25: Örsmáar bakteríur

Question 1

Hverju veldur Chlamydia?

Answer 1

Trachoma (ath.) og kynsjúkdómi (kynfæri og augu).

Question 2

Hverju veldur Chlamydophila?

Answer 2

Lungnabólgum.

Question 3

Hverju veldur Rickettsia?

Answer 3

Útbrotasótt og útbrotataugaveiki.

Question 4

Hverju veldur Coxiella?

Answer 4

Q fever.

Question 5

Hverju veldur Mycoplasma?

Answer 5

Lungnabólgum og fleiru.

Question 6

Hversu harðgerar eru örsmáar bakteríur?

Answer 6

Chlamydia og Chlamydophila eru nauðbundnir innanfrumusýklar sem deyja fljótt utan frumna (undantekning: Chlamydophila psittaci!). Litast illa í Grams. Coxiella er einnig harðger utan líkamans.

Question 7

Hvort er Mycoplasma utan- eða innanfrumusýkill?

Answer 7

Mycoplasma er utanfrumusýkill.

Question 8

Hverju veldur Chlamydia trachomatis og hvernig smitast hún?

Answer 8

Chlamydia trachomatis veldur kynsjúkdómum, nýburalungnabólgu og augnsýkingum. Bara með náinni snertingu milli manna.

Question 9

Hverju veldur Chlamydophila pneumoniae og hvernig smitast hún?

Answer 9

Chlamydophila pneumoniae veldur efri og neðri öndunarfærasýkingum (atýpiskri lungnab., kannski hálsbólgu og skútabólgu). Bara menn, smitast með úðasmiti.

Question 10

Hverju veldur Chlamydophila psittaci og hvernig smitast hún?

Answer 10

Chlamydophila psittaci veldur páfagaukaveiki (fýlasótt…) (margar birtingarmyndir en oft flensulíkt með þurrum hósta), skilst út með saur og þvagi sýktra fugla og smitast með úðasmiti/snertingu. Sjaldgæft að smita milli manna.

Question 11

Lýstu lífsferli Chlamydiu og Chlamydophilu.

Answer 11

Þær hafa tvö form, Elementary body og Reticulate body. Elementary er utan frumna og er smitandi. Reticulate þrífst bara innan frumna. Elementary smitar frumu, breytast í RB, lysis verður og allt losnar út og EB smita nýjar frumur.

Question 12

Hvaða frumur sýkir C. trachomatis og af hverju?

Answer 12

Sýkir frumur með réttu viðtakana - þekjufrumur í þvagrás, innri kynfærum kvenna, endaþarmi, öndunarvegum og augnslímu.

Question 13

Sjúkdómsmynd C. trachomatis í þvag- og kynfærum?

Answer 13

Sýking í slímhúð kynfæra og þvagrás, lymphogranuloma venereum (eitlabólga sem getur leitt til dreps).

Question 14

Sjúkdómsmynd C. trachomatis í augum?

Answer 14

Conjunctivitis og trachoma (örvefur myndast í augnloki sem beygist inn og augnhárin rispa þá táru og glæru).

Question 15

Sjúkdómsmynd C. trachomatis í lungum?

Answer 15

Lungnabólga, í nýburum og ónæmisbældum.

Question 16

Reiter’s syndrome er…

Answer 16

Sjálfsónæmissjúkdómur sem herjar á liði, augu og húð og er oft triggeraður af C. trachomatis.

Question 17

Hvernig er C. trachomatis greindur?

Answer 17

Tekið þvagsýni, þvagrásarsýni úr körlum en skeiðarstrok úr konum. PCR svo notað til að greina 16S ribosomal RNA sem er sértækt fyrir C. trachomatis.

Question 18

Hvernig eru C. pneumoniae og C. psittaci greind?

Answer 18

PCR fyrir C. pneumoniae, mótefnaleit meira fyrir C. psittaci.

Question 19

Hverjir eru hýslar Rickettsiu?

Answer 19

Vektorar bera hana í menn (hringrás) - mítlar, lýs, flær og fleiri liðfætlur. Líklega ekki landlæg hér.

Question 20

Hverjir eru hýslar Coxiellu?

Answer 20

Spendýr, fuglar o.fl.

Smitast með beinu/óbeinu smiti í menn úr hús-og gæludýrum. Hugsanlega landlægt hérlendis.

Question 21

R. rickettsii er borinn af og orsakar?

Answer 21

Mítlum (vektor OG aðalgeymsluhýsill), Rocky Mountain Spotted Fever (banvænn í 10-25% tilfella.)

Question 22

R. akari er borinn af og orsakar?

Answer 22

Maurum, húsamús er aðalgeymsluhýsill. Rickettsialpox. Læknast.

Question 23

R. prowazekii er borinn af og orsakar?

Answer 23

Fatalús, menn eru geymsluhýslar. Epidemic typhus. Banvænn í 20-30% tilfella, muna Önnu Frank!

Question 24

R. typhi er borinn af og orsakar?

Answer 24

Rottufló, rottur eru geymsluhýslar. Murine endemic typhus. Læknast.

Question 25

Einkenni Rickettsia sýkinga.

Answer 25

Hiti, höfuðverkur, útbrot. Stundum MTK einkenni og líffærabilun.

Question 26

Hvernig eru Rickettsia sýkingar greindar?

Answer 26

Með mótefnamælingu, PCR á húðsýni/serum. Giemsa litun á húðsýni.

Question 27

Hvernig smitast Coxiella burnetii?

Answer 27

Úr umhverfi (harðger form sem lifa lengi). Kindur, geitur, nautgripir og gæludýr sýkingaruppspretta manna. Fylgjur, þvag og saur þornar á jörðu - öndunarsmit. Líka menguð ógerilsneydd mjólk.

Question 28

Hver eru einkenni Coxiella sýkinga og hv. eru þær greindar?

Answer 28

Oft einkennalausar. Bráður Q fever (“flensa”, lungnabólga, lifrarbólga) og krónískur Q fever (hjartaþelsbólga). Greint með mótefnamælingu. Ring fibrin granuloma geta sést í lifrarbiopsiu.

Question 29

Helstu einkenni Mycoplasmataceae.

Answer 29

Minnstu sjálfstætt lifandi örverurnar (0,2-0,3 míkróm!), enginn frumuveggur, óregluleg lögun, litast ekki í Grams og svara ekki betalaktam lyfjum.

Question 30

Hverjar eru tvær ættkvíslir Mycoplasmataceae?

Answer 30

Mycoplasma og Ureaplasma.

Question 31

Hvernig eru Mycoplasmataceae ræktaðar?

Answer 31

Á sérætum og þær vaxa hægt. M. pneumoniae er aldrei ræktuð. Aðallega eru þær þó greindar með PCR.

Question 32

Hvaða sýklalyfjum svara Mycoplasmataceae?

Answer 32

Þær hafa ekki frumuvegg og svara því ekki betalaktam lyfjum. Notað er tetracyclin, macrólíð og quinólón.

Question 33

Hverju veldur Mycoplasma pneumoniae og hvernig smitast hún?

Answer 33

Hálsbólgu, berkjubólgu, lungnabólgu. Algengust í 5-15 ára og sýkir bara menn. Smitast með dropasmiti.

Question 34

Hverjar eru skytturnar þrjár af genital Mycoplasmataceae?

Answer 34

M. hominis (í kynfæraflóra 20% kvenna, pyelonephritis, pelvic inflammatory disease og postpartum sýkingar).
M. genitalium (ekki eðlil. flóra, þvagrásarbólga í kk, leg-og leghálsbólga í kvk)
Ureaplasma urealyticum (í kynfæraflóru 45-75% fullorðinna, þvagrásarbólga? prostatebólga og postpartum hiti).