groeien
geïmmortaliseerde cellen uit normaal weefsel en kanker
- 2D cellijnen
- 3D spheroid/ organoids
computer modellen (in silico ‘computer simulatie’)
- voorspellende modellen voor ontwerpen medicijnen
- modellen die gedrag van eiwitten of kankercellen voorspellen
voordelen in vitro systemen?
gemakkelijk in gebruik: standaardisatie, opschalen !!!!
puur menselijk tumor materiaal, geen contaminatie met normaal weefsel
oneindige vron van tumorweefsel
eenvoudige manipulatie/ behandeling
organ-on-chip systemen (verhogen complexiteit)
