Nowotwory - leki cytotoksyczne Flashcards
leki alkilujące - jak działają w zależności od fazy cyklu?
-fazowo nieswoiste
leki alkilujące - pochodne iperytu azotowego
- chlormetyna
- cyklofosfamid, ifosfamid, trofosfamid
- chlorambucyl
- melfalan
cisplatyna- SU
- nefrotoksyczność
- ototoksyczność
- neurotoksyczność
pochodne nitrozomocznika - zastosowanie
-są bardzo lipofilne, więc przenikają przez BBB więc dobre do guzów OUN
melfalan - zastosowanie
- szpiczak
- rak jajnika
pochodne nitrozomocznika
- lomustyna
- karmustyna
karboplatyna - SU
głównie mielosupresja
chlorambucyl - zastosowanie
- chłoaniaki
- przewlekła białaczka limfatyczna
zapobieganie SU cisplatyny
- dożylne nawadnianie
- amifostyna - donor -SH
i to zapobiega uszkodzeniu nerek
cyklofosfamid - metabolzim
- prolek metabolizowany w wątrobie
- w tkankach przechodzi w akroleinę
- akroleina kumuluje się w pęchezru (krwotoczne zapalenie)
oporność w grupie leków alkilujących
-jeśli występuje to obejmuje całą grupę oprócz pochodnych nitrozomocznika
oksaliplatyna - zastosowanie
- nowotwory oporne na cisplatynę, karboplatynę
- przerzutujący rak okrężnicy
oksaliplatyna - SU
- obwodowa neuropatia czuciowa
- w ostrej fazie - nadwrażliwość na zimno w obrębie kończyn
cyklofosfamid - SU
-krwotoczne zapalenie pęcherza (bo gromadzi się akroleina)
zapobieganie SU cyklofosfamidu
- nawadnianie
- donory -SH (acetylocysteina)
cisplatyna - zastosowanie
-wiele guzów litych (płuc, jajnika, pęcherza moczowego)
taksany
- paklitaksel
- docetaksel
- kabazytaksel
taksany - mechanizm
- łączą się z tubuliną
- hamuję depolimeryzację
- hamują funkcje wrzeciona
taksany - SU
- poważne reakcje uczuleniowe
- obrzęki kończyn
- mielosupresja
- neuropatia bwodowa
- zaburzenia rytmu serca
kabazytaksel - zastosowanie
-oporny rak prostaty
taksany - premedykacja
- deksametazon
- difenhydramina
ze względu na uczulenia
nowy taksan o mneijszym powinowactwie do glikoproteiny P
kabazytaksel
chlormetyna - zastosowanie
ziarnica złośliwa
antymetabolity - zależność of fazy
-fazowo swoiste - faza S
antymetabolity kwasu foliowego
- metotreksat
- pemetreksed
- raltytreksed
- pralatreksad
antymetabolity puryn
- merkaptopuryna
- tioguanina
- fludarabina, kladrybina, klofarabina
- pentostatyna
metotreksad - mechanizm
- swoisty transporter folianów
- poliglutaminacja -> kumulacja w ICF
- kompetycyjnie hamuje reduktaze dihydrofolianu
- hamuje powstawanie tymidylanu, puryn, metioniny i seryny
merkaptopuryna - mechanizm
- prolek
- metabolizowany prezz HGPRT
- do kwasu 6-tioinozynowego
- hamuje enzymy syntezy puryn
tioguanina - mechanizm
- metylazy -> aktywny metabolit
- hamuje synteze puryn
fludarabina, kladrybina, klofarybina - mechanizm
- fosforylacja
- trifosforan -> hamuje polimerazy DNA -> hamuje replikacje
- difosforan -> hamuje reduktaze rybonukleotydów-> hamuje synteze deoksyrybonukleotydów
pentostatyna - mechanizm
- analog adeniny
- hamuje deaminaze adeninową
- nagromadzenie adeniny -> zaburza synteze DNA, RNA
- zaburza metabolizm putyn, zwłaszcza w limfocytach T
SU dużych dawek metotrkestatu
- precypitacja w kanalikach nerek
- uszkodzenie cewek nerkowych
jaki antymetabolit puryn musi mieć zmiejszoną dawkę przy leczeniu nhibitorem oksydazy ksantynowej?
merkaptopuryna
-bo jest metabolizowana przez oksydazę ksantynową
glukarpidaza
- enzym inaktywujący metotreksat
- gdy przekroczenie bezpiecznego stężenia metotreksatu we krwi
pentostatyna - zastosowanie
- białaczka włochatokomórkowa
- przewlekła białaczka limfatyczna
klofarabina - zastosowanie
-ostra białaczka limfoblastyczna u dzieci i młodzieży
oporność na merkaptopurynę
- spadek ekspresji HGPRT
- nadekspresja fosfatazy alkalicznej (defosforylacja aktywnych metabolitów)
kladrybina - zastosowanie
białaczka włochatokomórkowa
fludarabina - zastosowanie
przewlekła białaczka limfatyczna
metotreksad- zastosowanie
- guzy lite
- neo ukladu białokrwinkowego
antymetabolity pirymidyn
- fluorouracyl
- kapecytabina
- tegafur
- cytarabina
- gemcytabina
- triflurydyna + tipiracyl
fluorouracyl -mechanizm
- fosforylacja do aktywnych metabolitów
- FdUMP - hamuje syntazę tymidylanu
- FUTP - hamujetranslacje
kapecytabina - mechanizm
-prolek fluorouracylu
tegafur - mechanizm
-prolek fluorouracylu
cytarabina - mechanizm
- fosforylacja -> trifosforan
- hamuje polimerazy DNA, hamuje replikacje
gemcytabina - mechanizm
- fosforylacja
- trifosforan -> hamuje replikacje DNA
- difosforan -> hamuje reduktaze rybonukleotydów
triflurydyna + tipiracyl - mechanizm
- triflurydyna - hamuje polimeraze DNA
- tipiracyl - inhibitor fosforylazy tymidynowej
co nasila działanie fluorouracylu?
- kwas folinowy
- stabilizuje połączenie FdUMP z syntazą tymidylanu
który antymetabolit pirymidyn nadaje się tylko do leczenia białaczek i chłoniaków? (nie działa na guzy lite)
cytarabina
proleki fluorouracylu
- kapecytabina
- tegafur
SU fluorouracylu
zespół ręka-stopa (bolesny rumień dłoni i stóp)
SU cytarabiny
- zapalenie spojówek
- osutka plamisto-grudkowa
- ataksja móżdżkowa
SU dużych dawek cytarabiny
- ostry obrzęk płuc
- leucoencephalitis
schemat FOLFOX
-oksaliplatyna
-fluorouracyl
-leukoworyna (kwas folinowy, stabilizuje połączenie FdUMP z syntazą tymidylanu)
przerzutujący rak okrężnicy
z czym jest stosowany tegafur?
-z uracylem - hamuje enzym rozkładający fluorouracyl
gemcytabina - zastosowanie
- rak trzustki
- niedrobnokomórkowy rak pluc
triflurydyna- zastosowanie
-rak okrężnicy
merkaptopuryna- zastosowanie
ostre białaczki
tioguanina - zastosowanie
- ostre białaczki
- przewlekła białaczka szpikowa
pentostatyna - zastosowanie
- białaczka włochatokomórkowa
- przewlekła białaczka limfatyczna
- przeszczep przeciw biorcy
Antracykliny
- doksorubicyna, daunorubicyna, epirubicyna
- mitoksantron, piksantron
antybiotyki p-neo - jak fazowo?
- więkoszość fazowo swoista
- niektóre nieswoiste np. doksorubicyna, daktynomycyna
inne antybiotyki (nie antracykliny)
- bleomycyna
- mikamycyna
- daktynomycyna
- plikamycyna
mechanizm daunorubicyny i pochodnych
- hamują topoizomerazę II
- wbudowanie w DNA i zahamowanie replikacji
- ROS
mechanizm mitoksantronu
- hamuje topoizomerazę II
- łączy się DNA -> pęknięcia
mechanizm bleomycyny
-kompleks lek-Fe-DNA -> ROS, fragmentacja DNA
mechanizm mitomycyny
-alkilacja DNA
mechanizm daktynomycyny
- łączy się z DNA
- hamuje polimerazę RNA - hamuje transkrypcję
mechanizm plikamycyny
- łączy się z DNA
- upośledza replikację i transkrypcję
doksorubicyna -SU
kardiotoksyczność
- ostra, 2-3 dni po leku, zaburzenia rytmu, cechy zapalenia, przejściowa
- przewlekła, po przekroczeniu całkowitej dawki, krdiomiopatia rozstrzeniowa
-rumień ze złuszczaniem w miejscu uprzedniej radioterapii
mitoksantron, piksantron - SU
- nieodwracalna kardiomiopatia
- niebieskie przebarwienie łożyska paznokci, twardówek, moczu
bleomycyna - SU
- zwłókniające zapalenie płuc
- pęcherze bleomycynowe - głównie dłonie, jama ustna
mitomycyna - SU
- zespół hemolityczno-mocznicowy
- śródmiąższowe zapalenie płuc
daktynomycyna - SU
-rumień w miejsu uprzedniej radiotererapii
antybiotyki hamujące topoizomerazę II
antracykliny
- doksorubicyna, daunorubicyna
- mitoksantron, piksantron
bleomycyna a fazy
- swoista dla G2
- ale też niezależnie od cyklu - G0
zmniejszanie kardiotoksyczności doksorubicyny
- postaci liposomalne
- podanie DEKSRAZOKSANU przed antracykliną -> helatuje Fe w kom (ale może też zmniejszać skuteczność)
które antybiotyki wykazują zjawisko przypominania tkance działania promieniowania?
- Antracykliny
- Daktynomycyna
piksantron - zaleta
mniejsza kardiotoksyczność niż mitoksantron
plikamycyna - wykorzystywana wlaściwość
- powoduje hipokalcemię
- więc stosowana w leczeniu hiperkalcemii towarzyszącej przerzutom do kosći
daktynomycyna - zastosowanie
- neo wieku dziecięcego (Ewing, Wilmsa, rhabomyosarcoma)
- guzy germinalne
- zaśniad groniasty
mitomycyna- zastosowanie
- rak odbytu
- powierzchowny rak pęcherza
który antybiotyk jest podawany w przypadku wysięków nowotworowych do jam ciała?
bleomycyna
który antybiotyk w raku jądra?
plikamycyna
SU cytostatyków natychmiastowe
- wymioty i nudności
- reakcje alergiczne
SU cytostatyków wczesne (4-6 tygodni)
- mielosupresja
- mucositis
- wypadanie włosów
SU cytostatyków późne (miesiące - lata)
- uszkodzenie gonad
- wtórne nowotwory
zespół rozpadu nowotworu
- hiperkaliemia
- hiperfosfatemia
- hiperurykemia
- niewydolność nerek
zespół ANE
- anorexia
- nausea
- emesis
mniej oczywiste SU cytostatyków
- upośledzenie gojenia się ran
- upośledzenie wzrostu u dzieci
chemioterapia metronomiczna
- podawanie dużo mniejszych dawek w sposób ciągły
- zahamowanie angiogenezy w obrebie guza
leki działające niezależnie od cyklu
-pochodne nitrozomocznika
leki fazowo nieswoiste
- leki alkilujące
- pochodne platyny
- doksorubicyna
- daktynomycyna
leki fazowo swoiste
- antymetabolity (faza S)
- większość antybiotyków (S, G2 lub M)
- asparaginaza G1
- alkaloidy barwinka M
- taksany M
- pochodne epipodofilotoksyny G2
- analogi kamptotecyny G2
w jakich neo asparaginaza?
- białaczki
- bo kom białaczki nie umieją syntetyzować asparaginy
jaki znany lek hamuje glikoproteiny P?
werapamil
który lek alkilujący może powodować drgawki?
chlorambucyl
pochodne epipodofilotoksyny
- etopozyd
- tenipozyd
etopozyd, tenipozyd - mechanizm
-hamują topoizomerazę II -> hamują replikację
etopozyd, tenipozyd - zastosowania
- rak jądra, jajnika
- rak płuc
epipodofilotoksyna - zastosowanie
tylko zewnętrznie w HPV
roślinne cytostatyki - które grupy
- pochodne epipodofilotoksyny
- taksany
- analogi kamptotecyny
- alkaloidy barwinka różyczkowego
pochodne kamptotecyny
topotekan
-irynotekan
topotekan, irynotekan - mechanizm
-hamują topoizomerazę I -> replikację
irynotekan po przekształceniu w akt metabolit
topotekan - zastosowanie
- rak jajnika
- drobnokomórkowy rak płuc
irynotekan - zastosowanie
-zaawansowany rak okrężnicy
pochodne kamptotecyny - SU
Biegunka
- wczesna (do 24h) - z aktywacji cholinergicznej (więc dajemy atropinę)
- późna (2-10 dni) - bardzo poważna
alkaloidy barwinka
- winblastyna
- winkrystyna
- winorelbina
- winflunina (nowy lek)
winblastyna, winkrystyna - mechanizm
- hamują polimeryzację mikrotubul
- zaburzają funkcję wrzeciona -> faza M
- ale też upośledzają transport axonalny ->neurotoksyczność
który alkaloid barwinka jest najbardziej neurotoksyczny>
winkrystyna
które alkaloidy barwinka powodują SIADH?
- winkrystyna
- winorelbina
winblastyna - zastosowanie
- chłoniaki nieziarnicze
- ziarnica złośliwa
winkrystyna - zastosowanie
- ostra białaczka limfoblastyczna
- ziarnica zlośliwa
- chłoniaki nieziarnicze
winorelbina - zastosowanie
- niedrobnokom rak płuc
- rak sutka
który z cytostatyków roślinnych stosujemy w ostrej bialaczce limfoblastycznej?
winkrystynę
jak typowo manifestuje się neurotoksyczność po winkrystynie i dla jakiego innego cytostatyku ta forma jest też typowa?
obwodowa neuropatia czuciowa
-dla oksaliplatyny
który antymetabolit puryn jest hepatotoksyczny i jak sie to objawia?
- TIOGUANINA
- żółtaczka
- zakrzepica żył wątrobowych
- centralna martwica zrazików
estramustyna
-chlormetyna + estrogen -> r. prostaty
karmustyna - SU
zwłókniające zapalenie płuc
inne leki alkilujące
- busulfan, treosulfan
- prokarbazyna
- dakarbazyna
- altretamina
- temozolomid
- tiotepa
busulfan, treosulfan - zastosowania
- prawie niestosowane
- w megadawkach do zniszczenia szpiku przed przeszczepem
prokarbazyna - zastosowanie
ziarnica zlośliwa
dakarbazyna - zastosowanie
ziarnica złośliwa
altretamina - zastosowanie
rak jajnika
temozolomid - zastosowanie
glejaki
tiotepa - zastosowanie
- rak jajnika i sutka
- do jam ciała -> zmniejszenie wysięków
- do pęcherza -> rak pęcherza
dekarbazyna - SU
-ciężkie, źle rokujące uszkodzenie wątroby
prokarbazyna - SU
- reakcja disulfiramowa
- metabolit -> hamuje MAO
czego unikamy przy przyjmowaniu prokarbazyny?
- pokarmy z tyraminą
- leki hamujące MAO
busulfan, treosulfan - SU
- ciemne przebarwienia skóry
- zwłóknienie płuc
- okluzyjna choroba żył wątrobowych
leki alkilujące - który może powodować drgawki?
chlorambucyl
leki alkilujące - który powoduje reakcję disulfiramową?
prokarbazyna
jaki lek powoduje okluzyjną chorobę żył wątrobowych?
busulfan, treosulfan
antymetabolit do leczenia międzybloniaka opłucnej
pemetreksed
z jakim lekiem tioguanina działa synergistycznie?
z cytarabiną
jaki lek powoduje centralną martwicę zrazików wątroby a jaki okluzyjną chorobę żył wątrobowych?
- zraziki -> tioguanina
- okluzyjne - busulfan, treosulfan
inna nazwa doksorubicyny
adriamycyna
