Estrogeny, Gestageny Flashcards
zastosowanie estrogenów?
- zastępcza terapia hormonalna - objawy przekwitania
- antykoncepcja ( z gestagenami)
jakie estrogeny się stosuje?
- Naturalne - estradiol, estrol
- Półsyntetyczne - etynyloestradiol, mestranol
- Koniugowane - siarczan stronu, ekwiliny, ekwileniny
metabolizm estrogenów
- intensywna glukuronidacja i inaktywacja w wątrobie
- estrogeny syntetyczna i glukuronidowane podlegają metabolizmowi w mneijszym stopniu - dlatego są preferowane
gdzie mogą być skuteczne estrogeny naturalne?
-miejscowo - żele dopochwowe
jak można uniknąć przejścia przez krążenie wrotne estrogenów?
-plastry przezskórne
-spray donosowy
(można znacznie obniżyć dawkę)
preparaty depot estrogenów
- rzadko stosowane
- domięśniowo i uwalniają przez kilka tygodni
- walerian i cypionian estradiolu
mestranol
syntetyczny estrogen
estrogeny - SU
- stymulacja rec estrogenowych w sutku i endometrium -> wzrost nowotworów
- nadciśnienia (+ produkcji angiotensynogenu)
- zaburzenia zakrzepowo-zatorowe (+ syntezy czynników krzepnięcia)
- kamica żółciowa (+ wydzielania cholesterolu do żółci)
antyestrogeny - podział
- czyści antagoniści
2. SERM - wybiorcze modulatory receptorów estrogenowych - agoniści / antagoniści
efekt tkankowozależny
-antyestrogeny w zależności od rodzaju tkanki mogą działać jako agoniści lub antagoniści
SERM
- klomifen
- tamoksyfen
- raloksyfen
- lazofoksyfen
- bazedoksyfen
- arzoksyfen
- ospemifen
czysty antagonista estrogenowy
fulwestrant
fulwestrant - zastosowanie
-zaawansowany rak sutka
fulwestrant - SU
- uderzenia gorąca
- osteoporoza
- zmiany śluzówki pochwy
klomifen - jak działa?
- w obecności małej ilości estrogenu - agonista
- duże stężenie estrogenu - antagonista (bo wypiera estrogen,a sam stymuluje rec słabiej)
klomifen - zastosowanie
-niepłodność wywołana przez duże steżenie estrogenów (bo hamują one FSH i LH)
klomifen - jak stosowany
5-10 dzień cyklu
klomifen - SU
ciąże mnogie
tamoksyfen -działanie
- antagonista w sutku
- agonista w endometrium i kościach
tamoksyfen - zastosowanie
-profilaktyka i leczenie raka sutka
czy tamoksyfen wywołuje osteoporoze?
nie, bo w kościach działa jak agonista
tamoksyfen - SU
- przerost endometrium
- wzrost ryzyka krwawień z macicy
- i neo endometrium!
raloksyfen - zastosowanie
inwazyjny neo sutka
raloksyfen - wpływ na endometrium
- nie pobudza rec estrogenowych
- nie zwiększa ryzyka raka
raloksyfen - wpływ na kości
-zmniejsza ryzyko złamań kręgosłupa u osób z osteoporozą
raloksyfen - SU
-ryzyko udarów i choroby zakrzepowo-zatorowej
lazofoksyfen - zastosowanie
-rak sutka
lazofoksyfen - SU
- oddziałuje na rec estrogenowe w macicy
- wzrost ryzyka krwawień
lazofoksyfen - wpływ na kości
-zmniejsza ryzyko złamań kręgoslupa i innych kości przy osteoporozie
lazofoksyfen - wpływ na układ naczyniowy
-spadek ryzyka choroby niedokrwiennej, udarów
który lek zwiększa ryzyko udarów, a który zmniejsza?
- zwiększa - raloksyfen
- zmnejsza - lazofoksyfen
bazedoksyfen - dla jakiej grupy pacjentek jest dobry?
- z dużym ryzykiem raka endometrium
- bo nie pobudza tam rec
bazedoksyfen - wpływ na kości
-zmniejsza ryzyko złamań kręgoslupa przy osteoporozie
który lek zmniejsza ryzyko złamań wszystkich kości przy osteoporozie?
lazofoksyfen
którzy antagoniści estrogenowi są bezpieczni dla endometrium?
- raloksyfen
- bazedoksyfen
SERD - co to
wybiorczy niszczyciele receptora estrogenowego
-down-regulacja
SERD przykłady
- bazedoksyfen
- fulwestrant
- brylanestrant
- elacestrant
bazedoksyfen - zastosowanie
- rak sutka
- łagodzenie objawów menopauzy (z estrogenami koniugowanymi)
arzoksyfen - działanie
-zmniejsza częstość złamń kręgosłupas
ospemifen - działanie
- leczenie dyspareunii
- hamuje wpływ menopauzy na pochwę (atrofia śluzówki, suchość)
inhibitory aromatazy
niesteroidowe: -anastrozol -letrozol steroidowe: -eksemestan
inhibitory aromatazy - zastosowanie
- rak sutka (2 rzut to antyestrogenach)
- zaawansowany rak sutka - 1 rzut
- po długotrwałym leczeniu tamoksyfen podawane z nim na przemiennie (żeby ograniczyć ryzyko raka endometrium)
inhibitory aromatazy - SU
- atralgia
- bóle mięśniowo-szkieletowe
leki stosowane do lagodzenia menopauzy?
- bazedoksyfen + estrogeny koniugowane
- ospemifen
naturalny gestagen
progesteron
-ale nie stosujemy go, bo za krótki okres półtrwania ma!
estry progesteronu
- megestrol
- hydroksyprogesteron
- medroksyprogesteron
działanie gestagenów
- zmniejszają produkcje gonadotropin (długa pętla)
- > spadek stymulacji jajników
gestageny - zastosowanie
- nieregularne cykle
- krwawienia z macicy
- endometrioza
- ZTH (razem z estrogenami)
- antykoncepcja
1 generacja gestagenów
Estranowe pochodne testosteronu -noretynodrel -noretysteron Pochodne 17-hydroksyprogesteronu -chlormadynon -medroksyprogesteron
2 generacja gestagenów
Gonadowe pochodne testosteronu
- norgestrel
- lewonorgestrel
3 generacja gestagenów
Pochodne lewonorgestrelu
- dezogestrel
- etonogestrel
- gestoden
- norgestymat -> norelgestromin
4 generacja gestagenów
- drospirenon
- dienogest
- trymegeston
- nestoron
- nomegestrol
generacje gestagenów a działanie androgenowe
1-3 - mają (malejące)
4 - nie ma, a drospirenon ma działanie antyandrogenowe
norelgestromin - która generacja?
3
chlormadynon która generacja?
1
norgestymat - która generacja?
3
nestoron która generacja?
4
nomegestrol która generacja?
4
czysty antagonista progesteronu
-lonapryzan
atnagoniści/agoniści rec progesteronu
- mifepryston
- onapryston
- uliprystal
- azopryznil
kiedy azopryznil jest antagonistą rec progesteronu?
w obecności progesteronu
azopryznil - zastosowanie
- endometrioza
- włókniaki macicy
jak stosoujemy azopryznil?
nie dłużej niż kilka miesięcy (bo endometrium wystawione na estrogeny -> ryzyko raka)
uliprystal - zastosowanie
- pigułka dzień po
- hamuje lub opóźnia o kilka dni owulację
czy uliprystal jest skuteczny, jesli doszło już do owulacji?
nie
mifepryston - zastosowanie
- wczensoporonny
- atrofia endometrium
lewonorgestrel - zastosowania
- antykoncepcja i HTZ (razem z estrogenami)
- pigulka dzień po - gdy sam
drogi działania estrogenu na kom
- klasyczny niegenomowy
- genomowy - rec. błonowy -> + NOS -> wazodylatacja
z czego wynika tkankowozależność SERM?
rekrutacja różnych czynników transkrypcyjnych
przykład związku niesteroidowego z powinowactwem do rec progesteronu
tanaproget
tanaproget - zastosowania
- fluorowana pochodna -> uwidacznianie rec progestreronowych w raku sutka w PET
- hamuje metaloproteinazy w endometriozie -> zapobiega jej ektopii
dlaczego dajemy gestageny w HTZ?
-zapobieganie nadmiernej stymulacji endometrium przez estrogeny
lek na endometriozę stosowany max kilka miesiecy, bo wystawia endometrium na estrogeny?
azopryznil
onapryston
modulator rec prgesteronowych
pigułka dzień po - jakie leki
- uliprystal - opóźnia owulację
- lewonorgestrel - hamuje owulacje + utrudnia implantacje
kiedy uliprystal jest skuteczny jako pigułka dzień po?
jeśli nie doszło do owulacji
który lek w pigułce dzeń po ma działanie wczesnoporonne?
lewonorgestrel
androgeny
- leczenie męskiego hipogonadyzmu
- gdy potwierdzony niedobór testosteronu
doustne pochodne testosteronu nieinaktywowane wątrobie
- undecylenian testosteronu
- mesterolon
tybolon - dzialanie
- zw. steroidowy
- działanie estrogenowe, gestagenowe i androgenowe
działanie gestagenów w antykoncepcji
- antykoncepcyjne
- hamowanie LH - brak owulacji
- zmiana śluzu szyjkowego - antyimplantacyjne
- atrofia endometrium
leki wywołujące atrofię endometrium
- gestageny w antykoncepcji
- mifepryston (modulator progesteronowy)
zalety HTZ
spadek ryzyka:
- osteoporozy
- choroby niedokrwiennej
- raka endometrium, j. grubego
zagrożenia HTZ
wzrost ryzyka
- raka jajnika
- raka sutka (gdy estrogeny + gestageny, same estrogeny nie)
przed czym chroni antykoncepcja?
-rak endometrium i jajnika
składniki antykoncepcji
- estrogeny - hamują FSH - brak dojrzewania pęcherzykka
- gestageny ->blokują LH -> brak owulacji
u kogo antykoncepcja jest przeciwwskazana?
-kobiety> 35 lat palące
antykoncepcja - SU gestagenów
- hirsutyzm
- trądzik
- wzrost masy ciała
- wzrost libido
- nadmierne wydzielanie gruczołów skórnych
