Myelodysplastisch syndroom (MDS) Flashcards
MDS
klonale aandoening hematopoietische stam/progenitorcellen gekenmerkt door:
ineffectieve hematopoiese (cytopenie) en neiging tot leukemische evolutie (ontwikkelen AML)
incidentie MDS en prognose
500 nieuwe pt/jaar
incidentie stijgt
komt vaker voor bij mannen
is meest voorkomende voorloper van leukemie, komt vooral veel voor bij ouderen (mediane leeftijd bij diagnose: 74 jaar)
prognose varieert van maanden tot vele jaren (afhankelijk van verschillende factoren, kan wel redelijk goed worden ingeschat)
klinische presentatie van een MDS patient
kan asymptomatisch
symptomatisch:
anemie–> vermoeidheid en kortademigheid
neutropenie–> (terugkomende) infecties en koorts
trombocytopenie–> petechien en hematomen
MDS heeft zeer heterogene presentatie(klinisch en biologisch): verschil in symptomen, morfologie van beenmerg (dysplasie), aantal blasten in beenmerg en cytogenetische abnormaliteiten
oorzaak MDS
genetische of epigenetische verandering in hematopoietische stam/voorlopercellen
doordat stamcellen vaak een levenlang mee gaan hebben deze genetische problemen veel invloed
cytogenetische afwijkingen en mutaties in MDS
60% van MDS patienten hebben cytogenetische afwijking
90% heeft mutaties, dit zijn mutaties in epigenetische regulatoren of regulatoren van mRNA splicing
epigenetische regulatie van genexpressie en werking DNA-methylering
2 vormen:
DNA-methylering of histon-modificatie
DNA-methylering:
Cytodine kan gemethyleerd worden, dit gebeurd op CpG eilanden dichtbij de promotor. Door hypermethylatie kunnen transcriptiefactoren slecht bij de promotor en wordt een gen niet/minder afgeschreven
MDS (en kankers): hypermethylering van tumorsupressorgenen
Mutaties, inflammatie en micro-omgeving in MDS
Mutaties kunnen leiden tot inflammatie. De niche van de stamcellen raakt hierdoor ook geïnflammeerd–> normale stamcellen worden hierdoor onderdrukt
gemuteerde cellen zijn relatief ongevoelig voor de ontsteking–> hierdoor hebben ze overlevingsvoordeel
Hierdoor kan mutatie uitgroeien en kan er kanker/MDS ontstaan
prognose bepalen bij MDS
Er wordt gekeken naar cytogenetica, percentage blasten, hemoglobine en nog een aantal dingen.
Aan de hand hiervan krijg je score (IPSS-R). Hoe lager de score hoe beter de prognose
behandeling van MDS
laag risico (IPSS-R):
- supportive care: transfusie van erytrocyten of trombocyten (meestal icm ijzerchelatie therapie)
- immuunsuppressieve therapie: anti-thymocyt globuline en/of cyclosporine-A
hoog/zeer hoog risico (IPSS-R):
-Intensieve chemotherapie: volgens AML-protecol = curatieve behandeling indien gevolgd door allogene stamceltransplantatie
-Ziektemodulerende middelen: azacitidine, lenalidomide, luspatercept
(als MDS met geisoleerde del(5q)
-Allogene stamceltransplantatie = enige curatieve modaliteit. Geschiktheid hangt af van leeftijd, type MDS en diverse klinische en prognostische factoren
5-azacytidine
medicijn wat hypermethylering tegengaat.
Is cytine met op de 5e plek een N atoom, waardoor dit niet gemethyleerd kan worden.
Gaat competitie aan met cytidine bij DNA replicatie.
Op den duur gaan hierdoor steeds meer genen weer ‘aan’
zorgt voor betere prognose