23: Legionella og Brucella

Question 1

Hvað heitir hermannaveikin sem kom upp í Fíladelfíu 1976?

Answer 1

Legionnaires disease.

Question 2

Hver eru helstu einkenni Legionellu?

Answer 2

Legionella er Gram neikvæður stafur en litast illa og sést því illa í smásjá. Loftháð, vex við 20-42°C. Þarf séræti með járnjónum og cystini og langan tíma.

Question 3

Nefndu 5 tegundir Legionellu, hver þeirra veldur 70-90% sýkinga?

Answer 3

L. pneumophila - veldur 70-90% sýkinga
L. longbeachae
L. bozemanii
L. dumoffii
L. gormanii

Question 4

Hvar lifir Legionella?

Answer 4

Flestar tegundir finnst víða í röku umhverfi, t.d. inni í umhverfisamöbum en líka fríar. Ár, vötn, strandsjór, kæliturnar og loftræstikerfi, vatnshitarar, drykkjarvatn, nuddpottar, sturtuhausar og kranastútar, úða- og rakatæki.

Question 5

Hvernig smitast Legionella?

Answer 5

Með úðasmiti, kemst í öndunarfæri með úða úr menguðu vatni. Aldrei frá manni til manns. Ath. forðabúr, mögnun og dreifing til að sýking verði.

Question 6

Legionella er hvernig sýkill?

Answer 6

Hún er innanfrumusýkill og frumubundna ónæmið er mikilvægt. Sumir ónæmisbældir geta því verið í hættu.

Question 7

Hvaða sýkingum veldur Legionellan?

Answer 7

Legionnaire’s sjúkdómi og Pontiac fever. Einkennalausar sýkingar eru algengar. Faraldrar á sjúkrahúsum, smit þá frá umhverfi en ekki starfsfólki/sjúklingum.

Question 8

Hvernig er Legionnaire’s sjúkdómur greindur?

Answer 8

Sýni: Góður hráki, barkasog, berkjuskol. Ræktað á séræti. PCR. Antigen fyrir L. pneumophila í þvagi. Mótefnagreining er lítið notuð.

Question 9

Hvað er mælt í þvagi fyrir Legionellu?

Answer 9

Antigen fyrir L. pneumophilu serogroup 1 í þvagi - þetta er “presumptive” greining fyrir Hermannaveiki af hennar völdum. Líka rækta öndunarfærasýni eða PCR.

Question 10

Hverjar eru forvarnir fyrir Legionellu?

Answer 10

Koma í veg fyrir hagstæðar aðstæður fyrir fjölgun (kyrrstaða vatns, hitastig mili 20 og 45°C. Þetta skyldi athuga við byggingu sjúkrahúsa!

Question 11

Hver eru helstu einkenni Brucellu?

Answer 11

Lítill loftháður Gram neikvæður stafur, myndar ekki spora. Er súna, smit beint/óbeint frá dýrum.

Question 12

Hvernig smitast Brucella?

Answer 12

Með snertingu, innöndun eða fæðu. Er súna og smitast ekki milli manna. Meðgöngutími er 2-4 vikur. Innanfrumusýkill í RE kerfi og sýking útbreidd í líkamanum.

Question 13

Hvaða sýkingu veldur Brucella?

Answer 13

Brucellosis (öldusótt, undulant fever).

Question 14

Hvaða 4 tegundir Brucellu valda brucellosis í mönnum?

Answer 14

B. abortus úr nautgripum
B. melitensis frá geitum og kindum
B. suis frá svínum
B. canis frá hundum (sjaldgæft).

Question 15

Hver eru einkenni Brucellosis?

Answer 15

Ýmist bráð eða hægfara og mismikil milli sjúklinga. Höfuðverkur, beinverkir, hár hiti, slappleiki. Meltingareinkenni, geð-og taugaeinkenni, hjartaþelsbólga (dánarorsök) og staðbundin einkenni t.d. frá hrygg og liðum. Getur orðið langvinnt þrátt fyrir sýklayf.

Question 16

Hvernig er Brucellosis greind?

Answer 16

Með blóðræktunum og mótefnamælingum.

Question 17

Hver eru helstu einkenni Francisella tularensis?

Answer 17

Lítill Gram neikvæður, loftháður coccobacillus. Oft innanfrumusýkill. Er hættuleg á rannsóknastofum (group 3).

Question 18

Hverju veldur Francisella tularensis?

Answer 18

Tularemiu í mönnum og dýrum.

Question 19

Hvar finnst Francisella tularensis?

Answer 19

Í mörgum dýrum, smitast aðallega út kanínum, hérum og sumum músa-og rottutegundum.

Question 20

Hvernig smitast Francisella tularensis?

Answer 20

Margar smitleiðir: snertismit, innöndun, fæða/vatn, liðfætlubit/saur. Getur smitast aerosol og hentar því til sýklahernaðar.

Question 21

Hver eru einkenni tularemiu?

Answer 21

Margar sjúkdómsmyndir hverjar fara m.a. eftir íkomustað. Hiti, eitlastækkanir, stundum sár á smitstað, hálsbólga, öndunarfæraeinkenni og húðútbrot.