28: Loftfælur

Question 1

Hverjir eru 5 flokkar baktería byggðir á súrefnisþörf þeirra?

Answer 1

Loftháðir (strict aerobe)
Valbundnar loftfælur (facultative anaerobe)
Loftþolnir (aerotolerant anaerobe)
Loftfælnir (strict anaerobe)
Þola lágan O2 styrk (microaerophilic).

Question 2

Hver er skilgreining á loftháðum sýklum?

Answer 2

Drepast ef þeir fá ekki súrefni. Frl. orku í nærveru súrefnis, orkugjafi brotinn niður í vatn og CO2 og nýtist því vel. Gerja ekki. Dæmi: Mycobakteríur, Pseudomonas, Bacillus.

Question 3

Hver er skilgreining á valbundnum loftfælum?

Answer 3

Nota súrefni ef það fæst, gerja annars. Vaxa betur MEÐ súrefni. Dæmi: E.coli, Shigella og S. aureus.

Question 4

Hver er skilgreining á loftþolnum sýklum?

Answer 4

Gerja hvort sem þeir fá súrefni eða ekki, en þola FLESTIR súrefni. Vaxa betur ÁN súrefnis. Dæmi: Streptokokkar.

Question 5

Hver er skilgreiningin á loftfælum?

Answer 5

Drepast (mishratt) í námunda við súrefni (virkar sem eitur). Háðir öðrum rafeindaviðtökum en súrefni og vinna orku með gerjun. Dæmi: Clostridium og Bacteroides.

Question 6

Hvernig vinnst orka með gerjun?

Answer 6

Orkugjafinn brotnar ekki fullkomlega niður við gerjun og nýtist því verr en við O2 háð niðurbrot. Lífræn úrgangsefni myndast, t.d. sýrur og alkóhól.

Question 7

Hvað nota aðrar bakteríur en loftfælur til að vinna úr O2?

Answer 7

Súperoxíð dismútasa, katalasa og peroxídasa.

Question 8

Hvaða loftfæla er í graftarpollum? (abscessum)

Answer 8

Trickety trick questionus! Vanalega blönduð flóra af loftfælum!

Question 9

Hvað gerir loftHÁÐA tegundin í abscessum?

Answer 9

Eyðir súrefninu og býr þannig í haginn fyrir loftfælurnar.

Question 10

3 almenn atriði um sýkingar af völdum loftfæla:

Answer 10

Oft endogen sýkingar (frá eigin sýklum), tengjast rofi í slímhúðum og lélegri blóðrás og dauðum vef.

Question 11

Hverjir eru helstu sýkingarstaðir loftfæla?

Answer 11

Heili, munnur (tennur líka), lungu, hjartaþel, kviðarhol, húð-og mjúkvefir, grindarbotn, dauður vefur.

Question 12

Hvernig eru loftfælur greindar?

Answer 12

Oft erfið greining því loftfælur þola illa flutning (vegna O2). Taka nóg af sýni (frekar gröft en strok) og senda strax!

Question 13

Meðferð loftfælinna sýkinga felst í…

Answer 13

Skurðaðgerð (skera burt dauðan vef, hleypa út greftri), og sýklalyfjum.

Question 14

Hvaða sýklalyf verkar eingöngu á loftfælur?

Answer 14

Metranidazole.

Question 15

Penicillin og ampicillin verka…

Answer 15

…vel á hluta loftfælinna sýkla, sérstaklega með betalaktamasa hemjurum.

Question 16

Amínóglýkósíð og vankómýcin…

Answer 16

…geta verið eitruð fyrir nýru og eyru og valdið heyrnarleysi í fólki sem ber sérstaka stökkbreytingu.

Question 17

Clostridium er líka kallaður…

Answer 17

…snældusýkill! Er Gram jákvæð.

Question 18

Hvar lifir Clostridium?

Answer 18

Víða í umhverfi og er hluti af eðlil. rotnun náttúru. Einnig hluti eðlil. flóru í þarmi.

Question 19

Hvað er sérstakt við Clostridium og Bacillus?

Answer 19

Þær eru einu TVÆR tegundir Gram JÁKVÆÐRA baktería sem geta myndað spora!

Question 20

Sporar Clostridiunnar eru…

Answer 20

…oftast stærri en bakterían sjálf og staðs. þeirra í bakteríunni getur sagt til um tegund. Smita oft frá jarðvegi, sýkill vex og gefur frá sér eitur sem veldur mestum hluta einkenna.

Question 21

4 (5) sjúkdómsvaldandi tegundir Clostridia eru:

Answer 21

C. perfringens/septicum
C. tetani
C. botulinum
C. difficile

Question 22

C. perfringens/septicum veldur…

Answer 22

…matareitrun og gasdrepi.

Question 23

C. tetani veldur…

Answer 23

…stífkrampa, tetanus.

Question 24

C. botulinum veldur..

Answer 24

…matareitrun og ungbarnabótúlisma.

Question 25

C. difficile veldur…

Answer 25

…sýndarhimnuristilbólgu (colitis pseudomembranosa)

Question 26

Hvar finnst C. perfringens helst?

Answer 26

Í jarðvegi og í þörmum.

Question 27

Hvað er skæðasta eiturefni C. perfringens?

Answer 27

Alfatoxín, sem er fosfólípasi.

Question 28

Hver er algengasta sýking af völdum C. perfringens?

Answer 28

Sýking í mjúkvefjum (gasdrep), en einnig matareitranir og þarmabólgur. Þeir stofnar sem valda matareitrun mynda hitaþolna spora og þola því nokkurra klst. suðu!

Question 29

Hvernig lýsir gasdrep sér?

Answer 29

Drep og loftbólur í vefjum, brakar í vefnum. Tengt stríðsáverkum en getur verið endogen. Dreifist um vöðva og fasciur með bjúg, vöðvasýkingu og drepi (eiturefni C. perfringens brjóta niður vefi og drepa frumur).

Question 30

Hvers vegna brakar í gasdrepi?

Answer 30

Því CO2, H2 og önnur niðurbrotsefni losna og litlar loftbólur myndast í vefnum. Eiturefni komast svo í blóð, valda toxemíu með hita (og losti).

Question 31

Hvaða fleiri bakteríur geta orsakað gasdrep en bara C. perfringens?

Answer 31

C. septicum og C. novyi.

Question 32

Hver er meðferð við gasdrepi?

Answer 32

Fjarlægja sauma og aðskotahluti, skera burt sýktan og dauðan vef, spretta upp fasciuhólfum (minnka P), hreinsa sár og skilja við það opið með léttum umbúðum. Penicillin, metronídazól og hugsanlega önnur lyf.

Question 33

Hvernig lýsir sér matareitrun af völdum enterótoxins C. perfringens?

Answer 33

Kviðverkir og niðurgangur 7 til 15 klst. eftir máltíð. Gengur yfir á 1 til 2 dögum.

Question 34

Eftir sýklalyfjagjöf getur C. difficile valdið…

Answer 34

…endogen niðurgangi. Einkennist af rennandi, blóðugum og slímugum niðurgangi. Smitast með sporum. Algengt á sjúkrahúsum. Veldur sýndarhimnuristilbólgu.

Question 35

Hvernig er C. difficile greind og Rx?

Answer 35

Gen fyrir toxin A og B eru greind með PCR á saursýni. Rx með að hætta sýklalyfjagjöf en gefa metronidazol eftir þörfum.

Question 36

99% flóru meltingarvegar er…

Answer 36

…Bacteroides!

Question 37

B. fragilis er ekki mjög skæð því…

Answer 37

…hún hefur ekki lipid A í frumuhimnu (þ.e. ekki endotoxin). Er algengasta loftfirrta b. sem veldur greftri í kviðarholi.

Question 38

Hvar finnst B. melaninogenicus og hverju veldur hún?

Answer 38

B. melaninogenicus lifir í munni, leggöngum og meltingarvegi. Veldur lungnabólgu og tannholdssýkingum. Þarf oft að skera.

Question 39

Hvernig smitast C. tetani?

Answer 39

Úr jarðvegi og meltingarfærum dýra (hesta…), sporar/sýklar komast í súrefnissnautt sár og breytast þar í sýkla.

Question 40

Hvað gerist í stífkrampa af völdum C. tetani?

Answer 40

C. tetani myndar taugaeitrið tetanospasmín, náskylt bótulinum. Berst til MTK og hindrar losun hemjandi boðefna úr taugaendum - vöðvar dragast krampakennt saman og stífna.

Question 41

Hvað dregur fólk til dauða í stífkrampa?

Answer 41

Sýkingar eða öndunarbilun. (Einkenni versna í 2 vikur og bati tekur um mánuð ef ekki dauði.)

Question 42

Hvernig smitast ungbarnastífkrampi (ginklofi?)

Answer 42

Sýklarnir komast í naflastúf.

Question 43

Hvað heitir C. botulinum öðru nafni og hvar finnst hún?

Answer 43

Sperðilbaktería, finnst aðallega í jarðvegi, líka í meltingarfærum dýra og gróðri.

Question 44

Hvað myndar C. botulinum?

Answer 44

Mjög harðgera spora, og öflugt taugaeitur í mat. Oftast í niðursuðuvöru en líka pylsum o.fl.

Question 45

Hverjar eru 3 sýkingarmyndir C. botulinum?

Answer 45

1. Matareitrun - botulinismi
2. Ungbarnabotulismi - floppy child syndrome
3. Sárabotulismi - kemst djúpt í sár og myndar eitur þar. Sjaldgæft.
   (4. Sýklahernaður)

Question 46

Hvað orsakar botulinisma matareitrun?

Answer 46

Eiturefnið botulinum toxin sem losnar í fæðu við skiptingu baktería í mat sem hefur verið hituð og svo ekki kæld nægilega hratt (sporar lifna þá við). 7 gerðir eiturs, A-G.

Question 47

Hvað gerir botulinum toxin?

Answer 47

Hindrar að örvandi Ach losni úr taugaendum. Vöðvar lamast því. Hægt er að óvirkja eitur í mat með 100°C í 10 mínútur.

Question 48

Hvernig kemur ungbarnabotulismi til?

Answer 48

C. botulinum vex í þarmi ungabarnanna og gefur þar frá sér eiturefni. Oftast væg einkenni (slappelsi og lystarleysi). Stundum tengt hunangi með sporum í.

Question 49

Hvernig er C. botulinum greind og Rx?

Answer 49

Sýnt fram á bakt. eða eitur í matvælum. Eiturefni fundin í blóði, líka hægt að greina saur/uppköst. Rx: fjarlægja eitur í maga/þörmum, antitoxín fyrir óbundið eitur og stuðningsmeðferð.