Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Lyfjafræði > Veirulyf > Flashcards

Veirulyf Flashcards

1
Q

Hver er birtingarmynd inflúensu?

A
  • skyndilegur hiti, höfuð- og vöðvaverkir ásamt þreytu
  • einkenni frá efri öndunarfærum s.s þurr hósti, hálssærindi
  • einkenni geta einnig verið væg og ódæmigerð
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hver er meðgöngutími frá smiti til einkenna?

A

1- 4 dagar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hverjir eru fylgikvillar inflúensu?

A
  • Lungnabólga (bæði veiru- og bakteríulungnabólga)
  • Bólga í innri líffærum
  • Hjartavöðvi eða gollurhús (myocarditis / pericarditis)
  • Heilavefur
  • Bólgur í vöðvum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Hvaða einstaklingar eru í aukinni áhættu á fylgikvillum inflúensu?

A
  • Börn < 5 ára (sérstaklega < 2 ára)
  • Fullorðnir > 65 ára
  • óléttar konur og 2 vikur eftir barnsburð
  • íbúar hjúkrunaheimila
  • einstaklingar með undirliggjandi sjúkdóma (t.d astmi, Copd, hjartasjúkdómar ofl)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hvenær er gagnsemi veirulyfja sem mest?

A

þegar meðferð er hafin SNEMMA (<24 klst frá upphafi einkenni) og lítil sem engin ef meðferð hafin eftir 48klst
- styttir veikindi um 0,5-3 daga
- dregur hugsanlega úr alvarleika veikinda
- fækkar mögulega fylgikvillum
- óvíst með áhrif á dánartíðni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hvenær á að meðhöndla inflúensu með lyfjum?

A

Meðferð er ráðlögð í eftirfarandi tilfellum:
- Veikindi sem þarfnast innlagnar á sjúkrahús
- alvarlegur sjúkdómur sem er versnandi
- einstaklingum í aukinni áhættu á fylgikvillum
- þungaðar konur allt 2 vikum eftir barnsburð

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hverjir eru meðferðarmöguleikarnir (lyf)?

A

Lyf sem hamla neuraminidasa (veiruensími)
- Oseltamivir (Tamiflu)
- Zanamivir (Relenza)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Hvað gerir neuraminidasi (veiruensím)?

A

Neuraminidasi á veirunni klýfur nýjar veirur frá viðtökum á frumunni sem framleiddi þær

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Hvað gerir Neuraminidasi hemill?

A

Ný veira losnar ekki frá sýktri frumu.
- Hindrar að nýmynduð veira losni frá sýktri frumu framleiðslu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Oseltamivir ( Tamiflu)
- Verkar á
- frásog
- lyfjaform
- aukaverkanir
- varúð
- skammtur
- meðferðarlengd

A
  • Verkar á: inflúensu A og B
  • Frásog: Mjög gott
  • Lyfjaform: hylki / mixtúra
  • Aukaverkanir: Meltingarónot
  • Varúð: Nýrnasjúkdómar (minnka þarf skammta ef nýrnastarfsemi er skert)
  • skammtur: 75mg 2x á dag
  • Meðferðarlengd: 5 dagar (íhuga má að lengja meðferð hjá einstaklingum sem eru alvarlega veikir og/eða ónæmisbældir, sérstaklega ef endurtekið veirupróf er jákvætt)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Zanamivir (Relenza)
- Verkar á
- frásog
- lyfjaform
- aukaverkanir
- varúð
- skammtur
- meðferðarlengd

A
  • Verkar á: Inflúensu A og B
  • frásog: takmarkað
  • lyfjaform: innúði
  • aukaverkanir: engar?
  • varúð: öndunarfærasjúkdómar (getur valdið berkjuþrengingum í einstaklingum með astma og copd)
  • skammtur
  • meðferðarlengd
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Veirulyf til varnar gegn inflúensu

A
  • Koma ekki í stað árlegrar bólusetningu
  • Eru notuð í einstaklingum í aukinni áhættu á fylgikvillum ef líklegt er að þeir hafi orðið fyrir smiti
  • Búa með eða annast einstakling með staðfest eða líklega inflúensu
  • Líklegt aðhafa komist í nána snertingu við úða frá einstakling með staðfesta eða líklega inflúensu (t.d nánar samræður
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hversu lengi skal nota lyf í forvarnarskyni?

A
  • Óbólusettir einstaklingar útsettir fyrir sjúkdómi: gefa bóluefni og svo lyf í forvarnarskyni í 10 daga
  • Sjúkdómsfaraldur á hjúkrunarheimili / stofnun: 2 vikur frá upphafi veikinda þess sem síðast veiktist
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hverju ver bólusetning okkur frá?

A

Ver gegn sýkingunni sjálfri og afleiðingum hennar
- bólusettir með áhættu fyrir hjarta og æððatengdum afleiðingum fá síður hjarta og æðatengda atburði eins og hjartadrep, slag, hjartabilun ofl
- sýkingar geta aukið líkurnar á hjarta- og æðasjúkdómum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Herpes veirur
- Hvaða sjúkdómum valda þeir í mönnum?

A
  • Herpes simplex veira (HSV) 1 og 2 - t.d frunsa, kynfærasár, heilahimnubólga, heilabólga
  • Varizella zoster veira (VZV) - t.d hlaupabóla, ristilútbrot, heilahimnubólga
  • Epstein Barr veira (EBV) - td Mononucleosis
  • Cytomegaloveira (CMV) - t.d augnbotnasýking, ristilbólgur, lungnabólga
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Frumsýking ‘‘lytic’’ og leynd sýking ‘‘latent’’

A

Þær valda allar leyndum sýkingum (latent)
- frumsýking er ‘‘lytic’’ (drepur hýsil frumu) en skiptir svo yfir í ‘‘latent’’ ham og veldur leyndri (latent) sýkingu
- seinna á lífsleið getur orðið ‘‘uppvakning’’ á leyndri sýkingu

16
Q

Veirulyf

A

Acyclovir og acyclovir-lík lyf
- Acyclovir
- Valacyclovir
- Famciclovir

17
Q

Hver er verkunarháttur veirulyfja?

A
  • Núkleósíð analógar (eftirlíkingar) sem þarf að virkja (fosforílera) á´ður en þau geta keppt við önnur núkleósíð og þar með hindrað myndun veiru DNA
  • Fyrsta skrefið í virkjun er fosforílering (ACV- monofosfat) miðluð af VEIRU ensími (thymidine kinase) og því er lyfið aðeins virkt í sýktum frumum
  • Seinna skref í virkjun er frekari fósforílering (ACV-trifosfat) miðluð af hýsil frumu ensímum.
18
Q

Hverjir eru ókostir og kostir veirulyfsins Acyclovir

A

Ókostir:
- frásog er EKKI gott (10-20%) og þarf að gefalyfið oft (upp í 5x/dag)
- útskilið um nýru og getur fallið út (‘‘kristallast’’) og valdið nýrnaskaða
- þarf að ‘‘vökva’’ sjúkling ríkulega meðan á meðferð í æð stendur

Kostir:
- Fjölmörg lyfjaform (um munn, augndropar og húðsmyrsli t.d). og hægt að gefa í æð og því notað við alvarlegum sýkingum af völdum herpes-simplex og varicella zoster.
- ódýrt

19
Q

Kostir Valacyclovir (forlyf / ‘‘pro-drug’’)

A
  • Er forlyf (valine verið bætt við acyclovir) sem er umbreytt í acyclovir eftir frásog
  • Frásogast mun betur (55%)og hægt að gefa 2-3x á dag (eftir ábendingu og alvarleika sýkingar)
  • þolist almennt vel
  • hægt að ná háum stykr í blóði en í alvarlegustu sýkingunum ÞARF að nota Acyclovir í æð
  • Helsti ókostur er að lyfið er dýrt
20
Q

Notkun Acyclovir og Valacyclovir

A
  • Meðhöndlun virkra sýkinga
  • HSV-heilabólga - gefið í æð í háum skömmtum (Acyclovir)
  • VZV-ristilútbrot - gefið um munn ef ónæmiskerfi í lagi (Valacyclovir)
  • VZV-ristilútbrot - gefið í æð ef ónæmisbæling eða dreifður sjúkdómur (fleiri en einn húðgeiri)
  • Fyrirbyggjandi meðferð
  • ónæmisbældir einstaklingar (sjúklingar í hættu á uppvakningu (t.d ónæmisbælandi lyf). Gefið í ákv tíma meðan ónæmisbæling er sem mest))
  • tíðar uppvakningar (kynfærasýking af völdum HSV)
21
Q

Almenn atriði um Eyðniveiruna (HIV)

A

Retro-veirur
- umbreyta RNA erfðaefni yfir í DNA (óvenjulegt!) með svokölluðum bakrita (Verese transcriptase)
- DNA afriti er síðan skotið inn í genamengi hýsilfrumunnar
- veiru DNA er þýtt yfir í bæði (nýtt genamengis RNA (genome RNA) og miðlandi (messenger RNA) til proteinmyndunar)
- 2 óvirk fjölprótein eru mynduð sem proteinkljúfur veirunnar sníðir niður í virk: starfræn protein og stoð protein (functional og structural)

22
Q

Hverjir eru 6 aðal lyfjaflokkarnir fyrir HIV?

A
  • Bakritahemlar af flokki núkleótíða (NRTIs)*
  • Bakritahemlar af flokki ekki-núkleótíða (NNRTIs)*
  • Hemlar á innlimum veiruerfðaefnis inni erfðamengi hýsils (INSTIs)*
  • Protein kljúfs hemlar (PIs)
  • CCR5-viðtaka hemlar (EI)
  • Samruna hemlar (FIs)
  • öll helstu lyfin koma úr þessum megin lyfjaflokkum
23
Q

Hvað eru Nnucleotide / kirni?

A

Byggingareiningar DNA/RNA
- Nucleoside = niturbasi + deoxyribósi /ribósi

24
Q

Hverjir eru niturbasarnir?

A
  • Adenín
  • Glúanín
  • Cýtósín
  • Týmín (DNA) / Úrasíl (RNA)
25
Q

Hver er munrinn á Nucleoside og Nucleotide ?

A

Nucleoside er eins og nucleotide nema án fosfat hópsins

26
Q

Hver er verkunarháttur Bakrithemlanna NRTI og NNRTI ?

A

Stöðva lengingu á veiruerfðaefni miðlaðri af bakrita (reverse-transcriptase)
- NRTI: eru núkleósíð eftirhermur (analogs) sem setjast í virkniset bakrita og keppa við önnur núkleosíð við myndun veiru DNA
- NNRTI: bindast utan virknisets og breyta lögun bakrita sem verður óvirkur

27
Q

Hver eru aðal lyfin úr NRTI flokknum?

A
  • Lamivudine
  • Abacavir
  • Tenoforvir
  • Emtricitabine
28
Q

Hver eru aðal lyfin úr NNRTI flokknum ?

A
  • Efavirenz
29
Q

Hver eru aðal lyfin í PI flokknum ?

A
  • Darunavir
30
Q

Hver eru aðal lyfin í INSTI flokknum ?

A
  • Dolutegravir
  • BIctegravir
31
Q

Hvernig virkar lyfjameðferðin við HIV (eyðniveiru) ?

A

Meðferð gegn virkri sýkingu
- Nánast alltaf samsett meðferð með 3 lyfjum
- Grunnur allra lyfjasamsetninga eru 2 bakritahemlar (NRTI)
- Algengast er að þriðja lyfið sé innlimunar hemill (INSTI)
- Aðrar samsetningar undir sérstökum kringumstæðum
- Ævilöng meðferð

Algengar lyfjasamsetningar eru fáanlegar í EINNI töflu sem er tekin EINU sinni á dag

32
Q

hvernig virkar varnarmeðferð EFTIR útsetningu HIV?

A
  • Hefðbundin meðferð (3 lyf) í 28 daga
    (stunguslys, önnur óhöpp, kynferðislegt ofbeldi)
33
Q

Hvernig virkar varnarmeðferð FYRIR útsetningu ?

A
  • Ein tafla með 2 bakritahemlum (NRTI)
  • annaðhvort eru lyfin tekin daglega eða tímabundið í kringum áhættuhegðun
    (áhættusöm kynhegðun hjá samkynheigðum karlmönnum)

Lyfjafræði (34 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions