10.5 de rol van radiotherapie bij de behandeling van het mammacarcinoom Flashcards
wat zijn indicaties radiotherapie?
postoperatief na lumpectomie en schildwachtklierprocedure (mamma sparende therapie) veelal status na NAC
bij lymfogene axillaire metastasering: veelal status na NAC
postoperatief na ablastio en SWP; veelal status na NAC
palliatief
zoveel mogelijk geindividualiseerd behandelen
waarom bestraling na MST?
mammacarcinoom kan multicentrisch voorkomen
bij T1,2 tumoren werd in het mastectomiepreparaat bij 60% van de pT infiltrerend ca of in situ ca elders in de mamma gevonden
bij 50% foci carcinoom op meer dan 2 cm afstand van primaire haard
hoe kan je positioneren op CT?
looddraadjes
tatoeagepuntjes
hoe gaat de dosisplanning bij bestraling?
fotonen bestraling 6 of 10 MV
hypofractionering 15 x 2.67 Gy of 5 x 5.2 Gy
kritieke organen: contralaterale mamma, longen en hart
IMRT techniek
wat is boosterbestraling?
extra bestraling tijdens of na de grote velden
boosterbestraling tpv lumpholtes
afhankelijk van risicofactoren, bijv leeftijd
totale dosis boost: hypofractionering 5 x 2.67 Gy
wat is GTV, CTV, PTV?
GTV: gross tumor volume
- lumpholte (boost)
CTV: clinical target volume
- klierweefsel
PTV: planning target volume
- CTV+ 0.5 cm
wat is recidiefkans van de partiele borstbestraling?
recidiefkans in mamma na MST+RT
afhankelijk van oa leeftijd, tumorgrootte, graad, wel/niet vrij zijn van chirurgische resectie randen
tegenwoordig 5 jaars recidiefkans <2-3%
soms lager dan risico colorectaalcarinoom
wat zijn kenmerken van partiele borstbestraling?
laag risico patienten: PBI (oartial breast irradiation)
alleen bestraling tumorbed
bestraling: 5x 5.2 Gy
wat is indicatie PBI (partiële borstbesparing)?
> 50 jaar
diamenter < 30 mm
pN0
overige gunstoge histologische kenmerken
welke kierstations neem je mee bij postoperatieve RTx ? (locoregionale RT)
axillair
supraclaviculair
infraclaviculair
wanneer doe je de postoperatieve RTx van klierstations? / oksel bestralen?
na okselklierdissectie: bij 4/meer lymfkliermetastasen in de oksel of een positieve okseltopklier
na een irradicaal OKT
wat is okselsparende behandeling?
geen OKD meer: alleen RT oksel bij 1-2 micrometastasen of 1 macrometastase in SN
wanneer doe je postoperatieve RT thoraxwand na ablatio?
doelgebied thoraxwand: alleen bij grote kans op locaal of locoregionaal recidief
- na irradicale chirurgie (resectievlak niet vrij)
- Bij T4 tumoren
- Bij 4 of meer lymfkliermetastasen in de oksel of een positieve okseltopklier
doelgebied klierstations: afhankelijk van betrokkenheid
wat is techniek locoregionale RT?
- planning CT+ tatoeage
- doelvolume: klierweefsel
- tangentoele velden (schampvelden)+ aanvulling
- fotonen bestraling (6 of 10 MV)
- totale dosis: hypofractionering 15(+5) x 2.67 Gy
- kritieke organen: contralaterale mamma, long, hart, plexus brachialis, (oesofagus, schildklier)
wat zijn bijwerkingen van bestraling?
ontstaan tijdens bestralingstraject, hertsel binnen 2-3 weken
huid:
- erytheem, hyperpigmentatie
- droge desquamatie
- natte desquamatie
- pijn
subcutane weefsels
- oedeem
wat is behandeling acute bijwerkingen?
pijnstilling
verband
zalven
wanneer ontstaan late bijwerkingen bestraling?
> 6 mnd na RT
wat zijn late bijwerkingen huid?
atrofie
hyperpigmentatie
teleangiectasieen
wat zijn late bijwerkingen subcutane weefsels?
fibrosering
wat zijn andere late bijwerkingen door bestraling?
lymfoedeem arm na OKT en bestraling klierstations
functieverlies melkproductie
ribfractuur
secundaire tumoren
hypothyreoidie
longfibrose
radiatiepneumonitis
cardiotoxiciteit
hoe behandel je late bijwerkingen?
individueel bepaald
wat is risico van linkszijdige bestraling?
risico cardiale klachten
- per 1 Gy mean dose hart: 7.4% grotere kans op major coronary event
wat is de deep inspuration breath hold techniek?
PT ademt die in en ondertussen word je bestraald
tijdens inademen neemt longvolume toe waardoor afstand van het doelvolume tot het hart groter wordt en het hart minder dosis opvangt
wat is de nieuwe ontwikkeling van protonen?
dat deze beter zijn dan het standaard fotonen omdat ze minder beschadiging van oppervlakkig weefsel veroorzaken en ook het weefsel achter de tumor ontvangt nu geen straling
hoe is de follow up?
eerste jaar: 1x per 3 mnd
tweede jaar: 1x per 6 mnd
van 2e-5e jaar: 1x per jaar
jaarlijkse mammografie
andere diagnostiek alleen op indicatie
na >5 jaar : 2 jaarlijks mammografie
bij palliatieve bestraling geef je lokale therapie voor de lokale klacht. voorbeeld?
pijn tgv (bot)metastasen
(dreigende) dwarslaesie bij wervelmetastasen
hersenmetastasen
lokaal recidief thoraxwand
wat is schema van palliatieve bestraling bij metastasen/
1-2 x 8 Gy bij botmetastasen
5 x 4 Gy bij hersenmetastasen
1 x 8 Gy bij dwarslaesie
10-15 c 3 Gy bij thoraxwandrecidief
wanneer palliatieve bestraling?
bij metastasen
