Bottumoren Flashcards
Anamnestische tekens van bottumoren
- Nachtelijke pijn
- Continue pijn
- Persoonlijke of familiale ATCD
- Koorts, vermagering, malaise
- ## Geleidelijk of acuut toenemende zwelling
KO bottumoren
- Lokaal: zwelling, functionele beperking, kleur en temperatuur
- Regionaal: neurovasculaire compressie, lymfeklieren, effect op nabijgelegen gewrichten
Oorzaken van botmetastasen
- Borstcarcinoom
- Prostaatcarcinoom
- Longcarcinoom
- Schildkliercarcinoom
- Niercarcinoom
Welke tumoren komen het meeste voor < 20 jaar?
Frequenter primaire tumoren
Benigne: • Fibreuze dysplasie • Chondroom • Niet ossificerend fibroom • ...
Maligne:
• Osteosarcoom
• Ewing sarcoom
Welke tumoren komen het meeste voor > 40 jaar?
Zelden primaire bostumor
Maligne:
- Ziekte van Kahler (multiple myeloom)
- Botmeta’s
Op welke radiologische aspecten letten we bij de beoordeling van maligne of benigne bottumoren?
- Transitiezone
- Periostreactie
- Corticale doorbraak
- Weke weefsel invasie
Beoordeling transitiezone bij bottumoren?
Niet agressieve tumor
- Trage groei
- Scherp afgelijnd -> je kan hier met een potlood een lijn om tekenen
- Omgeven door een sclerotische rand
- Geen doorbraak doorheen cortex
Agressieve tumor
- Snelle groei
- Vage begrenzing/ slecht gedefinieerd -> je kan hier geen lijn rond trekken
- Brede transitiezone tumor/bot
- Doorbraak doorheen cortex
Beoordeling periostreactie bij bottumoren?
Niet agressieve tumor = Trage groei –> tijd om te verbenen
- Continue en effen periostreactie
- Stabiel over tijd
Agressieve tumor = snelle groei -> geen tijd om te verbenen - Onderbroken periostreactie • Geen ossificatie • Lamellen/ uienschillen • Spiculae/hair-on-end • Sunburst • Driehoek van Codman
Wat zien we hier?
Sunburst = teken van snelgroeiende tumor
Wat zien we hier?
Uienschil = teken van snelgroeiende tumor
Wat zien we hier?
Driehoek van Codman = teken van snelgroeiende tumor
Beoordeling cordiale doorbraak bij bottumoren?
- Niet agressieve tumor: Cortex intact
- Agressieve tumor: Cortex destructie/invasie
Beoordeling weke weefsel invasie bij bottumoren?
Belang van MRI
- Niet agressieve tumor –> geen weke weefsel invasie
- Agressieve tumor –> weke weefsel invasie
Radiologie kenmerken niet agressieve tumor?
- Trage groei
- Scherp afgelijnd
- Omgeven door scleroticshe rand
- Geen doorbraak doorheen cortex
- Geen of weinig en continu periost reactie
Radiologische kenmerken agressieve tumor
- Snelle groei
- Vage begrenzing/ slecht gedefinieerd
- Brede transitiezone tumor/bot
- Doorbraak doorheen de cortex
- Uitgebreide periost reactie
Belangrijke DD van bottumoren?
Infectie
Hoe sluiten we dd bij bottumoren uit?
Indien een biopsie verricht wordt, ook altijd een kweek nemen en omgekeerd.
BO bottumor?
- Biopsie
- Lokale uitbreiding: RX, CT en MRI
- Algemene uitbreiding: botscan, PET-CT, CT thorax
!!! Altijd volledige lichaam controleren op uitzaaiingen
Wat is een osteochondroom?
Osteofyt achtige botuitgroei met kraakbeenkap
Epidemiologie osteochondroom?
kinderen of adolescenten (10-35 jaar, M/V: 2/1)
Kliniek osteochondroom?
- Pijn, zwelling, mechanische hinder
- Soms gewrichtsmisvorming
BO osteochondroom
Radiografie: botaanwas thv de metafyse
Kans op maligne transformatie osteochondroom
< 5% –> Chondrosarcoom
Behandeling osteochondroom?
excisie zo symptomatisch
Lokatie ostoechondroom?
- Metafyse van lange beenderen (schouder / knie)
- Solitair of multiple, gesteeld of sessiel
Wat zien we?
Osteochondroom
Definitie enchondroom?
Kraakbeenvormende expansieve tumor
Epidemiologie enchondroom?
jonge volwassenen (20-40 jaar)
Kliniek enchondroom?
- Pijn
- Pathologische fractuur
BO enchondroom?
RX: lytisch letsel / heterogene calcificaties (popcorn aspect)
Behandeling enchondroom?
Curettage en defect opvullen met botent
Lokatie enchondroom?
o Metafyse (o.a. handen/voeten) + bekken/wervelzuil o Meestal solitair
Wat zien we hier?
Popcorn calcificaties = teken van enchondroom
Definitie osteoïd osteoom?
Kleine goedaardige botvormende tumor
Epidemiologie osteoïd osteoom?
• Jongeren (10-35 jaar, M/V 2/1)
Kliniek osteoïd osteoom?
nachtelijke pijn, beter met Aspirine (= zeer specifiek)
BO osteoïd osteoom?
o Rx/CT: centrale radiolucentie, met dense boord
o Bot scintigrafie: verhoogde uptake
Behandeling osteoïd osteoom?
o Medicatie: Aspirine, NSAID’s (soms spontane regressie)
o Resectie: lokalisatie met Rx/CT/isotopen
o Thermocoagulatie onder CT controle
Lokatie osteoïd osteoom?
Femur en tibia
Wat zien we hier?
osteoïd osteoom
Definitie Niet ossificerend fibroom ?
• Fibreus corticaal defect
= Excentrisch ossificatiedefect van lange beenderen
Epidemiologie Niet ossificerend fibroom ?
• Jongeren (2-20 jaar, M>V)
Lokatie Niet ossificerend fibroom ?
o Excentrisch in metafyse (tibia/femur)
o < 10% in bovenste lidmaat
Kliniek Niet ossificerend fibroom ?
- Toevallige vondst
- Insufficiëntiefractuur
BO Niet ossificerend fibroom ?
Rx: goed afgelijnd, polycystisch, in lengte as
R Niet ossificerend fibroom ?
o Observatie (resolutie mogelijk) o Risico op fractuur: curettage en botenten
Wat zien we hier?
Niet ossificerend fibroom
Definitie Botcysten?
o Solitaire cyste gevuld met vocht (osteoclastische activiteit)
Epidemiologie Botcysten?
Kinderen
Lokatie Botcysten?
o Metafyse humerus, femur & calcanus
Kliniek Botcysten?
- Toevallige vondst
- Insufficiëntiefractuur
BO Botcysten?
RX: holte gevuld met vocht
R Botcysten?
o Corticoïde injectie, injectie beenmerg, curettage + botenten
o Soms spontane genezing na fractuur
Wat zien we hier
Botcysten
Definitie Chondrosarcoom ?
Kraakbeenvormende tumoren
Soorten Chondrosarcoom ?
o Primaire chondrosarcoom
o Secundair: degeneratie osteochondroom of enchondroom
Epidemiologie Chondrosarcoom ?
• Volwassenen (30-60 jaar, M≥V)
Kliniek Chondrosarcoom?
pijn, zwelling
BO Chondrosarcoom?
o RX: lyse, uitbreiding buiten bot, gevlekte calcificaties
R Chondrosarcoom?
o ruime excisie of amputatie
Definitie Osteosarcoom ?
Bottumor
Meest frequente kwaadaardige primaire tumor
Epidemiologie Osteosarcoom ?
• Adolescenten & jonge volwassenen (10-25 jaar, M>V)
Kliniek Osteosarcoom ?
pijn, zwelling
BO Osteosarcoom ?
o RX: lytisch, uitbreiding buiten cortex
o Codman driehoek, Sunburst spiculae
R Osteosarcoom?
o Chemotherapie (verbetering van de prognose) o In 2de tijd amputatie of resectie/reconstructie (botenten/prothese)
Definitie Erwing Sarcoom?
Reticulocytaire tumor = modulaire tumor
Epidemiologie Erwing Sarcoom ?
• Kinderen en jonge volwassenen (5-25 j, M/V: 1,5/1)
Kliniek Erwing Sarcoom ?
pijn + zwelling
BO Erwing Sarcoom ?
o RX: periostale lamellaire ossificatie (onion peel)
o Typische gentranslocatie (85% der gevallen)
R Erwing Sarcoom ?
o Resectie + Chemotherapie + Radiotherapie
Prognose Erwing Sarcoom ?
Slechte prognose (5 j: 60-75%, lange termijn: 10-30%)
Snelle metastasen naar longen en skelet
Definitie Multipel myeloom (Ziekte van Kahler)?
Neoplastische proliferatie van plasmacellen
- Onderdrukken hematopoiesis = leukopenie, trombocytopenie, anemie
- Celproliferatie –> osteolysis –> hypercalciemie
Epidemiologie Multipel myeloom (Ziekte van Kahler)?
Volwassenen
Lokatie Multipel myeloom (Ziekte van Kahler)?
Platte beenderen > pijpbeenderen
BO Multipel myeloom (Ziekte van Kahler)?
o RX: scherp afgelijnde lytische zones
o Biologie: BS & immunoglobulines gestegen (elektroforese)
o Bence-Jones proteïne in urine
o Sternum- of bekkenkampunctie
R Multipel myeloom (Ziekte van Kahler)?
o Chemotherapie / radiotherapie
o Autologe stamceltransplantatie
Behandeling botmetastasen?
o Fractuur fixatie en chemo-/radiotherapie
o Vaak palliatief werken, curratief niet meer mogelijk
