HC 1.4: Inleiding parasitologie

Question 1

hoe noemen we het als zowel hemoglobine, als leukocyten als trombocyten verlaagd zijn?

Answer 1

pancytopenie

Question 2

wat is een parasiet?

Answer 2

eukaryote organismen die leven ten koste van hun gastheer

Question 3

parasieten verschillen van bacteriën en virussen, en vooral om het feit dat parasieten eukaryoot zijn. dat maakt parasieten dan ook tot de meest complexe ziekteverwekkers.

Answer 3

• parasieten hebben een groot genoom (veel groter dan die van bacteriën en virussen
• parasieten hebben complexe cel structuren
• en ze presenteren zich in verschillende verschijningsvormen, ze hebben meerdere ontwikkelingsstadia in hun levenscyclus (denk bijv. aan wormen die eitjes maken en dat ze door die verschillende stadia zijn aangepast aan de omstandigheden waarin ze moeten leven)
• ze kunnen meerdere gastheren in een levenscyclus infecteren

Question 4

voorbeelden van parasieten en de 3 hoofdgroepen waarin je parasieten kan indelen:

Answer 4

• ectoparasieten (zitten aan de buitenkant van het lichaam): denk aan vlooien, luizen, teken, etc.
• endoparasieten (die dus in het lichaam zitten) daar heb je dan weer verschillende groepen van
• de meercellige endoparasieten zijn de parasitaire wormen: zoals spoelwormen, mijnwormen en schistosomen
• de eencellige endoparasieten, de parasitaire protozoa: zoals leishmania, plasmodium, trypanosoma, toxoplasma

Question 5

Leishmaniasis als voorbeeld van een parasiet:

Answer 5

• deze ziekteverwekker kan een scala aan ziektebeelden geven
• het kan een huidprobleem geven, wat we cutane Leishmaniasis noemen
• of het kan meer viscerale problemen veroorzaken (in het lichaam)
• en het is overdraagbaar door zandvliegen (kleine muggen)

Question 6

geografische verspreiding Leishmaniasis:

Answer 6

• er zijn soorten die voorkomen in Europa, Afrika en Midden-Oosten
• en soorten die specifiek in Zui-Amerika voorkomen

Question 7

Leishmaniasis is dus een complex van aandoeningen die zich op verschillende manieren kan presenteren. dat komt mede doordat er meer dan 20 verschillende Leishmania soorten zijn.

Question 8

de vector die de parasiet overdraagt bij Leishmaniasis:

Answer 8

de parasieten worden overgebracht door vrouwelijke zandvliegjes wanneer ze iemand prikken en bloed zuigen.
over de wereld zijn het verschillende species/geslachten van de zandvliegjes die de parasiet overbrengen.

Question 9

wat is een vector?

Answer 9

een vector is altijd een e-vertebraat (ongewerveld dier), verantwoordelijk voor de overdracht van de parasiet

Question 10

parasieten hebben dus ontwikkelingscycli. je hebt 2 vormen van ontwikkelingscycli:

Answer 10

• Directe ontwikkelingscyclus: parasiet heeft 1 gastheer om zijn levenscyclus te voltooien (bijv. spoelwormen)
• Indirecte ontwikkelingscyclus: parasiet heeft 2 of meer gastheren om de levenscyclus te voltooien (bijv. Leishmania)

Question 11

definitieve gastheer:

Answer 11

gastheer die de volwassen parasiet herbergt en waarin de geslachtelijke vermenigvuldiging plaatsvindt

Question 12

tussengastheer:

Answer 12

gastheer waar de asexuele of vegetatieve vermeerdering plaatsvindt, maar waar dus geen nieuwe organismen in ontstaan

Question 13

gastheerspecificiteit:

Answer 13

door een (soms vergaande) specilisatie ontstane gebondenheid van de parasiet aan een bepaalde gastheer

Question 14

Leishmania (amastigoten):

Answer 14

• zijn intracellulaire parasieten
• fagocytose door immuun cellen
• parasiet overleeft in immuun cellen
• voorkomt fusie fagosoom met lysosoom en kan daardoor blijven leven

Question 15

Leisgmaniasis kan 3 klinische vormen/beelden geven:

Answer 15

• cutane leishmaniasis: komt het meeste voor
• mucocutane leishmaniasis: met name in Zuid-Amerika
• viscerale leishmaniasis: de meest dodelijke variant (60.000 doden per jaar)

Question 16

de viscerale leishmaniasis komt in een aantal landen voor. 90% van de infecties vinden plaats in de volgende 5 landen:

Answer 16

• India
• Bangladesh
• Brazilië
• Nepal
• Sudan
  –> maar het is ook aanwezig in landen rondom de Middellandse zee (Spanje, Portugal, Italië, Zuid-Frankrijk en Griekenland)

Question 17

pathogenese van viscerale leishmaniasis:

Answer 17

• de parasiet wordt via de macrofagen versleept door het lichaam naar lymfeknopen, beenmerg, milt en lever
• de parasiet infecteert de fagocyterende leukocyten
• dit geeft een aantasting van het immuunsysteem
• door de aanwezigheid van de parasiet in hematopoëtische organen, is er een repressie van de aanmaak van bloedcellen
• als compensatie vindt er vergroting van die organen plaats (milt en lever)
• vanwege de aantasting van het immuunsysteem, levert dat een situatie op waarin mensen immuungecompromitteerd zijn en dus vatbaarder voor infecties
• dat kan dus leiden tot een koorts achtig ziektebeeld

Question 18

incubatie periode:

Answer 18

is de tijdspanne tussen het infectiemoment en het moment van de eerste klinische symptomen

Question 19

de incubatietijd van viscerale leishmaniasis:

Answer 19

variabel van enkele maanden tot jaren

Question 20

prepatente periode:

Answer 20

is de tijdspanne tussen het infectiemoment en het moment dat de parasiet blijk geeft van zijn aanwezigheid
bij leishmaniasis bijvoorbeeld: het voor het eerst kunnen aantonen van de parasieten
bij darmwormen bijvoorbeeld: het voor het eerst kunnen aantonen van eieren bij de ontlasting

Question 21

infectieduur van viscerale leishmaniasis:

Answer 21

variabel van maanden tot jaren tot misschien wel levenslang

Question 22

verloop viscerale leishmaniasis infectie:

Answer 22

van plots en fulminant tot langzaam en mild

Question 23

die verschillen in infectieduur en het verloop van een viscerale leishmaniasis infectie hebben te maken met het feit dat er twee Leishmania soorten zijn die viscerale leishmaniasis kunnen veroorzaken:

Answer 23

• Leishmania Donovani (L. donovani) die voorkomt in India, Bangladesh, Sudan en Oost Afrika
• Leishmania infantum/Leishmania chagasi (L. infantum/L. chagasi) komt voor in Zuid-Europa, Noord-Afrika, Midden Oosten, Zuid-Amerika

Question 24

viscerale leishmaniasis: L. donovani

Answer 24

• deze soort kan echt een fatale afloop hebben als er geen behandeling is
• typerend is onregelmatige koorts
• ook buikpijn, vermagering, (hepato-) splenomegalie en lymfe adenopathie
• ook de pancytopenie en hyper gammaglobulinemie (IgG)
• door de aantasting van het afweersysteem, verminderde afweer
• zonder behandeling 100% mortaliteit
• met name overdracht van mens op mens

Question 25

wanneer moet je denken aan viscerale leishmaniasis en hoe stel je het vast?

Answer 25

- anamnese: herkomst patiënt/reisanamnese, immuunstatus - symptomen: onregelmatige koorts, hepatosplenomegalie - laboratorium: pancytopenie, hyper IgG & IgM

Question 26

welke diagnostiek doen we bij verdenking op viscerale leishmaniasis?

Answer 26

- aantonen parasieten (microscopie/PCR): hoogste aantal parasieten zit in de milt, daarna het beenmerg en daarna het bloed (dus milt aspiratie > beenmerg punctie > bloed) (PCR op bloed is de eerste keuze) - serologie ondersteunt diagnose (aantonen van specifieke antilichamen in het bloed)

Question 27

Post Kala azar Dermal Leishmanisasi (PKDL):

Answer 27

na behandeling van viscerale leishmanisis zien we in een deel van de patiënten, een jaar na de behandeling een reactie in de huid. dat noemen we PKDL. dit is moeilijk te behandelen en draagt bij een de verspreiding van Leishmaniasis. - de parasieten persisteren dan dus in de huid, maar er is geen viscerale infectie meer

Question 28

Leishmania infantum is eigenlijk een parasiet die bij honden voorkomt. bij honden geeft een infectie een gecombineerd beeld van cutane en viscerale leishmaniasis. dit is dus een voorbeeld van een zoönotische infectie (zoönose). het is dus een dierlijke ziekte die af en toe ook bij mensen voorkomt. de infectie gedraagt zich opportunistisch bij humane infectie. bij voldoende afweer kan Leishmania infantum eigenlijk geen infectie veroorzaken.

Question 29

zoönose:

Answer 29

infectie of ziekte van zoogdieren, waarbij de mens als gastheer kan optreden. dieren vormen het reservoir, van waaruit de mens geïnfecteerd raakt.

Question 30

opportunist:

Answer 30

een opportunistische parasiet kan zich bij afwezigheid van een adequate immuunrespons sterk vermenigvuldigen, waarbij het nageslacht in dezelfde gastheer blijft en zich eveneens gaat vermenigvuldigen.

Question 31

omdat leishmanias infantum zich ook ooportunistisch gedraagt, zien we het vooral bij jonge kinderen en immuun gecompromitteerden. en het kan dus zowel een viscerale als cutane presentatie geven.

Question 32

cutane leishmaniasis:

Answer 32

- geen versleping van de parasiet. hij wordt wel gefagociteerd door macrofagen maar die blijven dan met name in de huid aanwezig en visceraliseren niet. - er ontstaat dan een ulcus rondom de beet van de zandvlieg

Question 33

cutane leishmaniasis heeft een incubatietijd van:

Answer 33

2-8 weken tot jaren het is dus een ulcus wat zich langzaam vormt

Question 34

cutane leishmaniasis geeft dus een langzaam opkomend ulcus wat als het eenmaal zichtbaar is, langzaam groter wordt. het is een ulcus met een opgeworpen rand. het is pijnloos, langzaam groeiend, spontane genezing is mogelijk en veel variatie (nat, droog, korst).

Question 35

er zijn verschillende soorten leishmania die cutane leishmaniasis kunnen geven:

Answer 35

- L. major (landelijke gebieden, zoönose) - L. tropica (stedelijke gebieden, mens is reservoir) - L. aethiopica (Oost-Afrika)

Question 36

karakteristiek voor cutane leishmaniasis is de opstaande rand, de ulcus heeft de vorm van een krater.

Question 37

welke Leishmaniasis soorten die cutane leishmaniasis geven, komen voor in zuid-Amerika?

Answer 37

- L. mexicana complex - L. viannia complex --> ze geve diversiteit in de presentatie van de laesies/ulcus

Question 38

van de L. viannia complex heb je meerdere soorten:

Answer 38

- L. braziliensis complex - L. guyanensis complex --> en die braziliensis kan een mucocutane presentatie geven

Question 39

mucocutane leishmaniasis:

Answer 39

- bij 1-3% van de L. braziliensis complex infecties - versleping van de parasiet naar de mucosa (neus en keel) - vooral in Brazilië - lange incubatietijd (maanden tot jaren na cutane presentatie) - heeft vaak een fatale afloop - slecht te behandelen

Question 40

diagnostiek (muco)cutane leishmaniasis:

Answer 40

- aantonen van de parasieten - de parasieten bevinden zich in de rand van het ulcus, niet in de ulcus zelf - je kunt het microscopisch bekijken (dep/smeer preparaten, gekleurd volgend Giemsa) - of PCR gebruiken (ook differentiatue tussen parasieten) --> serologie geen rol bij cutane leishmaniasis

Question 41

cutane leishmaniasis kan lokaal of systemisch behandeld worden, afhankelijk van bijv. de grootte van het ulcus, de lokalisatie, maar ook de soort leishmaniasis die het veroorzaakt.