LEKI WPŁYWAJĄCE NA UKŁAD KRWIONOŚNY Flashcards
Wyrównanie niedoborów żelaza:
- DOUSTNIE to Fe2+ –> ASPARGINIAN, CHLOREK, FUMARAN, GLUKONIAN, BURSZTYNIAN ŻELAZAWE,
- DOŻYLNIE to Fe3+ –> GLUKONIAN ŻELAZOWY lub kompleks ŻELAZA, SORBITOLU, KWASU CYTRYNOWEGO
Terapia żelazem:
- jest jeszcze terapia mieszanką TLENKU ŻELAZA i dekstranu –> FERUMEKSYTOL,
- często w celu stabilizacji Fe3+ podajemy KWAS ASKORBINOWY,
- dodatkowo zwiększamy wchłanianie przez KWAS BURSZTYNOWY,
- długotrwała terapia ma na celu nie tylko uzupełnienie ostrego niedoboru ale i uzupełnienie magazynów,
Skutki uboczne terapi ŻELAZEM:
- zaburzenia żołądkowo - jelitowe,
- drgawki,
- uszkodzenie ściany naczynia,
- dolegliwości mięśniowo - stawowe,
- rzadkie reakcje alergiczne,
- uwaga na FAŁSZYWIE dodatnią krew utajoną,
- HEMOSYDEROZA przy przedawkowaniu –> groźna u dzieci (wstrząs i hipotonia) - ewentualnie odtrutka to: DEFEROKSAMINA,
Leczenie niedokrwistości makrocytarnej:
- podczas gdy anemia mikrocytarna (Fe) powoduje upośledzenie hemoglobiny tak niedobór B12/kwasu foliowego to upośledzenie DNA,
- CYJANOKOBALAMINA,
- HYDROKSYKOBALAMINA,
- -> obie podawane domięśniowo lub dożylnie,
- sam KWAS FOLIOWY rzadko podawany (suplementacja kobiet w ciąży, lub przy zatruciu METOTREKSATEM –> tam może być kwas FOLINOWY stosowany),
ERYTROPOETYNA:
HEMOPOETYCZNY CZYNNIK WZROSTOWY,
- stymuluje proliferacje i różnicowanie,
- produkowana naturalnie w nerkach w odpowiedzi na hipoksje (przez wzrost HIF-1),
- w leczeniu stosowana jako ERYTROPOETYNA alfa i ERYTROPOETYNA beta (różnice w glikozylacji),
- dodatkowo też DARBEPOETYNA - rekombinowana EPO o dłuższym okresie półtrwania (25h),
EPO w innym zastosowaniu:
- METOKSYPOLIETYLENOGLIKOL - EPOETYNA beta - długo działający stymulator receptora dla erytropoetyny,
- PEGINESATYD - pegylowany analog erytropoetyny,
a samo EPO może spowodować: nadciśnienie, nadlepkość krwi, zespół grypopodobny,
G-CSF:
HEMOPOETYCZNY CZYNNIK WZROSTOWY,
- stymuluje powstawanie, dojrzewanie i uwalnianie NEUTROFILI ze szpiku,
- FILGRASTYM,
- LENOGRASTYM,
- stosowany (z GM-CSF) do leczenia neutropenii, przypadków aplazji szpiku, izolacji krążących komórek macierzystych),
GM- CSF:
HEMOPOETYCZNY CZYNNIK WZROSTOWY,
- pobudza rozwój komórek progenitorowych dla GRANULOCYTÓW, MAKROFAGÓW, EOZYNOFILÓW + słabiej dla płytek i erytrocytów,
- SAGRAMOSTYM,
- MOLGRAMOSTYM,
- tak jak i G-CSF może wywołać: bóle kości, gorączke, wysypkę, hipotonię, spadek ciśnienia parcjalnego O2, wysięki, a nawet vasculitis,
PEGFILGRASTYM:
- pegylowany FILGRASTYM,
- nasilone działanie na NEUTROFILE,
- wydłużenie okresy rozpadu (t1/2),
- zmiejszenie klirensu nerkowego,
ogólnie: mniejsza toksyczność czy immunogenność + lepsza rozpuszczalność w wodzie lub w rozpuszczalnikach organicznych,
Leki związane z TROMBOPOETYNĄ:
ROMIPLOSTYM - mimetyk TROMBOPOETYNY, który zwiększa liczbę płytek przy immunologicznej małopłytkowości,
ELTROMBOPAG - niebiałkowy agonista receptora dla TROMBOPOETYNY, wykorzystywany w leczeniu immunogennej małopłytkowości + tej w przebiegu marskości przy HCV,
INTERLEUKINA 11:
HEMOPOETYCZNY CZYNNIK WZROSTOWY,
- przyśpiesza dojrzewanie megakariocytów,
- zwiększa liczbę płytek krwi,
- nasila hematopoeze,
- wzrost komórek śródbłonka przewodu pokarmowego,
- wzrost liczby osteoklastów,
- zatwierdzona w leczeniu małopłytkowości związaną z terapią nowotworów pochodzenia szpikowego,
TROMBOPOETYNA:
HEMOPOETYCZNY CZYNNIK WZROSTOWY,
- cytokina wspomagająca proliferacje MEGAKARIOCYTÓW co przekłada się na proliferacje płytek krwi,
- wszystkie stosowane (rekombinowane) preparaty o identycznej sile in vivo,
- stosowane przy małopłytkowości spowodowanej radio i chemioterapią,
- stosowana u dawców krwi w celu zwiększenia ilości płytek u nich,
- LUDZKI CZYNNIK WZROSTOWY I ROZWOJU MEGAKARIOCYTÓW (RHUMGDF),
- LUDZKA TROMBOPOETYNA (RHUTPO),
Preparaty KRYSTALOIDALNE jako podstawowe preparaty krwiozastępcze:
PRZESTRZEŃ MIĘDZYKOMÓRKOWA,
- roztwory izotoniczne: 0,45% NaCl, 0,9% NaCl, roztwór RINGERA, fizjologiczny wieloelektrolitowy izotoniczny płyn (PWE),
- osmolarność i pH zbliżone do płynu śródmiąższowego,
- ulegają szybkiej eliminacji nerkowej i dystrybucji pozanaczyniowej,
- krótkotrwały efekt (ale bardzo szybki!),
- występuje ryzyko przewodnienia,
DEKSTRANY:
KOLOIDY, PRZESTRZEŃ WEWNĄTRZKOMÓRKOWA,
- w formie 70 tys, 60 tys, 40 tys, haptenowe,
- trudnorozkładalne polisacharydy,
- powstałe z sacharozy, siarczanu sodowego, melasy,
- działają hiperonkotycznie przez około 3-6 godzin,
- podawane z KRYSTALOIDAMI, by zapobiec odwodnieniu zewnątrzkomórkowemu i uszkodzeniu nerek,
- poprawiają właściwości renologiczne krwi,
- powoduje spadek vWF, spadek czynników V i VIII oraz PAI - 1,
Działanie niepożądane DEKSTRANÓW:
- zaburzenia hemostazy,
- reakcje anafilaktyczne i anafilaktoidalne (możemy niwelować ówczesnym podaniem DEKSTRANU HAPTENOWEGO:
- -> podawany zawsze przed pierwszą infuzją lub jeżeli przerwa dłuższa niż 48h,
- -> wiąże przeciwciała,
SKROBIA HYDROKSYETYLOWANA:
KOLOID, przestrzeń WEWNĄTRZKOMÓRKOWA,
- amylopektyna nasycona grupami hydroksyetylenowymi,
- stosowana w stężeniu 6-10%,
- niewielki wpływ na krzepnięcie,
- może powodować świąd skóry ale rzadko daje reakcje uczuleniowe,
- WIELKO, ŚREDNIO i MAŁOCZĄSTECZKOWA,
(450 tys, 200 tys, 70tys),
Preparaty ŻELATYNY:
KOLOID, płyn WEWNĄTRZKOMÓRKOWY,
- najmniejszy i najktrótszy efekt wśród koloidów,
- nasilają diurezę,
- minimalny wpływ na krzepnięcie,
- powoduje częste uczulenia,
- OKSIPOLIŻELATYNA,
- ŻELATYNY USIECIOWANE,
- ŻELATYNY MODYFIKOWANE,
Uwaga: wszystkie koloidy mogą uszkodzić nerki,
ANARGELID:
- hamuje dojrzewanie megakariocytów, a więc i powstawanie płytek krwi,
- używamy przy nadpłytkowości,
- NIE jest lekiem przeciwpłytkowym, bo te typowo hamują agregację,
KWAS ACETYLOSALICYLOWY i jego działanie PRZECIWPŁYTKOWE:
- nieodwracalna inhibicja COX-1 w płytkach krwi warunkuje to działanie,
- stosowany w małych dawkach (75-300mg),
- aktywność już po 60 minutach a teoretyczny czas trwania leku to 20 min –> płytki nie umieją zsyntetyzować nowych COX-1 więc t1/2 do końca życia płytki,
- inne komórki normalnie syntetyzują nowe cox, stąd codzienne stosowanie leku powala tylko na 10% dzinnie odnowienie frakcji płytek,
TIENOPIRYDYNY:
- działają na rec. P2Y12 (Gi),
- poprzez metabolit wątrobowy,
- długotrwałe działanie nawet po odstawieniu leku,
- wszystkie leki z tej grupy łączą się nieodwracalnie hamując agregacje płytek krwi,
- dodatkowo TIKLOPIDYNA i KLOPIDOGREL działają też na GPIIb/IIIa,
- na KLOPIDOGREL występuje nawet u 30% pacjentów oporność,
TIENOPIRYDYNY i inne leki wpływające na receptor dla ADP (P2Y12):
- TIKLOPIDYNA - działa po 3 - 5 dni,
- KLOPIDOGREL - działa po kilku h,
- PRASUGREL - lepsza farmakokinetyka (III generacja),
- ELINOGREL - dożylny i doustny,
+ KANGRELOL - jako analog ADP, dożylny i odwracalny,
+ TYKAGRELOL - bezpośredni wpływ na P2Y12 (bez metabolizmu w wątrobie), przez co jest szybszy i skuteczniejszy a dodatkowo odwracalny,
ABCYKSYMAB:
PRZECIWCIAŁO MONOKLONALNE,
- fragment Fab,
- skierowany przeciwko GPIIb/IIIa,
- zapobiega tworzeniu się agregacyjnych sieci płytkowych (utrzymywanych przez fibrynogen),
- stosowany dożylnie przy angioplastyce tętnicy wieńcowej u osób z dużym ryzykiem (tylko jeżeli nie byli już ówcześnie leczeni inhibitorami receptora GPIIb/IIIa –> ERTYFIBATYD, TYROFIBAN)
ERTYFIBATYD,
TYROFIBAN:
MIMETYKI SEKW. RGD,
(arginina, glicyna, kw. asparaginowy).
- ERTYFIBATYD - kompetytywny inhibitor receptora IIb/IIIa (cykliczny haptopeptyd),
- TYROFIBAN - niepeptydowa pochodna tyrozyny, selektywnie blokująca IIb/IIIa z dodatkowym wpływem na rec. WITRONEKTYNOWY, który działa na adhezje, migrację i proliferację płytek,
- NIE uczulają w przeciwieństwie do ABCYKSYMABU,
Gdzie stosujemy związki wpływające na GPIIb/IIIa?
DOŻYLNIE:
- przy OZW bez STEMI,
- u osób obciążonych ryzykiem zgonu lub zawału,
- u poacjentów ze STEMI w EKG,
- w cukrzycy,