44: Lungnasýkingar

Question 0

Hvað orsakar bráðan bronkítis?

Answer 0

Nánast alltaf veirur. Einstaka tilfelli af Chlamydophila pneumoniae og Mycoplasma pneumoniae. Ath. að venjuleg sýklalyf virka ekki á mycoplasma sýkingar. Þetta á því ekki að meðhöndla (nema t.d. með tetracyclini ef mycoplasma).

Question 1

Hverjar eru helstu neðri loftvegasýkingar?

Answer 1

Bronkítis, versnunarköst í króniskum bronkítis, bronkíólítis, lungnabólga og berklar.

Question 2

Hvað orsakar króniskan bronkítis?

Answer 2

Ekki er um raunverulegar sýkingar að ræða en sýklar gætu þó átt þátt í versnunarköstum og því réttlætanlegt að gefa sýklalyf í versnun. Veirur, H. influenzae, S. pneumoniae og M. pneumoniae. Hægt að bólusetja gegn inflúensu og S. pneumoniae.

Question 3

Hvað er lungnabólga?

Answer 3

Bólga í lungum (no shit, Sherlock…) samfara hita og hósta. Oft uppgangur samfara hita. Valda flestum dauðsföllum af öllum sýkingum. Flokkast í lungnabólgu utan sjúkrahúsa, spítalalungnabólgu, lb í sj. með skertar varnir og landsvæðistengda lb.

Question 4

Dæmi um áhættuþætti fyrir lungabólgu.

Answer 4

Öldrun, nýfæddur, ferðalög, alnæmi, lungnateppa, öndunarvél, ónæmisbæling, krónískur bronkítis.

Question 5

Aspiration pneumonia er algeng hjá…

Answer 5

…alkóhólistum og öðrum sem oft fara í mikla vímu.

Question 6

Lungnabólgufaraldrar vegna Legionellu á hótelum…

Answer 6

…smitast úr loftræstikerfum. Hún er líka í kranavatni alls staðar, nota sterilt vatn á sjúkrahúsum þegar það á við. Ath. að ekki er hægt að gefa eitt eða tvö sýklalyf sem dekka alla mögulega sýkla - meðhöndla fyrir pneumokokkum fram að greiningu því þeir eru mjög hættulegir.

Question 7

Hverjir eru helstu sýklar í lungnabólgum utan sjúkrahúsa f. fullorðna?

Answer 7

S. pneumoniae, M. pneumoniae, L. pneumophila, S. aureus og veirur. Ef viðbótaráhættuþættir, þá: H. influenzae, M. catarrhalis og S. aureus.

Question 8

Hverjir eru helstu sýklar í spítalalungnabólgu?

Answer 8

3ja algengasta spítalasýkingin, hæst tíðni á gjörgæsludeildum. S. pneumoniae, Enterobacteriaceae, S. aureus, H. influenzae, Legionella og P. aeruginosa.

Question 9

Pneumokokkalungnabólga…

Answer 9

…algengust í ungum börnum og öldruðum. Algeng í mikið veiku fólki, t.d. á gjörgæsludeild. Old man´s friend.

Question 10

Af hverju eru atypical lungnabólgur atypiskar?

Answer 10

Meiri almenn einkenni, bakteríru sjást ekki í uppgangi, svara ekki venjulegum sýklalyfjum. Útbreiddari breytingar á röntgenmyndum en búast má við. Orsakast af Mycoplasma, Chlamydia og Legionella.

Question 11

Hvernig er lungnabólga greind?

Answer 11

Einkenni og saga, staðfest með röntgenmynd af lungum.

Question 12

Mögulegar orsakir lungnabólgu, bakteríur, veirur og sveppir.

Answer 12

Bakteríur: S. pneumoniae, M. pneumoniae, S. aureus, H. influenzae, C. pneumoniae, Enterobacteriaceae, P. aeruginosa, L. pneumophila, M. tuberculosis.
Veirur: Influenza, RSV, Parainfluenza, Adeno.
Sveppir: Candida, Aspergillus, Histoplasma, Coccidioides.
Sníkjudýr: P. carinii.

Question 13

Hvernig er lungnabólga greind?

Answer 13

Röntgenmynd, muna blóðræktun ef slæm sýking og gæðahrákasýni (muna þó að S. pneumoniae, H. influenzae og M. catarrhalis eru eðlilegur hluti efri loftvegaflóru). Einnig má leita Pneumokokka og Legionellu antigena í þvagi.

Question 14

Hvernig öndunarfærasýni er hægt að taka?

Answer 14

Hrákasýni, barkasog, barkaástunga, BAL/berkjuskol, lungnaástunga.

Question 15

Hvaða bakteríur (tengdar lungnabólgum) ræktast ekki í venjulegum rútínuræktunum?

Answer 15

Mycoplasma pneumoniae
Chlamydophila pneumoniae
Legionella spp.
Mycobacterium tuberculosis.

Question 16

Hvað er notað við pneumokokkaantigenaleit í þvagi?

Answer 16

Notað með ræktun og öðrum aðferðum. Mótefnið binst C fjölsykru sem er sameiginleg öllum hjúpgerðum pneumokokka. Ath. að prófið getur orðið falskt jákvætt hjá börnum og því frekar notað fyrir fullorðna. Næmara fyrir þá sem hafa pneumokokka í blóði en hráka.

Question 17

Legionellu antigen í þvagi greina…

Answer 17

…L. pneumophila serogroup 1. Presumptive greining á hermannaveiki af hennar völdum.

Question 18

Hvernig eru atýpiskar lungnabólgur greindar?

Answer 18

Með PCR. Mikilvægt að greina fljótt, m.a. til að greina frá inflúensu/SARS.

Question 19

Hvernig eru veirur úr nefkoks- og hálsstrokum greindar?

Answer 19

Með skyndigreiningum (immunoassays fyrir inflúensu A, B RSV. Fljótvirkt en ekki gott næmi).
Hraðræktun/shell vial aðferð fyrir infl. A og B, RSV, parainflúensu 1, 2 og 3, adeno, gefur gott næmi.
Veiruræktun tekur 10-12 daga og PCR er gott líka.
Immunofluorescence litun tekur 3-4 klst. og er gerð á nefkokssogi/berkjuskoli.

Question 20

Hvernig blóðvatnspróf eru gerð fyrir hvað?

Answer 20

Kuldagglutinin fyrir M. pneumoniae.
Komplimentbindipróf fyrir M. pneumoniae, C. pneumoniae, C. psittaci og Coxiella burnetii.
IgM mótefni gegn M. pneumoniae - ELISA á veirufræðideild og Himnu IgM á sýklafræðideild. Elisa er næmari.