ANTYBIOTYKI cz.III Flashcards
tetracykliny, aminoglikozydy, etc.
1
Q
TETRACYKLINY:
A
- odwracalnie przyłączają się do 30S,
- blokują wiązanie aminoacylo - tRNA,
- antybiotyki bakteriostatyczne,
- może wystąpić całkowita oporność krzyżowa w grupie,
- działają na G(+) i G(-),
- hamują rozwój riketsji,
- absorbcja tetracyklin silnie hamowana przez jony m.in. Ca2+ (mleko!),
- dobra penetracją do wszystkich tkanek ciała,
2
Q
Krótkodziałające TETRACYKLINY:
A
- podajemy co 6-8 godzin,
- TETRACYKLINA,
- OKSYTETRACYKLINA,
3
Q
Średniodziałające TETRACYKLINY:
A
- podajemy co 12 godzin,
- DEMEKLOCYKLINA,
- METACYKLINA,
4
Q
Długodziałające TETRACYKLINY:
A
- podajemy raz na dobę (ale t1/2 to około 18 godzin),
- DOKSYCYKLINA,
- MINOCYKLINA
- najlepiej wchłaniają się drogą doustną, ale DOKSYCYKLINA ma równiez formę dożylną!
5
Q
Działania niepożądane TETRACYKLIN:
A
- z przewodu pokarmowego,
- dysbakteriozy -> grzybicę,
- zaburzenia Ca2+ z przebarwieniami szkliwa i uszkodzenie nasad kości,
- nasilanie właściwości leków anty-koagulacyjnych,
- uszkodzenie nerek i wątroby,
- zaburzenia błędnikowe,
- nie stosowane w ciąży!
6
Q
DOKSYCYKLINA:
A
TETRACYKLINA,
- leczenie trądziku pospolitego (z TETRACYKLINĄ),
- wykorzystywana przy boreliozie z Lyme, wągliku, chorobie papuziej i tularemii,
- może być stosowana w schorzeniach przenos\zonych drogą płciową,
- wykorzystywana przy atypowym zapaleniu płuc,
7
Q
MINOCYKLINA:
A
TETRACYKLINA,
- osiąga wysokie stężenia w ślinie i łzach,
- używana w celu niwelowania nosicielstwa meningokoków,
(obecnie zastępowana RIFAMPICYNA),
- bywa używana w leczeniu RZS (TETRACYKLINY ogólnie hamują odkładanie się macierzy łącznotkankowej z racji stymulowania metaloproteinaz (?))
8
Q
TYGECYKLINA:
A
GLICYKLINA,
- długo działająca,
- wydalana z żółcią,
- wykazuje podobny mechanizm działania co TETRACYKLINY, ale bez oporności z racji wypompowywania z organizmu,
- nadal oporność na Pseudomonas,
- działa bakteriostatycznie na MRSA, VRSA,
- podawana dożylnie,
- głownie stosowana przy skomplikowanych zakażeniach skóry i tkanki podskórnej oraz w zakażeniach jamy ustnej,
9
Q
MAKROLIDY:
A
- antybiotyki półsyntetyczne,
- z 14 lub 16 węgli oraz pierścienia laktamowego,
- wiążą się do 50S blokując elongacje,
- działają bakteriostatycznie (ale w alkalicznym pH mogą okazać się bakteriobójcze),
- oporność na MAKROLIDY wynika z obecności pompy, substancji niwelujących lub metylaz (gen erm),
- działają na G(+) i niektóre G(-),
- kumulują się w makrofagach,
10
Q
MAKROLIDY C14
A
ERYTROMYCYNA,
ROKSYTROMYCYNA,
KLARYTROMYCYNA,
11
Q
MAKROLID C16
A
SPIRAMYCYNA,
12
Q
MAKROLIDY CD.
A
- stosowane przy zakażeniu GDO,
- przy nadwrażliwości na beta - latamy,
- inaktywowane w niskim pH,
- eliminowane z żółcią są:
ERYTROMYCYNA,
ROKSYTROMYCYNA, - eliminowana z moczem jest:
KLARYTROMYCYNA,
13
Q
ERYTROMYCYNA:
A
- jak każdy MAKROLID hamuję aktywność P450.
- polepsza wchłanianie m.in. DIGOKSYNY,
- wykazuje podobieństwo strukturalne do MOTYLINY (wykorzystywana jako lek prokinetyczny też),
- niektóre sole ERYTROMYCYNY wywołuja cholestaze i zapalenie wątroby,
14
Q
AZYTROMYCYNA:
A
ANTYBIOTYK AZOLIDOWY,
- spektrum identyczne z MAKROLIDAMI,
- penetrują do większości tkanek (nadal bez OUN),
- silniejsza kumulacja,
- dzięki wędrówce makrofagów osiągają najwyższe stężenia w miejscu infekcji,
- wystarczy stosowanie przez 3 dni (lub jedna “końska dawka),
- dobrze się wchłaniają z przewodu pokarmowego,
- nie wpływają na P450,
15
Q
TELITROMYCYNA,
CETROMYCYNA:
A
- KETOLIDY,
- od erytromycyną różnią się grupą cukrową,
wykazują inną oporność z racji właśnie różnicy w budowie, - wykorzystywane przy ostrym zapaleniu zatok lub oskrzeli.,
- nie są lekami zarejestrowanymi w polsce,
- mogą dać zaburzenia wzroku,
- mogą wydłużać ostęp QTc
16
Q
LINKOMYCYNA + chlorowcowa pochodna KLINDAMYCYNA:
A
LINKOZAMIDY
- mechanizm identyczny z makrolidami,
- spektrum G(+) tlenowe i wszystkie beztlenowce,
- w użyciu głownie KLINDAMYCYNA z racji dobrej penetracji (bez OUN),
- do leczenia ogólnego lub miejscowego skóry i tkanki podskórnej.
- należy uważać na dysbakteriozy,
17
Q
Połączenia KLINDAMYCYNY:
A
- z AMINOGLIKOZYDAMI - gdy zakażenie florą mieszaną,
- z PENICYLINAMI, CEFALOSPORYNAMI - gdy nawracające zakażenia gardła sama PENICYLINA używana przy sepsie paciorkowcowej),
- z PRYMACHINĄ gdy zakażenie P.jiroveci u chorych na AIDS (jako alternatywa dla KOTRIMOKSAZOLU),
- z PIRYMETAMINĄ gdy toxoplazmoza,
18
Q
OKSAZOLIDYDONY:
A
LINEZOLID,
EPEREZOLID,
TEDIZOLID,
- syntetyczne, bakteriostatyczne antybiotyki,
- hamujące inicjacje (50S),
- są bakteriobójcze tylko dla paciorkowców,
- głownie G(+),
- stosowane dożylnie i doustnie,
- wykorzystywane przy zakażeniach szpitalnych MRSA i VRE,
- uwaga na mielosupresje - maxymalnie stosowane 4 tygodnie,
19
Q
CHINOPRYSTYNA,
DALFOPRYSTYNA:
A
STREPTOGRAMINY
- działają na zasadzie destabilizacji rybosomu,
- w pojedynke sa bakteriostatyczne,
- w stosunku 30:70 są bakteriobójcze,
- wykazują efekt postantybiotykowy,
- działają na G(+), G(-), Pseudomonas,
- hamują P450 -> musimy zredukować podawanie np. CYKOLSPORYNY czy WARFARYNY,
20
Q
CHLORAMFENIKOL:
A
- G(+), G(-), riketsje,
- łączy się odwracalnie z podjednostka 50S,
- bakteriostatyczny,
- toksyczny, przez co rzadko stosowany (głownie zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych),
- może być stosowany jako maść (DETROMYCYNA),
- stosowany doustnie lub pozajelitowo w postaci soli,
21
Q
Działania niepożądane CHLORAMFENIKOLU:
A
- z przewodu pokarmowego (n,w,b),
- grzybicze zakażenie jamy ustnej lub dróg moczowych,
- zazwyczaj odwracalne zaburzenie erytropoezy,
- niedokrwistość i agranulocytoza (w typie reakcji IDIOSYNKRAZJI - czyli nie zależnie od dawki!),
- może wywołać zespół szarego noworodka,
- stosowanie PARACETAMOLU podnosi stężenie CHLORAMFENIKOLU,
22
Q
RYFAMPICYNA,
RYFABUTYNA,
RYFAPENTYNA,
RYFAKSYMINA:
A
ANSAMYCYNY,
- hamują polimerazę RNA,
- szerokie spektrum działania (G(+), G(-), prątki)
- używane również w leczeniu gruźlicy (RYFAMPICYNA),
- wszystkie - oprócz RYFAKSYMINY - są dobrze wchłaniane,
- stosując należy uważać na małopłytkowość, żółtaczkę cholestatyczną i zaburzenia przewodu pokarmowego,
23
Q
RYFAMPICYNA:
A
ANSAMYCYNA,
- wykazuje liczne interakcje z racji indukcji cytochromu P450 (podobnie jak RYFAPENTYNA),
- barwi płyny ustrojowe na pomarańczowo,
- dobrze przenika do OUN,
- bakteriobójcza dla prątków wewnątrzkomórkowych - jeden z leków pierwszego rzutu przy GRUŹLICY!
24
Q
RYFABUTYNA:
A
ANSAMYCYNA,
- o mniejszej zdolności do indukcji P450,
- wskazana u pacjentów stosujących wiele leków,
- wykorzystywana do leczenia gruźlicy prątkami atypowymi,
25
POLIMYKSYNY:
- detergenty, które zaburzają strukturę błony bakterii, \
- bakteriobójcze dla G(-) w tym Pseudomonas,
- bardzo rzadko występuje oporność,
- stosowane miejscowo - nie są wchłaniane,
- można zastosować w nebulizacji (KOLISTYNA czyli POLIMYKSYNA E lub KOLISTYMETAT SODOWY),
- podawany dożylnie przy powikłanym zapaleniu dróg moczowych,
- należy uważać na uszkodzenie dróg moczowych,
26
FIDAKSKOMYCYNA:
- hamuje synteze RNA w innym miejscu niż ANSAMYCYNY,
- bakteriobójcza dla C.difficile,
- stosowana doustnie,
- nie wykazuje oporności krzyżowej z innymi antybiotykami,
- może wystąpić reakcja nadwrażliwości, nudności, wymioty,
27
RETAPAMULINA
- działa na białko L3 na podjednostce 50S,
- wykazuje bakteriostatyczne działanie,
- może wystąpić oporność przy mutacji białka L3 lub pompy,
- działa na bakterie G(+), nawet te wykazujące oporność na KWAS FUSYDOWY i MUPIPLOCYNE,
- stosowana miejscowo (gł. w liszajcu),
- pozajelitowo stosowany jest nowy, podobny lek - LEFAMULINA,
28
FOSFOMYCYNA:
analog FOSFOENOLOPIROGRONIANIU,
- blokuje 1-szy etap syntezy peptydoglikanu,
- transportowana przez G-6-P,
- działa na G(+), G(-) i też Proteus,
- podawana doustnie, głownie przy zakażaniu dróg moczowych,
- uwaga na nudności, wymioty czy zawroty głowy,
- lek jest bezpieczny w ciąży!,
29
Leki I -ego rzutu w gruźlicy:
```
tzw. leki podstawowe:
BAKTERIOBÓJCZE:
- IZONIAZYD,
- RYFAMPICYNA,
- PIRAZYNAMID,
- STREPTAMYCYNA,
BAKTERIOSTATYCZNE:
-ETAMBUTOL,
```
30
Leki II -ego rzutu w gruźlicy:
```
tzw. leki alternatywne:
BAKTERIOBÓJCZE:
- ETIONAMID,
- KAPREOMYCYNA,
BAKTERIOSTATYCZNE:
- CYKLOSERYNA,
- KWAS PARAAMINOBENZOESOWY,
```
+ KANAMYCYNA, AMIKACYNA, RYFABUTYNA, RYFAPENTYNA, KLOFAZYMINA, KLARYTROMYCYNA, DELAMANID, BEDAKILINA,
31
KWAS FUSYDOWY:
BUDOWA STEROIDOWA,
- hamuje czynnik elongacyjny G,
- bakteriostatyczny,
- może roziwnąć się oporność poprzez EF-G (szybko narastająca gdy monoterapia),
- dobrze penetruje do kości,
- stosowany głownie przy Staphuloccocus aureus,
- może zaburzać prace wątroby,
- barwi mocz na brązowo,
32
FUZAFUNGINA:
- podobne działanie jak JONOFORY,
- bakteriostatyczna ale i GRZYBOstatyczna (Candida),
- hamuje też adhezje Heampohilus do nabłonka oskrzeli,
- wykazuje działanie przeciwzapalne i immunostymulujące,
- miejscowo stosowany w formie areozolu,
33
MUPIROCYNA:
- blok tRNA z IZOLEUCYNĄ,
- bakteriostatycznie działa, a w większym stężeniu bakteriobójczo,
- szybka oporność - stąd stosowany tylko miejscowo na skórę przy G(+),
- wykorzystywana m.in. przy nosicielstwie Staphuloccocus aureus i przy liszajcu,
- może dać miejscowe podrażnienie skóry, aż do kontaktowego zapalenia skóry,
34
BACYTRACYNA:
mieszanina CYKLICZNYCH PEPTYDÓW,
- hamuje defosforylacje BAKTOPRENOLU,
- bakteriobójcza dla G(+),
- bez oporności krzyżowej,
- nie wchłanialna, stosowana głownie miejscowo,
- rzadko doustnie - przy Clostridium,
- bywa stosowana domięśniowo - występuje wtedy ryzyko uszkodzenia nerek,
35
GRAMICYDYNA:
mieszania peptydów,
- jeden z najstarszych antybiotyków,
- działa jak JONOFORY,
- na G(+) i Mycobacterium,
- stosowana wyłącznie miejscowo
- w przypadku innego podania wywołuje hemolizę
36
CYKLOSERYNA:
analog D - ALANINY,
- hamuje stytezę peptydoglikanu w msc. nr2,
- bakteriobójcza,
- działa na G(+), G(-),
- praktycznie wykorzystywana do leczenia gruźlicy (II rzut),
- może dać silne powikłania z OUN (nawet reakcje psychotyczne),
- powikłania OUN zmniejszamy podając PIRYDOKSYNE,
37
IZONIAZYD:
- lek podobny do PIRYDOKSYNY,
- prątki wewnątrz i zewnątrz komórkowe, \
- hamuje syntezę kwasu mykolowego,
- występuje oporność warunkowana genem "inhA" lub delecją/mutacją "katG" lub też nad ekspresją genu chroniącego "ahpC",
- przy genie "inhA" występuje też oporność na ETIONAMID,
38
Działania niepożądane IZONIAZYDU:
- IMMUNOLOGICZNE - wysypki, gorączka, toczeń,
- HEPATOTOKSYNCZOŚĆ - 20% lekkie, 1% ciężkie,
- NEUROTOKSYCZNOŚĆ - głownie neuropatia obwodowa z racji względnego niedoboru B6,
- niedokrwistość, szumy uszne, przewód pokarmowy,
39
ETAMBUTOL:
- hamuje ARABINOZYLOTRANSFERAZY,
- działa na szybkodzielące się prątki wewnątrz i zewnątrz komórkowe,
- występuje szybko narastająca oporność w przypadku monoterapii,
- dobra penetracja, w tym do OUN przy zapaleniach,
- w 50% wydalany przez nerki,
- uwaga na pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego (podobnego do tego z SM),
40
PIRAZYNAMID:
- pochodna NIKOTYNAMIDU,
- w kwaśnym pH jesty bakteriobójczy (np. lizosomy makrofagów),
- pirymidaza przekształca lek do aktywnego metabolitu (gen "pncA"),
- nie aktywny wobec pratków atypowych,
- dobrze się wchłania, w tym do OUN przy zapaleniu,
- może wywołać napady dny moczanowej,
41
STREPTOMYCYNA:
AMINOGLIKOZYD,
- działa tylko pozakomórkowo,
- tylko na prątki typowe,
- przenika do OUN przy zapaleniu,
- stosowany w ciężkich postaciach gruźlicy,
- terapia max. 6 miesięcy z racji nefro i ototoskyczności,
- przed zastosowaniem leku sprawdzamy wydolność nerek!
42
ETIONAMID:
II - rzut,
- podobny do IZONIAZYDU,
- podobny mechanizm działania,
- prątki wewnątrz i zewnątrzomórkowe,
- może pojawić się oporność krzyżowa ("inhA"),
- lek podawany doustnie,
- dobrze penetruje do OUN,
- może dać podrażnienie żołądka i neuropatie (podajemy wtedy PIRYDOKSYNE),
43
KAPREOMYCYNA:
AMINOGLIKOZYD - II - rzut:
- używany w przypadku oporności na AMIKACYNE i STREPTOMYCYNE,
- podawany domięśniowo,
- przy szczepach wieloopornych,
- lek typowo wywołuje powikłania w miejscu podania,
44
CYKLOSERYNA:
II - rzut,
- przy oporności na leki I -ego rzutu,
- może dać powikłania neurologiczne łącznie z depresją,
- typowo - podajemy PIRYDOKSYNĘ,
45
KWAS PARA-AMINOSALICYLOWY (PAS):
antagonista KW. FOLIOWEGO,
- podobny do KWASU PARA-AMINOBENZOESOWEGO,
- działa względnie wybiórczo dla prątków,
- rzadko stosowany,
- liczne działania niepożądane -> podrażnienia, owrzodzenia przew. pokarmowego, objawy nadwrażliwości,
- może krystalizować się w moczu,
46
LINEZOLID:
- hamuje wzrost prątków,
- prątki wewnątrz i zewnątrz komórkowe,
- jako lek III - rzutu!
47
DELAMANID:
- nowy lek,
- hamuje syntezę kwasu mykolowego (jak IZONIAZYD i ETIONAMID),
- stosowany do leczenia skojarzonego przy wieloopornej gruźlicy,
- wydłuża ostęp QTc,
- wywołuje hipokaliemie i retikulocytozę,
48
BEDAKILINA:
- nowy lek podobny do CHINOLONÓW,
- jednak wykazujący inny mechanizm niż CHINOLONY,
- wybiórczo hamuje syntazę ATP w prątkach,
- działa bakteriobójczo nawet na niereplikujące się prątki,
- stosowany w skojarzeniu w przy wieloopornej gruźlicy,
- może powodowac bóle brzucha, wymioty,
- powoduje wzrost poziomu transaminaz,
- poprzez blok hERG wydłuża QTc,
49
Leczenie Typu I przy gruźlicy:
- nowy przypadek,
- nowy przypadek z ujemnym rozmazem, ale z rozległymi zmianami płucnymi,
- ciężkie postacie gruźlicy pozapłucnej
FAZA WSTĘPNA = izoniazyd, ryfampicyna, pirazynamid, etambutol/streptomycyna,
FAZA KONTYNUKACJI = izoniazyd, ryfampicyna
2+4
50
Leczenie Typu II:
- wznowa z rozmazem dodatnim,
- niepowodzenie leczenia,
- terapia po przerwie z dodatnim rozmazem,
FAZA WSTĘPNA = streptomycyna, izoniazyd, ryfampicyna, pirazynamid, etambutol + izoniazyd, ryfampicyna, pirazynamid, etambutol
FAZA KONTYNUACJI = izoniazyd, ryfampicyna, etambutol,
2+1+5
51
Leczenie Typu III:
- nowe przypadki z ujemnym rozmazem,
- lekkie postacie pozapłucne,
FAZA WSTĘPNA = izoniazyd, ryfampicyna, pirazynamid,
FAZA KONTYNUACJI = izoniazyd, ryfampicyna,
2+4
52
DPASON:
SULFON,
- wykorzystywany w leczeniu trądu,
- dobrze się wchłania,
- silnie się kumuluje,
- zazwyczaj dobrze tolerowany,
- może powodować niedokrwistość hemolityczną, niestrawność, gorączkę, świąd,
- może też rozwninąć się rumień guzowaty (leczymy TALIDOMIDEM),
SULFONY ogólnie często łączymy z RYFAMPICYNĄ
53
KLOFAZYMINA:
BARWNIK FENZYNOWY,
- prawdopodobnie łączy się z DNA,
- stosowany w ciężkich przypadkach trądu razem z DAPSONEM i RYFAMPICYNĄ,
- kumuluję się - uwalniany miesiącami,
- wywołuje przebarwienia skóry,
- może dać podrażnienie przewodu pokarmowego,
54
Profilaktyka antybiotykowa w chirurgii:
gdy spełnione 2 a 3 warunków:
- zabieg w obrębie jamy brzusznej,
- czas operacji przekracza 2 godziny,
- rana jest zakażona lub u chorego występują minimum 3 inne schorzenia,
==> CEFUZOLINA (najczęściej w ogólnej),
WANKOMYCYNA z GENTAMYCYNĄ (najczęściej w neuro),
55
Leki które nie osiągają stężeń terapeutycznych w OUN:
- AMINOGLIKOZYDY,
- CEFALOSPORYNY I i II generacji
(oprócz CEFUROKSYNY, która penetruje OUN w zapaleniu)
