Celbeschadiging en celdood Flashcards
oorzaken celbeschadiging
langdurig zuurstofgebrek, mechanische schade, stralingsschade, chemicaliën, infecties, genetische defecten
irreversibele schade
leidt tot necrose of apoptose, zwelling en ribosomen laten los van ER, nucleaire DNA gaat condenseren en mito gaat nog meer zwellen, lysosomen kapot
waar hangt de ernst van de celschade vanaf
stress, waaraan de cel wordt blootgesteld; schade afhankelijk van aard, duur en intensiteit
matige stress
reversibele schade
langdurige stress
reversibele schade zal overgaan tot irreversibele schade
proces cel schade
- zwellen van de cel: cytoskelet raakt los van membraan > celkern begint te klonteren (reversibele stap)
- bij irreversibel neemt de zwelling nog meer toe en zwellen organellen ook > verdere klontering > DNA condenseert > celinhoud komt vrij
- Andere cellen beschadigen ook en afweercellen gaan er naar toe > ontstekingsreactie
proces cel schade
- zwellen van de cel: cytoskelet raakt los van membraan > celkern begint te klonteren (reversibele stap)
- bij irreversibel neemt de zwelling nog meer toe en zwellen organellen ook > verdere klontering > DNA condenseert > celinhoud komt vrij
- Andere cellen beschadigen ook en afweercellen gaan er naar toe > ontstekingsreactie
triggers die leiden tot celdood
- stapeling van verkeerd gevouwen eiwitten (apoptose)
- schade aan cytoskelet > schade celmembraan
- directe beschadiging celmembraan
- schade lysosomaal cytoskelet > enzymen komen vrij > schade
- membranen van mito aangedaan > geen ATP productie
Allemaal necrose behalve 1e
zuurstof gebrek hartspier
- daling ATP
- veranderen iongradiënten
- daling eiwitsynthese
- beschadiging plasmamembraan
- beschadiging intracellulair membraan
- massale calcium influx (draagt bij aan point of no return)
- cellysis/necose
zuurstof gebrek hartspier
- daling ATP
- veranderen iongradiënten
- daling eiwitsynthese
- beschadiging plasmamembraan
- beschadiging intracellulair membraan
- massale calcium influx (draagt bij aan point of no return)
- cellysis/necose
Waar treedt als eerst celdood op bij myocardinfarct?
In het gebied dat ver verwijderd is van de coronair
necrose door zuurstoftekort
vochtophoping en eiwitdenaturatie kan optreden
coagulatieve necrose
verzuring (anaerobe glyco) leidt tot eiwitdenaturatie, structuur blijft behouden
vervloeiende/liquefactie necrose (pusvorming)
eiwitafbraak gebeurt vanuit binnenuit. In het necrotische gebied ontstaat er oedeemvorming > na 2/3 dagen veel lymfocyten en na een week zijn meeste spiervezels verdwenen > ruimte opgevuld door collageen
gangreneuze necrose
bij ledematen
verkazende necrose
bij tuberculose
vet necrose
saponificatie, vaak in buikholte door pancreas
fibrinoide necrose
bloedvaten, bijv auto-immuunziekten
biomarkers schade aan hart
troponine: goede marker voor 1-6 dagen na infarct
myoglobine en FABP: snel te meten na infarct doordat ze kleiner zijn dan troponine en CPK, minder specifiek
CPK: tot 2 dagen na infarct te vinden
FABP, komt na 1-24 uur vrij
apoptose
plasmamembraan blijft intact, apoptotic bodies afgesplitst omgeven door membraan, geen schade aan omliggend weefsel en ook geen ontstekingscellen die erop af komen
myocard
naast necrose ook apoptose, verhinderen de schade van levende myocyten door necrotische cellen
- hypertrofie en kerndeling in myocyten
fysiologische apoptose
embryogenese: morfogenese, ontwikkeling neurale netwerk, self-tolerance in immunologie
volwassen: menstruatie, afstoting darmcellen, afstervende huidcellen
pathologische apoptose
DNA schade door ioniserende schade of zuurstofradicalen, ophoping fout gevouwen eiwitten, leukocyt gemedieerde celdood (virusinfectie)
cellulaire aanpassingen in hartspier na infarct
hypertrofie (celvolume neemt toe), hyperplasie (toename can celaantal door proliferatie), klein beetje metaplasie
NETose
extrusie van DNA door neutrofielen en andere leukocyten
1. DNA wordt bedekt met bactericide stoffen
2. DNA wordt uigespuugd als een soort netje en kan hierbij bacteriën immobiliseren of doden
- Kan zorgen voor schade aan eigen cellen en ontstekingsreactie
