10.5 de rol van radiotherapie bij de behandeling van het mammacarcinoom

Question 1

wat zijn indicaties radiotherapie?

Answer 1

postoperatief na lumpectomie en schildwachtklierprocedure (mamma sparende therapie) veelal status na NAC

bij lymfogene axillaire metastasering: veelal status na NAC

postoperatief na ablastio en SWP; veelal status na NAC

palliatief

zoveel mogelijk geindividualiseerd behandelen

Question 2

waarom bestraling na MST?

Answer 2

mammacarcinoom kan multicentrisch voorkomen
bij T1,2 tumoren werd in het mastectomiepreparaat bij 60% van de pT infiltrerend ca of in situ ca elders in de mamma gevonden

bij 50% foci carcinoom op meer dan 2 cm afstand van primaire haard

Question 3

hoe kan je positioneren op CT?

Answer 3

looddraadjes
tatoeagepuntjes

Question 4

hoe gaat de dosisplanning bij bestraling?

Answer 4

fotonen bestraling 6 of 10 MV

hypofractionering 15 x 2.67 Gy of 5 x 5.2 Gy

kritieke organen: contralaterale mamma, longen en hart

IMRT techniek

Question 5

wat is boosterbestraling?

Answer 5

extra bestraling tijdens of na de grote velden

boosterbestraling tpv lumpholtes

afhankelijk van risicofactoren, bijv leeftijd

totale dosis boost: hypofractionering 5 x 2.67 Gy

Question 6

wat is GTV, CTV, PTV?

Answer 6

GTV: gross tumor volume
- lumpholte (boost)

CTV: clinical target volume
- klierweefsel

PTV: planning target volume
- CTV+ 0.5 cm

Question 7

wat is recidiefkans van de partiele borstbestraling?

Answer 7

recidiefkans in mamma na MST+RT
afhankelijk van oa leeftijd, tumorgrootte, graad, wel/niet vrij zijn van chirurgische resectie randen

tegenwoordig 5 jaars recidiefkans <2-3%
soms lager dan risico colorectaalcarinoom

Question 8

wat zijn kenmerken van partiele borstbestraling?

Answer 8

laag risico patienten: PBI (oartial breast irradiation)

alleen bestraling tumorbed

bestraling: 5x 5.2 Gy

Question 9

wat is indicatie PBI (partiële borstbesparing)?

Answer 9

> 50 jaar
diamenter < 30 mm
pN0
overige gunstoge histologische kenmerken

Question 10

welke kierstations neem je mee bij postoperatieve RTx ? (locoregionale RT)

Answer 10

axillair
supraclaviculair
infraclaviculair

Question 11

wanneer doe je de postoperatieve RTx van klierstations? / oksel bestralen?

Answer 11

na okselklierdissectie: bij 4/meer lymfkliermetastasen in de oksel of een positieve okseltopklier

na een irradicaal OKT

Question 12

wat is okselsparende behandeling?

Answer 12

geen OKD meer: alleen RT oksel bij 1-2 micrometastasen of 1 macrometastase in SN

Question 13

wanneer doe je postoperatieve RT thoraxwand na ablatio?

Answer 13

doelgebied thoraxwand: alleen bij grote kans op locaal of locoregionaal recidief
- na irradicale chirurgie (resectievlak niet vrij)
- Bij T4 tumoren
- Bij 4 of meer lymfkliermetastasen in de oksel of een positieve okseltopklier

doelgebied klierstations: afhankelijk van betrokkenheid

Question 14

wat is techniek locoregionale RT?

Answer 14

• planning CT+ tatoeage
• doelvolume: klierweefsel
• tangentoele velden (schampvelden)+ aanvulling
• fotonen bestraling (6 of 10 MV)
• totale dosis: hypofractionering 15(+5) x 2.67 Gy
• kritieke organen: contralaterale mamma, long, hart, plexus brachialis, (oesofagus, schildklier)

Question 15

wat zijn bijwerkingen van bestraling?

Answer 15

ontstaan tijdens bestralingstraject, hertsel binnen 2-3 weken

huid:
- erytheem, hyperpigmentatie
- droge desquamatie
- natte desquamatie
- pijn

subcutane weefsels
- oedeem

Question 16

wat is behandeling acute bijwerkingen?

Answer 16

pijnstilling
verband
zalven

Question 17

wanneer ontstaan late bijwerkingen bestraling?

Answer 17

> 6 mnd na RT

Question 18

wat zijn late bijwerkingen huid?

Answer 18

atrofie
hyperpigmentatie
teleangiectasieen

Question 19

wat zijn late bijwerkingen subcutane weefsels?

Answer 19

fibrosering

Question 20

wat zijn andere late bijwerkingen door bestraling?

Answer 20

lymfoedeem arm na OKT en bestraling klierstations

functieverlies melkproductie

ribfractuur

secundaire tumoren

hypothyreoidie

longfibrose

radiatiepneumonitis

cardiotoxiciteit

Question 21

hoe behandel je late bijwerkingen?

Answer 21

individueel bepaald

Question 22

wat is risico van linkszijdige bestraling?

Answer 22

risico cardiale klachten
- per 1 Gy mean dose hart: 7.4% grotere kans op major coronary event

Question 23

wat is de deep inspuration breath hold techniek?

Answer 23

PT ademt die in en ondertussen word je bestraald
tijdens inademen neemt longvolume toe waardoor afstand van het doelvolume tot het hart groter wordt en het hart minder dosis opvangt

Question 24

wat is de nieuwe ontwikkeling van protonen?

Answer 24

dat deze beter zijn dan het standaard fotonen omdat ze minder beschadiging van oppervlakkig weefsel veroorzaken en ook het weefsel achter de tumor ontvangt nu geen straling

Question 25

hoe is de follow up?

Answer 25

eerste jaar: 1x per 3 mnd
tweede jaar: 1x per 6 mnd
van 2e-5e jaar: 1x per jaar
jaarlijkse mammografie
andere diagnostiek alleen op indicatie
na >5 jaar : 2 jaarlijks mammografie

Question 26

bij palliatieve bestraling geef je lokale therapie voor de lokale klacht. voorbeeld?

Answer 26

pijn tgv (bot)metastasen
(dreigende) dwarslaesie bij wervelmetastasen
hersenmetastasen
lokaal recidief thoraxwand

Question 27

wat is schema van palliatieve bestraling bij metastasen/

Answer 27

1-2 x 8 Gy bij botmetastasen
5 x 4 Gy bij hersenmetastasen
1 x 8 Gy bij dwarslaesie
10-15 c 3 Gy bij thoraxwandrecidief

Question 28

wanneer palliatieve bestraling?

Answer 28

bij metastasen