2A2 week 12 HC 4 & 9 Prostaatcarcinoom Flashcards
Wat maakt de prostaat?
PSA eiwit om ejaculaat vloeibaar te maken
Waaruit bestaat de prostaat?
- Apex: urethrazijde
- Basis: blaaszijde
Welke prostaataandoeningen zorgen voor een verhoogd PSA?
- Benigne prostaat hyperplasie
- Prostatitis
- Prostaat carcinoom
Waaruit bestaat de opsporing van het prostaatcarcinoom?
- PSA meten
- Rectaal toucher
- Biopt
Hoe wordt het prostaatcarcinoom gegradeerd?
Gleason gradering
- 1e getal is meest voorkomende groeipatroon
- 2e getal is wat ook wordt gezien
Wat zijn nadelen van screening naar prostaatkanker?
- Vaak asymptomatisch, dus je maakt een onnodige patiënt (50%)
- Eerder behandelen betekent eerder en langer bijwerkingen
- Agressieve symptomatische vorm komt vaak toch terug
- Om 1 sterfgeval te voorkomen, 781 screening nodig, 27 extra diagnoses
Wat zijn voordelen van screening naar prostaatkanker?
- Grotere kans op genezing (27% sterfte reductie)
- 50% risico reductie op metastase
Hoe ziet de besluitvorming bij verdenking op prostaatcarcinoom eruit?
Shared decision making
- Bij levensverwachting > 10 jaar mogelijkheid tot PSA + toucher + risicocalculatie
Waaruit bestaat de risicocalculatie van prostaatkanker?
- Etniciteit (Afro afrikaans = verhoogd)
- TRUS (prostaatvolume)
- Familieanamnese (BRCA2)
- Comorbiditeit, levensverwachting
Wanneer is er indicatie voor een biopt?
Calculator nomogram / prostaatwijzer
- Kans op prostaatcarcinoom > 12,5 (overwegen) - 20% (aangeraden)
- Kans op agressieve tumor > 4 - 7%
Wat zijn prognostische factoren voor het prostaatcarcinoom?
- Gleason score
- Hoogte PSA
- T stadium
- Aantal positieve biopten
- Aantal mm tumor in biopt
Wat is de T-stagering van het prostaatcarcinoom?
T1: niet toucheerbaar
T2: toucheerbaar, binnen kapsel
T3: buiten kapsel
T4: doorgroei in andere organen
Wanneer doe je een PSMA PET CT scan?
Bij grote kans op metastasen
- PSA > 20
- Gleason > 4 + 3
- Stadium 3 of hoger
- Hoge kans op N+ bij nomogram
Wat zijn bijwerkingen van de behandeling van het prostaatcarcinoom?
- Impotentie (30-100%)
- Stress incontinentie (10-50%)
- Urgeklachten
- Urethrastrictuur
- Radiatie proctitis/cystitis (5-10%)
- Fistels (1%)
- Mortaliteit (<1%)
Welke opties zijn er voor niet behandelen?
- Watchful waiting: geen curatieve behandeling mogelijk
- Active surveillance: regelmatige controles, curatieve behandeling bij progressie
Wanneer is active surveillance mogelijk?
- Gleason < 3+3/3+4
- PSA < 10
- T1-T2
- Minder dan 3 positieve biopten
- Behandelbaar met invasieve interventie
Welke therapie mogelijkheden zijn er voor het prostaatcarcinoom?
- Radiotherapie: goudmarkers
- Radicale prostatectomie: laproscopisch, robot gestuurd
- Cyberknife: robotgestuurde RT
- Inwendige bestraling: brachytherapie, jodium zaadjes
- HIFU: verhitten
- Cryotherapie: bevriezen
- Hormoontherapie
- Protonen: bijna nooit
Wat is de incidentie van het prostaatcarcinoom?
- 13500 / jaar
- 2800 sterfgevallen / jaar
Hoe wordt het prostaatcarcinoom meestal ontdekt?
- < 10% symptomatisch
- 50% mictieklachten
- 50% screening/check ups
Hoe kan een biopt worden uitgevoerd?
Transrectaal: grotere kans infectie
Perineaal: beter
- Altijd na MRI
Hoe ziet de ISUP score eruit?
ISUP 1: 3+3
ISUP 2: 3+4
ISUP 3: 4+3
ISUP 4: 4+4, 3+5, 5+3
ISUP 5: 4+5, 5+4, 5+5
Wanneer wordt hormoontherapie gebruikt?
- Palliatief
- In combinatie met RT in vroege setting
Wat is de normaalwaarde van PSA
0,5 - 10
Wat zijn andere namen voor hormoontherapie?
Androgeen deprivatie therapie (ADT) of chemische castratie
Welke typen hormoontherapie zijn er?
- Antiandrogenen
- LHRH agonist
- LHRH antagonist
- CYP17 remmers (bijnier)
Wat zijn bijwerkingen van hormoontherapie?
Energieverlies, opvliegers, gewichtstoename, osteoporose, libido verlies, gynaecomastie
Wanneer wordt chemo-hormonale therapie gegeven?
Bij veel botmetastasen
Waar let je op bij een rectaal toucher?
- Grootte
- Afwijkingen
- Consistentie
- Pijnlijkheid
- Symmetrie
Welke informatie is nodig voor de prostaatwijzer?
PSA, afwijkingen/nodi, grootte/volume
Hoe werken LHRH agonisten?
Zorgen voor uitputting van hypofyse, hypothalamus as
- Aan begin combineren met anti androgenen
Wanneer is er vaak sprake van plasklachten?
Bij BPH: hyperplasie in transitie zone
Wat is de behandeling bij BPH?
- 5a reductase remmer: geen DHT productie uit testosteron
- TURP: transurethrale resectie prostaat
Hoe werkt antiandrogeen therapie?
Blokkade androgeen receptoren op DNA -> geen transcriptie
Wanneer worden LHRH antagonisten gegeven?
Bij botpijn
- Werken sneller, maar zijn duurder
Wat zijn veelvoorkomende bijwerkingen van een prostaatbioptie?
Hematurie (40%), infecties en sepsis (1%)
Waar wordt testosteron geproduceerd?
Leydig cellen (90%) en bijnier (10%)
