16: Litlir G neikv. stafir

Question 1

Í hvaða þrjár ættkvíslir skiptist Pasteurellaceae?

Answer 1

Haemophilus (H. influenzae, H. ducreyi, H. aphrophilus)
Actinobacillus (A. actinomycetemcomitans)
Pasteurella (P. multocida)

Question 2

Hver eru helstu einkenni Haemophilus?

Answer 2

Gram neikvæðir, litlir, óhreyfanlegir stafir. Valbundnar loftfælur, þurfa viðbótar vaxtarþætti (Haematin X þátt og/eða nikótínamíð adenín dínúkleótíð NAD V þátt).

Question 3

Hvar eru heimkynni Haemophilus?

Answer 3

Á slímhúðum manna og dýra - hann þolir illa þurrk og kulda.

Question 4

Haemophilus influenzae…

Answer 4

…er bara á slímhúðum manna, meira á börnum en fullorðnum. Þarf bæði X og V þætti, margir hafa fjölsykruhjúp. 6 hjúpgerðir/antigengerðir til, a-f. b er mest virulent og er úr polyribosil ribitol phosphate. Hann ver bakteríuna gegn átfrumum, mótefni gegn hjúp eru verndandi. Sýkingar algengastar 2mán. til 2ára.

Question 5

Hvaða sýkingum valda hjúpmyndandi H. infl?

Answer 5

Sýklasótt, liðsýkingar, heilahimnubólga, beinasýking, húðnetjubólga, lungnabólga, bráð barkaloksbólga.

Question 6

Hvaða sýkingum valda ekki hjúpmyndandi H. infl?

Answer 6

Efri loftvegasýkingar, lungnabólga, versunarköst í krónískum bronkítis. Bráð miðeyrnabólga, augnslímhimnubólga, kinnholusýkingar/sinusitis, lungnabólga, sýklasótt.

Question 7

H. infl. hjúpgerð b veldur…

Answer 7

…heilahimnubólgu, bráðri barkaloksbólgu, húðnetjubólgu (cellulitis) og bráðri liðbólgu.

Question 8

Rx og forvarnir fyrir H. infl.

Answer 8

Rx. er ampisillín/amoxýcillín ef ekki beta laktamasamyndandi. (sem 10-20% eru). Bólusetningar með fimmgildu bóluefni við 3, 5 og 12 mánaða aldur.

Question 9

H. parainfluenzae, H. paraphrophilus, H. haemolyticus og H. parahaemolyticus eru…

Answer 9

…hluti eðlilegu efri loftvegaflórunnar. Þeir geta valdið endocarditis og sýkingum ef skertar varnir.

Question 10

H. ducreyi er aðalorsök…

Answer 10

…chancroid eða ulcus molle sem er endemískur kynsjúkdómur í hitabeltinu. Sár á penis/labia, sársaukalaus en með vessandi eitlastækkunum í nárum.

Question 11

Hver eru helstu einkenni Pasteurella?

Answer 11

Lítill, óhreyfanlegur Gram neikvæður stafur. Finnst í örveruflóru efri loftvega og meltingarfæra margra dýra.

Question 12

Pasteurella multocida…

Answer 12

…finnst í munnkoki sumra katta og hunda. Getur valdið slæmum sárasýkingum og mjúkvefjasýkingum eftir bit/ef dýrin sleikja opin sár. Getur valdið lungnabólgu og blóðsýkingum. Rx. pensillín.

Question 13

Helstu einkenni Actinobacillus.

Answer 13

Litlir Gram neikvæðir stafir. Mikilvægasta tegundin er A. actinomycetemcomitans.

Question 14

Actinobacillus actinomycetemcomitans

Answer 14

Finnst í munnkoki manna og dýra. Vex á blóðæti, ekki á MacConkey. Veldur periodontitis, endocarditis og sýkingum eftir bit.

Question 15

Hver eru helstu einkenni Bordetella?

Answer 15

Litlir loftháðir Gram neikvæðir coccobacilli. 7 tegundir en 3 valda helst sýkingum í mönnum.

Question 16

Hvaða 3 tegundir Bordetella valda helst sýkingum í mönnum?

Answer 16

B. pertussis og B. parapertussis valda kíghósta.

B. bronchiseptica veldur aðallega öndunarfærasýkingum og helst í dýrum.

Question 17

Bordetella pertussis…

Answer 17

…vex hægt, gerir kröfur til ætis. Vill helst lyfjakolsagar eða Bordet-Gengou. Lifir sníkjulífi og berst með úðasmiti. Yfirborðssýking og non-invasive. Meinvirkni einkum tengd pertussis toxíni, adenylate cyclasa, barkafrumueitri, pertactini og filamentous haemagglutinini.

Question 18

Kíghósti…

Answer 18

…orsakast af B. pertussis og B. parapertussis. Mjög smítandi. Meðg.tími 1-2 vikur. Kvefstig 1-2 vikur. Hóstastig 2-4 vikur. Endurbati 2-4 vikur. Greint með PCR á nefkoksstroki. Acellular bóluefni hafa nú tekið við af heilum bakteríum.

Question 19

Hver eru helstu einkenni Brucella?

Answer 19

Lítill, loftháður, Gram neikvæður stafur. Stakir, í pörum eða keðju. Hafa ekki hjúp, eru óhreyfanlegir og mynda ekki spora. Er innanfrumusýkill í RE kerfinu. Súna, berst ekki manna á milli. Sýkir spendýr.

Question 20

Hverju veldur Brucella og hvaða tegundir eru það?

Answer 20

B. abortus frá nautgripum
B. melitensis frá geitum og kindum
B. suis frá svínum
B. canis frá hundum
valda allir brucellosis/öldusótt, undulant fever.

Question 21

Hver eru einkenni, smitleiðir og greining Brucellosis?

Answer 21

Akut: höfuðverkur, beinverkir, hár hiti og mikill slappleiki.
Subakut - vægari einkenni
Langvinn - óljós og væg einkenni
Sýkingin er súna, smitast með dropasmiti, snertismiti í húð og með sýktum matvælum. Greind með blóðræktunum og mótefnamælingum.

Question 22

Francisella tularensis…

Answer 22

…er mjög lítill Gram neikvæður loftháður coccobacillus, oft innanfrumusýkill. Með hjúp, óhreyfanlegur. Veldur Tularemiu í mönnum og dýrum. SMitast með beinni snertingu, smituðu vatni eða biti moskítófluga eða ticks. Getur smitast aerosol - sýklahernaður. Hættuleg á rannsóknastofum, group 3. Líklega ekki landlæg hér.