Palliatieve behandeling van gemetastaseerd mammacarcinoom Flashcards

1
Q

Klachten bij metastasen op verschillende plekken:

A
  • Algemeen: moe, malaise
  • Botmetastasen: pijn
  • Longmetastasen: dyspnoe
  • Huidmetastasen: bloeding, ontsteking
  • Levermetastasen: slechte eetlust, vol gevoel
  • Hersenmetastasen: hoofdpijn, insult
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Wat is een oligometastastische ziekte?

A

Bij detecteerbare afstand metastasen is er geen curatie mogelijkheid.
Er is een mogelijke uitzondering, namelijk de oligometastastische ziekte.
Hiervoor moeten er drie metastasen in maximaal twee verschillende plaatsen zitten en moet het onafhankelijk van het locoregionaal recidief zijn.
Dit is een zeldzame presentatie. Als er sprake is van een metastase, kan alles op alles worden gezet om een resectie te doen van dit gebied.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

hoeveel mensen met een mammacarcinoom krijgt een recidief?

A

Uiteindelijk recidiveert 20-25% van alle patiënten met een mammacarcinoom binnen 10 jaar.
Dit zijn jaarlijks ongeveer 3.500 patiënten.
Wanneer de follow-up verlengd wordt, zal dit percentage toenemen.
Voornamelijk de hormoongevoelige mammacarcinomen zijn berucht om na lange tijd nog terug te komen.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Wat is de overleving na M+ diagnose?

A

De gemiddelde overleving is 2,5-3 jaar na het vaststellen van de M+ diagnose.
De 5-jaarsoverleving en 10-jaarsoverleving is de laatste decennia gestegen, van respectievelijk 15% en 2% in 1989-1994 naar 23% en 10% in 2009.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Prognostische factoren op het moment van diagnose gemetastaseerd BrC

A
  • Leeftijd: <35 jaar heeft een ongunstige prognose, >70 jaar heeft een gunstige prognose
  • Histologie: metaplastische tumoren zijn agressief en ongunstig, mucineuze tumoren zijn gunstig.
  • Ziektevrije interval: gunstig >5 jaar, ongunstig <2 jaar
  • Triple negatief mammacarcinoom: afwezigheid van de ER, PR en HER2 receptor op de tumor heeft een ongunstige prognose.
  • Oestrogeenreceptor: ER+ is gunstig (gemiddeld bij +/- 10% van de mammacarcinomen)
  • HER2-receptor: HER2 positief (3+ of amplificatie) was vroeger een ongunstige factor, maar met de komst van de anti-HER2 therapie is de aanwezigheid van deze factor gunstiger.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Welke Patienten komen in aanmerking voor de verschillende behandelingen?

A

Systematisch
- Chemotherapie: Alle patienten
- Anti-hormonale therapie:
Patiënten met HR+ tumoren
- Anti-HER2 therapie: Patiënten met HER2+ tumoren
- Botversterkende medicatie: Alle patiënten met botmetastasen

Lokaal

  • Radiotherapie voor alle patiënten
  • Chirurgie voor alle patiënten
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Wat is de behandeling bij gemetastaseerd mammacarcinoom?

A

Alle Patienten krijgen chemotherapie.
Indien de tumor HER2 positief (3+ of amplificatie) is, wordt anti-HER2 therapie in combinatie met een vorm van chemotherapie gegeven.
Indien de tumor HR+ is, kan er ook anti-hormonale therapie worden gegeven.
Is de patiënt behandeld kan worden met anti-hormonale therapie, wordt dit altijd neoadjuvant gegeven aan de chemotherapie.
Indien er sprake is van botmetastasen wordt botversterkende medicatie gegeven.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Voor en nadelen van hormoontherapie?

A

Bij voorkeur wordt eerst anti-hormonale therapie gegeven bij gemetastaseerd mammacarcinoom. De effectiviteit van de eerste lijn anti-hormoontherapie is namelijk vergelijkbaar met chemotherapie (mits HR+). Indien anti-hormonale therapie effectief is, houdt de werking vaak langer aan dan bij chemotherapie. Anti-hormonale therapie geeft meestal minder bijwerkingen.

Een nadeel is wel dat de steeds delende tumoren de HR kunnen verliezen.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Uitzondering voor het geven voor hormonale therapie?

A

Er bestaat een uitzondering bij een viscerale crisis, dus iemand met uitgebreide levermetastasen en geelzucht of uitgebreide longmetastasen. Deze patiënten krijgen een therapie waarbij snel resultaat zichtbaar is. In dit geval wordt dus chemotherapie gegeven, want bij anti-hormonale therapie duurt het langer voordat het effect zichtbaar is. Bij iedere soort chemotherapie die gegeven wordt in de palliatieve zorg, zal de duur en de grootte van het effect afnemen.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Wat is de definitie van een hormoongevoelig mammacarcinoom?

A

 Europa: meer dan 10% ER of PR positieve cellen
 USA: meer dan 1% ER of PR positieve cellen
Hoe hoger het percentage ER/PR in de tumoren, hoe groter de kans op effectiviteit van HTx. De incidentie van hormoongevoeligheid mammacarcinoom is 70%.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hoe werken oestrogenen?

A

Oestrogenen hebben invloed op de borstklierontwikkeling. Oestrogenen worden premenopauzaal aangemaakt door de eierstokken. Postmenopauzaal maken de bijnieren oestrogenen aan met behulp van het hormoon aromatase. De hersenen hebben een centrale rol in de feedbackloop. In de therapie wordt ingewerkt op de hormonale regelingen waarbij de oestrogeenspiegel wordt verlaagd. De oestrogeenreceptor zit in de cel. Oestrogeen gaat op de receptor van de kankercel zitten en zet de cel aan tot proliferatie.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hoe werkt Tamoxifen

A

Dit is een anti-hormonaal middel en lijkt voor een deel op oestrogeen. Het gaat op de ER zitten en blokkeert deze voor oestrogeen. De cel wordt niet aangezet tot deling. Als de cel lang genoeg niet deelt, gaat de cel in apoptose. De werking van tamoxifen is afhankelijk van de endoxifen activiteit. De dosering moet goed zijn, om de competitie met oestrogenen goed aan te kunnen gaan.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hoe werkt een aromataseremmer?

A

Een aromataseremmer kan alleen gegeven worden als een vrouw postmenopauzaal is. Bij de toepassing van aromatase in een premenopauzale vrouw dienen eerst de eierstokken verwijderd te worden (ovariectomie). Wanneer dit niet gebeurt, kunnen de oestrogeenspiegels gevaarlijk hoog worden. Aromataseremmers remmen aromatase. De oestrogeenspiegel daalt tot een niveau waarop de kankercel niet meer kan groeien.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hoe werkt een LHRH-agonist?

A

Een LHRH-agonist grijpt aan op de stimulatie vanuit de hersenen en schakelt de oestrogeenproductie door eierstokken uit.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Wat zijn voorbeelden van resistentie?

A
  • Farmacologisch: het medicijn bereikt de kankercel niet. Dit kan door verminderde compliantie, comedicatie (SSRI’s bij tamoxifen) of ‘poor metaboliser’ voor bijvoorbeeld tamoxifen.
  • Verandering van de tumorcellen: upregulatie van alternatieve pathways of verlies van ER/PR receptor expressie (tot 30%).
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Bijwerkingen van anti-hormonale therapie worden veroorzaakt door verlaging van vrouwelijke hormonen. Wat zijn deze bijwerkingen?

A
  • Algemene bijwerkingen: climacteriele klachten (overgangsklachten) zoals opvliegers en gewrichtsklachten.
  • Tamoxifen geeft een grotere kans op trombose en pathologie bij de uterus. Dit kan aanleiding geven tot een verhoogde kans op kanker (vaginaal bloedverlies).
  • Selectieve ER-modulator geeft klachten zoals veneuze trombose en uterusproliferatie (cave maligniteit).
  • Aromataseremmers veroorzaken gewrichtsklachten, haaruitval en botontkalking
  • Anti-oestrogenen geven geen bijwerkingen
  • Progestativa veroorzaken gewichtstoename, oedeem, trombose, acne en hoofdpijn
  • GnRH-agonist veroorzaakt ook overgangsklachten (climacteriele klachten).
17
Q

Bijwerkingen van chemotherapie op korte termijn + therapie hiervoor?

A
  • Misselijkheid, braken  anti-emetica
  • Haaruitval  cold cap (alleen bij M+)
  • Beenmergremming (kortdurend)  groeifactoren met name voor witte bloedcellen (pegfilgrastim), bloedtransfusies
  • Slijmvliestoxiciteit
  • Menstruatiestoornissen (uitval van de eierstokken)  GnRH-agonist
  • Vermoeidheid  lichamelijke activiteit
18
Q

Bijwerkingen van chemotherapie op de lange termijn?

A
  • Zenuwbaan toxiciteit (door taxanen)
  • Huid- en nageltoxiciteit (door taxanen)
  • Pompfunctiestoornis van het hart (door anthracyclines)
  • Vochtretentie (door taxanen)
19
Q

Wat is targeted therapie?

A

Om bijwerkingen te kunnen beperken, kan targeted therapie worden gegeven, bijvoorbeeld trastuzumab en PARP-remmers. Deze middelen geven niet bij gezonde cellen schade, enkel bij de maligne cellen.

20
Q

Invloed van HER2-expressie

A

Ongeveer 10% van de vrouwen met borstkanker heeft HER2-expressie.
Vroeger was dit een ongunstige prognose, maar tegenwoordig juist een goede prognose. HER2 wordt door weinig gezonde cellen tot expressie gebracht, waardoor sparing van de gezonde weefsels.
Een voorbeeld van HER2-remmers zijn trastuzumab (werkt extracellulair) en lapatinib (werkt intracellulair).

21
Q

Hoe werken botversterkers?

A

De tumor produceert vaak stoffen die de osteoblasten remmen en de osteoclasten stimuleren.

Bisfosfonaten doorbreken de vicieuze cirkel van tumorgroei en beschermen hierdoor het bot.

RANK-ligand remmers worden gegeven om de activatie van osteoclasten te verminderen en zo ook botafbraak te voorkomen.