48: Þvagfærasýkingar

Question 0

Hvað er acute pyelonephritis?

Answer 0

Þvagfærasýking sem borist hefur til nýrna. Verkur í síðu og/eða bankeymsli yfir nýrum, hiti og oft blöðrubólgueinkenni líka.

Question 1

Hvað er cystitis?

Answer 1

Blöðrubólga, særindi við þvaglát, aukin tíðni þvagláta, bráð þvaglátsþörf, stundum suprapubic verkir og blóðmiga.

Question 2

Hvaða þvagfærasýkingar teljast einfaldar/uncomplicated?

Answer 2

Eiginlega bara sýkingar í heilbrigðum konum, því ef karlar fá þvagfærasýkingu þá telst hún complicated. Þeir fá vanalega “bara” sýkingu í nýrun.

Question 3

Hvað er complicated þvagfærasýking?

Answer 3

Sýking í þvagfærum með óeðlilegri starfsemi eða byggingu (t.d. þvagleggir, nýrnaskjóðuleggir, nýrnasteinar) en einnig sýkingar í körlum, ófrískum konum, börnum og inniliggjandi sjúklingum.

Question 4

Hvað er urosepsis?

Answer 4

Þvagfærasýking með hita hærri en 38 eða lægri en 36, púls hærri en 90, öndunartíðni hærri en 20, hvítkorn meira en 12000 eða undir 4000, lækkuð súrefnismettun. Ath. er syndrome - öll atriðin þurfa að vera til staðar.

Question 5

Hvað er intrarenal abscess?

Answer 5

Sýking með graftarmyndun í nýra. Getur verið afleiðing pyelonephritis.

Question 6

Hvað er perinephric abscess?

Answer 6

Það þegar bakteríur frá nýrnavef eða blóði sýkja vef í kringum nýra.

Question 7

Hvað er prostatitis?

Answer 7

Blöðruhálskirtilsbólga. Henni fylgja suprapubis blöðrubólgueinkenni.

Question 8

Hvernig komast bakteríur í þvagblöðru/nýru?

Answer 8

Ýmist upp í þvagblöðru frá þvagrás (t.d. við þvagleggs innsetningu. Breytingar í bakteríuflóru vagina eftir tíðahvörf, lactobacillus fækkar og coliform fjölgar. Ef fjölgun verður í þvagblöðru, geta bakt. borist upp til nýrna - bakflæði). Hin leiðin er með blóði til nýrna (Candida og S. aureus, síður Gram neg). Þvagið fer þá sýkt niður.

Question 9

Hvaða bakteríur eru algengastar í þvagfærasýkingum?

Answer 9

E. coli langalgengust, ákveðnar O, K og H serotýpur sækja í þvagblöðru, aðrar í nýru.
Aðrar algengar: Proteus mirabilis, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, Enterobacteria sp., Enterococcar, S. saphrophyticus og Gr. B streptococcar.
Enn aðrar: S. aureus (ath. blóðsýkingu!), Aerococcus, Corynebacterium urealyticum. Candida albicans.

Question 10

Mótefnamyndanir í þvagfærasýkingum…

Answer 10

Blöðrubólga veldur ekki mótefnamyndun í blóði.

Pyelonephritis veldur bæði IgG og IgA myndun í blóði.

Question 11

Dæmi um áhættuþætti fyrir þvagfærasýkingum.

Answer 11

Allur stasi á þvagi (þungun, blöðruhálskirtils, lömun sem leiðir til ófullkominnar tæmingar o.s.frv.). Nýrnasteinar - geta líka myndast vegna Proteus sýkinga. Sykursýki, bakflæði þvags.

Question 12

Vesico-ureter reflux…

Answer 12

…er bakflæði þvags úr þvagblöðru upp í nýru og finnst hjá mörgum börnum með þvagfærasýkingar. Lagast oft með aldrinum (algengt að sphincter vöðvar séu óþroskaðir langt fram eftir).

Question 13

Hver eru einkenni þvagfærasýkinga fyrir hina ýmsu aldurshópa?

Answer 13

Börn: Ósértæk einkenni hjá nýburum og yngstu, hiti, óróleiki, vanþrif, uppköst, minnkuð lyst og drykkja.
Eldri börn: Sviði við þvaglát, tíð þvaglát, verkir í maga/síðu.
Fullorðnir: sviði, verkir við þaglát, tíð þvaglát, verkir um neðanverðan kvið. Blóð í þvagi, gruggugt þvag.
Gamalt fólk: Oft engin einkenni eða óljós, hiti, kviðverkir og rugl.

Question 14

Staphylococcus saphrophyticus…

Answer 14

…er algeng baktería í þvagfærasýkingum ungra kynvirkra kvenna.

Question 15

Hvaða bakteríur fara að verða líklegri sýkingavaldar í þvagfærasýkingum ef endurteknar sýkingar eða ef undirliggjandi líffræðilegir gallar?

Answer 15

Proteus, Pseudomonas, Klebsiella, Enterobacter, Enterococcar, Staphylococcar. Candida albicans hjá þeim sem hafa þvagleggi.

Question 16

Dx fyrir þvagfærasýkingar.

Answer 16

Klínísk greining, þvagstix, smásjárskoðun og ræktun miðbunuþvags. Ungar, hitalausar konur má oft greina bara klínískt.

Question 17

Hverjar eru mismunandi tegundir þvagsýna?

Answer 17

Pokaþvag, miðbunuþvag, þvagleggsþvag beint (best), þvagleggsþvag með ástungu á legg, þvagleggsþvag úr poka. Þvag frá uronephrostomiu (oft mjög mengað en notað ef sjúklingur hefur farið í aðgerð og er jafnvel ekki með þvagrás) og ástunga á þvagblöðru (ætti að vera 100% sterilt).

Question 18

Neikvætt þvagstix…

Answer 18

…getur ekki útilokað sýkingu. Senda þvag í ræktun ef sjúklingur hefur einkenni. Mælir t.d. leucocyte esterase og nitrite.

Question 19

Ef hvít blóðkorn sjást í þvagi…

Answer 19

…er líklega um þvagfærasýkingu að ræða en þó ekki pottþétt.

Question 20

Hve margar bakteríur þurfa að sjást í rækt til að greining fáist?

Answer 20

Áður var miðað við fleiri en 100.000 en nú fleiri en 1000 ef sjúklingur er með einkenni. Fer þó eftir sjúklingi, sýnatökuaðferð og fjölda tegunda. 1000 bakteríur eru 1 þyrping.

Question 21

Ef bakflæði þvags er til staðar hjá barni…

Answer 21

…er hætta á nýrnaskemmdum með nýrnabilun og háum blóðþrýstingi síðast á ævinni ef endurteknar sýkingar verða.

Question 22

Þungaðar konur…

Answer 22

…hafa einkennalausa bakteríumiga í 2-10% tilvika. 20-40% þeirra fá pyelonephritis, sem er tengd við fyrirburafæðingar. Þvagræktun er því tekin við fyrstu meðgönguskoðun og aftur á 3ja trimestri. Meðhöndlað, jafnvel án einkenna.

Question 23

Hvenær má meðhöndla einkennalausa bakteríumigu?

Answer 23

Hjá þunguðum konum og ungum börnum ef þau hafa nýrnabakflæði.

Question 24

Hvenær þarf að meðhöndla sveppasýkingar í þvagi?

Answer 24

Vanalega nóg að fjarlægja legginn. Annars meðhöndla nýbura, sykursjúka og þá sem hafa hindrun á þvagrás. Einnig ef fyrirhuguð er þvagfæraskurðaðgerð.

Question 25

Hvað veldur renal/perirenal abscess?

Answer 25

Vanalega blóðborin en getur verið afleiðing pyelonephritis.
S. aureus, E. coli og anaerobar. Þvag getur verið eðlilegt, sérstaklega í blóðbornum sýkingum. Því greint með ómun, CT eða MRI.

Question 26

Hvað er emphysematous pyelonephritis?

Answer 26

Loft í nýrnavef. Oftast er nýrað fjarlægð. Há dánartíðni.