Cukrzyca typu 1 i ogólne info Flashcards
Cukrzyca - co to ?
grupa chorób metabolicznych
o różnej etiologii
i
różnym przebiegu
charakteryzujących się hiperglikemią
wynikającą z defektu wydzielania lub działania insuliny.
Co powoduje hiperglikemia?
uszkodzenia, zaburzenia czynności i niewydolność różnych narządów, szczególnie:
*serca,
*naczyń krwionośnych,
*oczu,
*nerek
*nerwów
Podział etiologiczny cukrzyc
- Cukrzyca typu 1
- Cukrzyca typu 2
- Inne specyficzne typy cukrzycy:
* Hybrydowe postacie cukrzycy
(m.in. MODY)
- Defekty genetyczne działania insuliny
- Choroby zewnątrzwydzielniczej części trzustki
- Endokrynopatie
- Cukrzyca wywołana przez leki lub inne substancje chemiczne
*Zakażenia
*Rzadkie postacie wywołane procesem immunologicznym
*Inne zespoły genetyczne niekiedy związane z cukrzycą
- Cukrzyca niesklasyfikowana
- Hiperglikemia po raz pierwszy rozpoznana w ciąży
Cukrzyca typu 1
autoimmunologiczna destrukcja komórek β trzustki, prowadząca zwykle do bezwzględnego niedoboru insuliny
*jedną z jej postaci klinicznych jest LADA
- Cukrzyca typu 2
postępująca utrata zdolności komórek β trzustki do prawidłowego wydzielania insuliny z towarzyszącą insulinoopornością
MODY
^ insulinooporność typu A (defekt genetyczny receptora insulinowego)
^ krasnoludkowatość (leprechaunizm)
^inne
Choroby zewnątrzwydzielniczej części trzustki
1) zapalenie trzustki
2) uraz trzustki, pankreatektomia
3) nowotwór
4) mukowiscydoza
5) hemochromatoza dziedziczna
6) pankreatopatia włóknisto-wapniejąca
7) inne
Endokrynopatie
1) akromegalia
2) zespół Cushinga
3) guz glukagonowy (glucagonoma)
4) guz chromochłonny
5) nadczynność tarczycy
6) guz somatostatynowy (somatostatinoma)
7) guz aldosteronowy (zespół Conna)
8) inne
Cukrzyca wywołana przez leki lub inne substancje chemiczne
m.in.
*B-mimetyki
*diuretyki Tiazydowe
*Pentamidyna
*GKS
*B3
*Hormony tarczycy
*Fenytoina
*interferon a
Zakażenia
1) różyczka wrodzona
2) cytomegalia
3) inne
Rzadkie postacie wywołane procesem immunologicznym
1) zespół uogólnionej sztywności
2) przeciwciała przeciwko receptorowi insulinowemu (insulinooporność typu B)
Inne zespoły genetyczne niekiedy związane z cukrzycą
1) trisomia 21 (zespół Downa)
2) zespół Klinefeltera
3) zespół Turnera
4) zespół Wolframa
5) ataksja Friedreicha
6) pląsawica Huntingtona
7) zespół Laurence’a, Moona i Biedla
8) dystrofia miotoniczna
9) porfiria
10) zespół Pradera i Williego
11) inne
Hiperglikemia po raz pierwszy rozpoznana w ciąży
1) cukrzyca w ciąży
2) cukrzyca ciążowa
Cukrzyca typu 1 -patomechanizm
Spowodowana zniszczeniem komórek β trzustki przez
*proces autoimmunologiczny (w większości przypadków)
/
*nieustalony (idiopatyczna)
–>co zwykle prowadzi do bezwzględnego niedoboru insuliny;
Przyczyna
*zapoczątkowany działaniem czynników wyzwalających (środowiskowych) u osób z predyspozycją genetyczną
*w rozwoju choroby o podłożu autoimmunologicznym uczestniczą
^Ig anty-wyspowe - kom B (ICA)
[coraz rzadziej oznaczane - najmniejsza swoistość]
^Ig anty- dekarboksylazie kwasu glutaminowego (GAD)
^Ig anty- ZnT8
^Ig anty-fosfatazie tyrozyny 2 (IA2)
^Ig anty insulina (IAA)
Epidemiologia cukrzyc
Typ 1 - 10%
Typ 2- 80%
inne - 10%
Przebieg cukrzycy typ 1
*Typowo ujawnia się u dzieci i młodzieży oraz u osób <30. rż
*Po ujawnieniu się choroby proces niszczenia komórek β trwa jeszcze przez pewien czas;
*zniknięcie peptydu C (markera wydzielania insuliny) z surowicy oznacza ich całkowite zniszczenie.
*LADA - spór o klasyfikacje
Fazy wydzielania insuliny
I szybka
*do 10 min ( z ziarnistości)
*zanika jako pierwsza
II wolna
*do 2 h ( de novo)
po 30-45 min szczyt – > po 90-120 min wartość pdst
IFG
Nieprawidłowa glikemia na czczo
IGT
Nieprawidłowa tolerancja glukozy
Typowe objawy
*poliuria
*polidypsja
*cechy odwodnienia
*osłabienie i senność spowodowane odwodnieniem,
*chudnięcie (rzadziej),
*kwasica i śpiączka ketonowa
(niekiedy pierwszy zauważony objaw)
*skłonność do ropnych zakażeń skóry lub zakażeń układu moczowo-płciowego.
LADA - nieaktualna nazwa
*Postać wolno rozwijającej się cukrzycy o podłożu autoimmunologicznym u dorosłych,
(obecnie ze względu na etiologię uznaje się za cukrzycę typu 1)
*Cechuje się długotrwałym, „tlącym się” przebiegiem,
*Do ujawnienia się pełnego obrazu klinicznego dochodzi w 4. lub 5. dekadzie życia
*częściej niż w klasycznej postaci cukrzycy typu 1 występuje nadwaga lub otyłość.
*Wieloletni przebieg pozornie łagodnej hiperglikemii, nawet z okresowym cofaniem się zaburzeń biochemicznych, sprzyja podstępnemu rozwojowi przewlekłych powikłań – ich rozpoznanie potwierdza konieczność leczenia insuliną.
Rozpoznanie - wstępne
- > = 7 mmol/l (126 g/dl) - 2 razy
*OGTT po 2 h >= 11,1 mmol/l (200gl/dl)
*Glikemia przygodna >= 11,1 mmol/l (200gl/dl) + objawy hiperglikemii
*HbA1c >= 6,5 %
Kiedy OGTT ?
gdy glikemia na czczo 100-125 mg/dl
Rozpoznanie Cukrzycy typ 1
Kryteria glikemiczne
+
konieczne jest stwierdzenie obecności autoprzeciwciał (przeciwciał przeciwwyspowych)
[konieczne 2 rodzaje przeciwciał]
i/lub
zmniejszonego stężenia peptydu C.
W pierwszej kolejności
*anty-GAD65
gdy ujemne → oznacz
* (IA2)
i/lub
*ZnT8
[Peptyd C] w surowicy
*odpowiada stężeniu endogennej insuliny;
HOMA
*wskaźnik insulinooporności HOMA-IR
*oblicza się wg wzoru:
insulinemia na czczo × glikemia na czczo /22,5;
*z powodu pulsacyjnego wydzielania insuliny pomiary należy wykonać 3–4-krotnie i określić wartość średnią
Test z glukagonem
Oznaczenie peptydu C na czczo i 6 min po wstrzyknięciu Glukagonu
Kiedy nie przeprowadzać diagnostyki stanów hiperglikemicznych?
*podczas ostrej fazy innej choroby
(np. zakażenia lub ostrego zespołu wieńcowego)
*bezpośrednio po urazie
lub
zabiegu operacyjnym
*w trakcie stosowania leków mogących zwiększać glikemię
(glikokortykosteroidy, diuretyki tiazydowe, niektóre β-blokery).
Cukrzyca typ 1 wolno rozwijająca się (dawniej LADA) vs Cukrzyca typ 2 - BMI
- jak w ogólnej populacji
- otyłość/nadwaga
Cukrzyca typ 1 wolno rozwijająca się (dawniej LADA) vs Cukrzyca typ 2 - NT
- NIE
- TAK
Cukrzyca typ 1 wolno rozwijająca się (dawniej LADA) vs Cukrzyca typ 2 - cukrzyca w rodzinie?
- NIE
- TAK